Geert Bourgeois: “We moeten stoppen met het bouwen van woonzorgcentra”

De derde gast in onze kasteelreeks is de gewezen numero uno van Vlaanderen: Geert Bourgeois, stamvader van N-VA. Gewaardeerd door vriend en vijand voor de ernstige manier waarop hij aan politiek doet. Dat zal ook in dit gesprek blijken. Bourgeois doet drie revolutionaire, maar weloverwogen voorstellen voor een beter land. Een bouwstop voor woonzorgcentra. De invoering van het omstreden 5G. En ja, de confederale omslag. U voelt: ook deze aflevering zal stof voor debat geven.

“Het meest imposante kasteel? (denkt na) Het keizerlijk paleis in het hart van Tokio. Ik was minister-president toen ik daar uitgenodigd werd op een staatsbanket. Ik ben zelden onder de indruk, maar toen wél. Een ongelooflijk imposant gebouw. Door en door Japans.” De verwondering klinkt door in zijn stem. Geert Bourgeois, vandaag Europees parlementslid, is gefascineerd door geschiedenis en erfgoed. We staan aan de statige hoofdingang van het kasteel van Loppem. Bourgeois, getooid in een donker pak met rode das, lijkt helemaal op te gaan in de historische omgeving.

De erudiete Izegemnaar zou ook honderd jaar geleden niet misstaan hebben op de gastenlijst van koning Albert I, bedenk ik. Het is zijn eerste bezoek hier, moet hij bekennen. Hij schoof het kasteel nochtans 600.000 euro toe voor restauratiewerken, toen hij als minister bevoegd was voor erfgoed. “Vreemd, ik weet het. Ik kwam hier wel eens als kind. Op schoolreis, naar het doolhof. (kijkt rond) Ik ben onder de indruk. De neogotische stijl is typisch voor Vlaanderen.”

De politieke geschiedenis van deze plek kent de stamvader van N-VA wél goed. De Vlaams-nationalisten waren niet onverdeeld gelukkig met de regering van Loppem. “Aan de Vlaamse eisen werd amper voldaan. Het was zelfs wachten tot 1930, vooraleer er eindelijk een Nederlandstalige universiteit kwam (in Gent, red.). Van zelfbestuur kwam helemaal niets in huis. Dat de Vlaamse emancipatie toch gelukt is, én geweldloos, is eigenlijk een wonder. (fijntjes) Weet u trouwens waarom het stemrecht alleen voor mannen ingevoerd werd? Omdat de socialisten en de liberalen bang waren van de vrouwen. Ze dachten dat die allemaal katholiek zouden stemmen.” (glimlacht)

Mijn Vlaanderenland

Genoeg geschiedenis. Dit land ligt opnieuw in puin. Deze keer niet door een oorlog, maar door een virus. Wat moet vandaag veranderen? Geert Bourgeois heeft de oefening ernstig gemaakt. “Het was boeiend om hierover goed na te denken. Ik doe graag aan beleid. Maar ik ben vrij vlug tot mijn lijnen gekomen.”

Wat is uw politieke hervorming?

“De omvorming van België naar een confederaal land met twee autonome deelstaten, Vlaanderen en Wallonië. Dat is mijn dada, mijn topprioriteit. België is uitgeleefd, versleten. Het land werkt niet meer. In de voorbije tien jaar zaten we drie jaar zonder regering. De ideologische verschillen tussen Vlaanderen en Wallonië zijn te groot. Als er nieuwe verkiezingen komen, dan gaan die verschillen alleen maar toenemen. De formatie zal nóg moeilijker worden. Daarom zeg ik: ga nú voor de confederale omslag.”

Zullen er dan geen tegenstellingen meer zijn?

“Jawel. Dat mag ook. Er zal altijd politiek debat zijn. Maar de grondstromen van Vlaanderen en Wallonië zijn onverzoenbaar. Dat zijn twee landen, twee volkeren, twee talen, twee culturen. Dat gaat over identiteit. Maar ik kijk verder dan dat. Ik wil mijn kleinkinderen een toekomst geven op het hoogste niveau. (enthousiast) Vlaanderen moet een modern land worden. Dat betekent meer welvaart en minder overheidsbeslag. We moeten daarvoor het spoor volgen van de noordelijke voorbeelden zoals Nederland, Duitsland en de Scandinavische landen. Dat lukt niet met Wallonië. (feller) Men wil daar zelfs de vierdagenwerkweek invoeren. Is men helemáál zot geworden? Alle bevoegdheden moeten overgeheveld worden, ook de sociale zekerheid.”

Waarom geen Vlaamse onafhankelijkheid?

“Een moderne natie kan niet meer onafhankelijk zijn in de negentiende eeuwse betekenis van het woord. Je zal altijd deel uitmaken van een groter geheel. Wij zijn een lidstaat van de Europese Unie en we moeten dat ook blijven. Dat biedt een meerwaarde op sommige domeinen. Dat kan ook gelden voor het Belgische niveau. Ik denk aan defensie en buitenlandse zaken. Bovendien is daar Brussel. Dat is de hoofdstad van Vlaanderen en dat moet zo blijven. Ik wil Brussel én de vele Vlamingen in Brussel niet lossen. Dat maakt samenwerking met de Franstaligen verplicht. Brussel is te klein om een aparte deelstaat te zijn.”

(lees verder onder de foto)

Hoe kan het confederalisme ingevoerd worden?

“We moeten niet wachten op de herziening van de grondwet. Laat ons nú spreken met elkaar, van gemeenschap tot gemeenschap. Nood breekt wet. De tijd dringt. Ook in het verleden werd de grondwet gepasseerd voor grote hervormingen. Loppem is één voorbeeld daarvan. Laat ons dat opnieuw doen.”

Mag de koning blijven bestaan?

“Dat mag. Maar dan puur ceremonieel. Zoals in Nederland en de Scandinavische landen.”

Zodat ‘de boekskes’ weten wat geschreven.

(onverstoord) “De macht van de monarchie past niet in een moderne democratie. In Nederland doen ze de regeringsvorming zonder koning. Dat lukt, hoor.”

De economie dan. Wat doet u daar?

“Ik pleit voor de onmiddellijke uitrol van 5G over het hele land (supersnel mobiel internet, red.). De vierde industriële revolutie is volop bezig. Dat is de digitale revolutie. Vlaanderen kan top zijn daarin. We hébben die technologische bedrijven. Als we top willen blijven, dan moeten we die stap durven zetten.”

U verrast mij.

“Is dat zo? Innovatie is mijn stokpaardje, ook toen ik minister-president was. Wij hebben recordbudgetten geïnvesteerd in onderzoek en ontwikkeling. 5G is véél krachtiger en stabieler dan 4G. De invoering daarvan zou een enorme vooruitgang betekenen voor onze volledige samenleving. (op dreef) Er zijn zóveel toepassingen. De smart cities, de zelfrijdende auto, watermetingen, landbouw, noem maar op. Chirurgen gaan vanop afstand operaties kunnen verrichten. De arbeidsmarkt zal veranderen: meer en beter telewerk. Bedrijven en machines worden met elkaar verbonden zonder fysieke link.”

Waarom is die invoering nog geen feit?

“Dat wordt geblokkeerd op het Belgische niveau. Er zijn twee oorzaken. De groenen, die in de Brusselse en de Waalse regering zitten, houden dat tegen. (zucht) Dat is natuurlijk niet nieuw. Zij staan altijd op de rem voor nieuwe ontwikkelingen. Ze houden ook ggo’s (genetisch gewijzigde organismen, red.) tegen, een oplossing voor het voedseltekort. De tweede discussie gaat over de verdeling van de opbrengsten. Die frequenties worden geveild op de markt en zouden voor België 800 miljoen euro opbrengen. Het is mijn voorstel om tóch te veilen en de opbrengst te blokkeren tot onze regeringen een verdeelsleutel vinden.”

(lees verder onder de foto)

Tegenstanders wijzen op de gezondheidsrisico’s. Is dat onterecht?

“Jawel. We hebben nu overal 4G. Dat zal geen verschil maken. Dat is wat de wetenschap zegt. Er is geen enkel bewijs dat er gezondheidsrisico’s zouden zijn.”

Maar dat die stralingen géén gevaar vormen, is ook nog niet bewezen.

(blaast) “Als de mensheid altijd zo had geredeneerd, dan was er nooit iets veranderd. Een negatief bewijs kan niet geleverd worden. Onze buurlanden werken volop aan de uitrol van 5G. Zijn dat dan allemaal avonturiers? Neen, toch?”

Dit speelt ook een hoofdrol in de koude oorlog tussen China en Amerika. België en andere landen worden door de Amerikanen afgeraden om te werken met de Chinese telecomreus Huawei. Is dat terecht?

“Dat denk ik wel. We geven de sleutelelementen van het netwerk beter niet in handen van de Chinezen. Wie naar China gaat, ziet zijn telefoongesprekken afgetapt worden. Ik heb dat meermaals ondervonden. De staatsveiligheid waarschuwt daar ook voor.”

Zijn we niet beter even bang van de Amerikanen, als het over spionage gaat?

(knikt) “Ik zou op dat vlak niemand vertrouwen. Maar het zullen niet de Amerikanen zijn die de apparatuur leveren. Dat zal eerder Ericsson zijn. Of de Koreanen met Samsung.”

Wat is uw hervorming op maatschappelijk vlak?

“Stop met het bouwen van woonzorgcentra. Trek resoluut de kaart van de zelfstandigheid van mensen en van kleinschalige woonvormen. Ik kijk opnieuw naar het Scandinavische model. Wat gebeurt daar? (enthousiast) Men vraagt die mensen welk leven ze willen leiden. Wie thuis wil blijven, wordt daarbij geholpen. Er worden vaardigheden aangeleerd. Heel intensief, zeker in het begin. Koken, wassen, strijken: dat kan vanalles zijn. De gemeente kan dat organiseren. Wie niet thuis kan blijven, kan kiezen voor een kleinschalige woonvorm, waar maximaal tien mensen wonen.”

Is dat een les die u leert uit de coronacrisis?

“Ik speel al langer met dat idee. Ik ga geen kwaad woord zeggen over onze woonzorgcentra. Onze zorgverstrekkers leveren schitterend werk. Het gaat mij vooral om het systeem. Een woonzorgcentrum is een grote instelling, met vaste patronen, vaste schema’s van eten en ontspanning, vaste kamers. Een kleine wooneenheid zou voor meer variatie en autonomie zorgen. Het zal de levenskwaliteit verhogen, volgens mij. En inderdaad, een virus zou niet zo hard kunnen toeslaan. Dat is een extra voordeel. (zwijgt even) Maar dat is niet alles. Ook de financiering van de ouderenzorg is aan een hervorming toe. Dat moet een persoonsvolgend budget worden, zoals voor mensen met een handicap. Zij krijgen een budget en kiezen zélf welke zorg ze kopen.”

(lees verder onder de foto)

Is uw voorstel realistisch? Het aantal 85-plussers zal de komende jaren explosief stijgen.

“Het is zéker realistisch. Ik pleit niet voor de sluiting van woonzorgcentra, hé. Die zullen zelfs nodig zijn voor heel wat mensen. Ik denk bijvoorbeeld aan zwaar dementerenden. Maar ik zou geen nieuwe meer bouwen.”

Wist u eigenlijk dat onze woonzorgcentra niet klaar waren voor een pandemie?

“Neen. Dat heeft nooit op de regeringstafel gelegen. Op federaal niveau waren er blijkbaar wel rapporten over het beschermingsmaterieel. Ik heb dat onlangs vernomen. Maar die zijn nooit doorgespeeld naar het Vlaamse niveau. Maar ik ga hier geen stenen gooien. Dat zou ongepast zijn. We kunnen allemaal lessen trekken uit deze crisis.”

Afscheid nemen

De oefening is gemaakt. De kaarten zijn wederom gelegd. We schenken nog een kop koffie in. Hij neemt een chocolaatje. Ik wijs hem op zijn verjaardag. Hij is zonet 69 geworden. “Ik ben een oude man, hé. (lacht) Neen, ik voel me goed. Ik ben me wel bewust van die leeftijd, zeker in deze crisis. Ik ben heel voorzichtig. Ik heb me ook strikt aan de bubbels gehouden. (even stil) Ik heb wel drie tekorten ervaren: mijn familie, mijn vrienden en cultuur. Ik kijk al uit naar het nieuwe seizoen van het Concertgebouw in Brugge. Dat is mijn vaste plek.”

Hij is deze week exact één jaar van het nationale toneel verdwenen. Wat hij het meest mist, wil ik nog weten. Hij denkt goed na. “Ik heb afscheid moeten nemen van iets wat ik dolgraag gedaan heb. Ik ben vijftien jaar minister geweest. Je zit aan het stuur, je neemt beslissingen, je voert maatregelen in die impact hebben. Dat is verdwenen. Dat is lastig, zeker in het begin. Ik ga daar niet om liegen. Maar ik zit niet elke dag te treuren. Die bladzijde is omgeslagen. Ik ben graag parlementslid. En ik blijf ook nauw betrokken bij de partij. (zwijgt even) Ik blijf politiek ademen. Ik kan dat niet lossen.” Dat hij dat nooit zal kunnen, werp ik op. “Neen, wellicht niet.”

Europees parlementslid van 2019 tot vandaag.