Dé ultieme atlas van de West-Vlaamse lokale politiek

Hoe ziet het lokaal politiek landschap er in West-Vlaanderen eigenlijk uit? KW duikt in de tabellen, grafieken en cijfertjes en kwam tot enkele opmerkelijke conclusies. Wist je bijvoorbeeld dat één op vijf verkozen politici op vandaag niét meer zetelt?

In 6 op de 10 gemeenten van West-Vlaanderen zit CD&V mee aan het roer van de gemeente. En in ruim een kwart van de gemeenten heeft CD&V (al of niet in kartel) de voorbije zes jaar met een absolute meerderheid kunnen besturen. Andere partijen die CD&V van haar sokkel willen, zullen dat niet zomaar op een drafje klaren in West-Vlaanderen.

De kaart van absolute meerderheden kleurt vooral oranje

Op de kaart van onze provincie brengen we de absolute meerderheden in kaart. Oranje en grijs (zie legende) overheersen duidelijk. Voor de gemeenten die niet door een absolute meerderheid worden bestuurd, brengen we in kaart uit hoeveel fracties de bestuursmeerderheden bestaan.

Voor andere ‘nationale’ partijen is een absolute meerderheid hoogstens een droom, behalve voor de SP.A in Bredene. Er zijn nog wel andere dan CD&V-absolute meerderheden, maar dat zijn dan hoofdzakelijk lokale lijsten.

Absolute meerderheden in gradaties

De meeste lijsttrekkers dromen van een absolute meerderheid. Maar… de ene absolute meerderheid is de andere niet. Want er zijn gradaties. In onze provincie variëren ze van 51 tot 100 procent van de zetels. Een overzicht.

Vooral ‘nationale partijen’ in gemeentebesturen

In 26 (van de 64) West-Vlaamse gemeenten zijn het lokale lijsten die de gemeente besturen. Dat zijn lijsten met de naam Gemeentebelangen, Lijst van de Burgemeester of met uitgesproken lokale namen. Ze besturen met een absolute meerderheid (13) of in coalitie met andere lijsten (13). Maar in de meeste gemeenten zijn lokale afdelingen van nationale partijen aan de slag. Veruit de meeste zijn CD&V-lijsten, in enkele gemeenten in kartel met een lokale lijst of met N-VA.

Op de tabel hieronder is af te lezen in hoeveel gemeenten die ‘nationale lijsten’ besturen of mee besturen.

Lokale lijsten en CD&V leveren het meeste burgemeesters

In driekwart van onze gemeenten zijn het of de CD&V of een lokale lijst die de burgemeester levert. De tabel hieronder laat daarover weinig twijfel. Opmerkelijk: Open VLD en SP.A hebben precies evenveel burgemeesters bij ons.

Zo zijn de zetels verdeeld in onze West-Vlaamse gemeenten

Is de gemeenteraad die in 2012 werd gekozen en in januari 2013 werd geïnstalleerd dezelfde als de raad die eind dit jaar ontslag neemt? Voor 63 van de 64 West-Vlaamse gemeenten is dat niet zo. Alleen in Zuienkerke bleef de gemeenteraad de voorbije zes jaar ongewijzigd. Elders kwamen overal opvolgers in de raad.

Om diverse redenen uiteraard. Verkozen raadsleden kozen nog voor de installatie van de gemeenteraad voor een plaats in de OCMW-raad, anderen stapten in de loop van de bestuursperiode om persoonlijke, professionele of om andere redenen (partijafspraken, verhuizing…) uit de gemeenteraad. Op www.kw.be/2013-2018 brengen we die wissels per gemeente in detail in kaart. Hierboven tonen we een overzicht voor de hele provincie.

In vijf gemeenten waren de ‘opvolgers’ voor een van de partijen zelfs uitgeput en bleef een zitje in de gemeenteraad leeg

Het aantal wissels in een gemeenteraad varieert in onze provincie: van geen opvolgingen (in Zuienkerke) tot bijna de helft van een gemeenteraad die wisselde (in Lichtervelde).

In vijf gemeenten waren de ‘opvolgers’ voor een van de partijen zelfs uitgeput en bleef een zitje in de gemeenteraad leeg. Dat was zo in Damme, Mesen, Oostende, Oostrozebeke en in Pittem.

Op de kaart hierboven brengen we het aantal wissels en geven de kleuren de percentages weer die het aantal opvolgers in verhouding tot het aantal raadsleden uitdrukken.

Maar het zijn natuurlijk niet louter wissels bij de gemeenteraadsleden. Ook in het schepencollege en bij burgemeesters werd er de voorbije jaren geschoven. Minder dan bij de raadsleden: net niet één op de vijf burgemeesters of schepenen kwam en ging.

Aantal schepenwissels: één op vijf

Het aantal wissels in schepencolleges is relatief beperkt. Niet eens een op de vijf schepenen stapt voortijdig op. Bovendien zijn de meeste wissels in een college een gevolg van afspraken en bestuursakkoorden. Of ze worden gebruikt om naar nieuwe verkiezingen toe jonge talenten klaar te stomen.

Twaalf wissels bij burgemeesters

Anzegem, Blankenberge, Damme, Nieuwpoort, Oostende, Oostkamp, Oostrozebeke, Oudenburg, Roeselare, Torhout, Zedelgem en Zonnebeke kregen in de loop van de bestuursperiode 2013-2018 een nieuwe burgemeester.

In drie gemeenten kwam de wissel er als gevolg van het overlijden van de zetelende burgemeester. In Anzegem overleed Claude Van Marcke tijdens de bestuursperiode, in Nieuwpoort overleed burgemeester Roland Crabbe en in Damme kwam burgemeester Dirk Bisschop bij een ongeval om het leven.

Een kwart van de lijsten waarmee de partijen straks naar de kiezer trekken, heeft een vrouwelijke lijsttrekker. Is dat veel? Nee. In 16 van de 64 gemeenten zijn er zelfs helemaal geen vrouwelijke lijsttrekkers. En dat maakt de kans op vrouwelijke burgemeesters niet meteen groot.

West-Vlaanderen telt momenteel 10 vrouwelijke burgemeesters

In de vorige bestuursperiodes waren er in onze provincie 10 vrouwen die de burgemeesterssjerp mochten dragen. Tegen het eind van de bestuursperiode waren er dan zelfs 11. Dat is nog altijd geen 20 procent. Het ziet er niet naar uit dat we straks meer vrouwelijke burgemeesters hebben.

Gelukkig zijn er al meer vrouwelijke schepenen: één derde van de schepenen was een vrouw in 2013, tegen het eind van de bestuursperiode is dat zelfs uitgebreid tot 35 procent.

Op de kaart brachten wij het aantal vrouwelijke lijsttrekkers in kaart. Dat varieert van 0 tot 4. Op de tabel eronder zien we het aantal vrouwelijke lijsttrekkers per partij. CD&V is koploper. Ook lokale lijsten schuwen de vrouwen bovenaan de lijst minder dan bijvoorbeeld Open VLD en PVDA.

Bij de vorige verkiezingen was het nog vrijwel gelijklopend, maar intussen steekt N-VA wat het aantal lijsten betreft CD&V voorbij in onze provincie. De naam N-VA is op 53 lijsten aanwezig, CD&V op 48 lijsten. Toch moeten we die cijfers met een korreltje zout nemen. Op enkele lokale lijsten zijn uitgesproken CD&V-figuren aan zet. En dat is meer het geval bij CD&V dan bij andere nationale partijen.

In heel West-Vlaanderen zijn er 303 lijsten. Zes jaar geleden waren er dat… 306

Er zijn meer kandidaten die aan de verkiezingen deelnemen dan in 2012 maar er zijn vreemd genoeg net iets minder lijsten. In heel West-Vlaanderen zijn er 303 lijsten. Zes jaar geleden waren er dat… 306.

Absolute koploper wat het aantal deelnemende partijen of lijsten betreft is Oostende. Met 10 lijsten krijgt de Oostendenaren de breedste stembrief. Die van Brugge zal met 9 lijsten maar net iets minder breed zijn. In Bredene en Kortrijk is het ook nog druk, met allebei 8 lijsten.

In vijf gemeenten (Spiere-Helkijn, Oostrozebeke, Mesen, Lo-Reninge, Dentergem en Alveringem) neemt het minimum aantal lijsten deel aan de verkiezingen: 2. Alleen in Alveringem is dat anders dan in 2012 toen er nog 4 lijsten deelnamen. In Zuienkerke zijn er geen verkiezingen: daar is het aantal kandidaten gelijk aan het aantal zitjes en dus moet er niet worden gekozen.

Vlaams Belang en Groen komen in meer gemeenten op dan Open VLD

Nog opvallend is dat Vlaams Belang op meer plaatsen deelneemt in onze provincie dan Open VLD (26 tegenover 25) en dat Groen maar net iets meer lijsten heeft dan het Vlaams Belang. Maar… Vlaams Belang telt dan wel weer meer onvolledige lijsten. De kleinste ‘nationale’ deelnemer in onze provincie is PVDA met amper 4 lijsten.

Er zijn meer kandidaten dan bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen. 115 meer om precies te zijn. Maar er zijn amper 8 zetels meer te verdelen dan in 2012. In Ardooie en Ieper zijn er zelfs telkens 2 zetels minder. Maar Alveringem, Blankenberge, Gistel, Mesen, Roeselare en Tielt krijgen er 2 meer.