Toeristen konden een jonge slechtvalk vangen na een tuimeling uit de toren van de kathedraal in Ieper. Ook elders in Vlaanderen vallen kuikens naar beneden en belanden tijdelijk in vogelopvangcentra. “Een jaarlijks fenomeen.”
De start van hun Ieperse citytrip werd een onvergetelijke avond voor Jurgen van de Kemenade (54) en Tessel Peperkamp (40). Het Nederlandse koppel genoot na hun aankomst in de West-Vlaamse stad van een avondwandeling. “Plots zagen we pal voor het portaal van de Sint-Maartenskathedraal een grote vogel zitten op de grond”, vertelt Tessel. “Een roofvogel, dacht m’n man toen hij de snavel en klauwen zag. Ze wankelde en leek uit balans. We vonden het heel gek. De vogel probeerde wel op te vliegen, maar kwam niet hoger dan een meter van de grond. Ze begon rond de kathedraal te lopen, hinkend en wat verdwaasd. Wat moesten we nou? Uiteindelijk besloten we haar te volgen.”
Vangen
“Na een volledige lus rond het gebouw besloten we haar te vangen”, aldus Jurgen. “Er loerde overal gevaar door het drukke verkeer. We zagen hoe de vogel straten overstak en onder geparkeerde wagens kroop. Het beestje daar aan haar lot overlaten, zou onverantwoord geweest zijn. Het lukte om tot op een meter te naderen. Toen ze probeerde op een auto te springen, kon ik haar vangen met mijn jas. Gelukkig droeg ik net een dikke regenjas. Daarmee kon ik haar voorzichtig vasthouden zonder schade toe te brengen. We dachten dat de roofvogel gewond was, maar ze kon haar vleugels nog spreiden. Toch leek ze niet helemaal in orde.”
Vogelopvangcentrum
Het koppel belde hun B&B. “Ik hield de vogel een twintigtal minuten vast tot zij ter plaatse waren met een doos. Dat was spannend en best bijzonder. Daarna namen we contact op met het vogelopvangcentrum in Oostende, dat meteen een vrijwilliger stuurde om het dier op te halen. Ze was geringd en dat stelde ons gerust: de vogel was te traceren. Het dier bleek afkomstig van de kathedraal zelf. We wisten niet dat het een jonkie was. Slechtvalken blijven vrij zeldzaam, ook in Nederland.”
Nieuw koppel
Ieper verwelkomde onlangs een nieuw koppel slechtvalken. “Er moet iets gebeurd zijn met ons vorig koppel want in theorie blijft een paar slechtvalken levenslang samen”, zegt Herman Mijle (68). Hij volgt de Ieperse slechtvalken al jaren op, met verrekijker en telescoop beneden en aan hun nestbak boven. “Vrijwillig. Die vogels zijn fascinerend. Vorig jaar is het nest mislukt, mogelijk door de koude of de jeugdigheid van het nieuwe koppel. Dit voorjaar lukt het wel: drie mannetjes en één vrouwtje. Ze moesten ervoor vechten, want het nest werd op een bepaald moment bedreigd door indringers. Enige tijd later is het vrouwtje op een of andere manier uit de nestbak gevallen. Waarschijnlijk kon ze al een beetje vliegen, maar ze slaagde er niet meer in om naar boven te geraken.”
Aansterken
Het dier verbleef een vijftal dagen in het Oostendse vogelopvangcentrum. “Haar toestand was vrij goed”, aldus medewerkster Laure Desmet (31). “Het jong moest bekomen en aansterken. Ze was onder de indruk van wat haar overkomen was, maar liep geen verwondingen op. Een eerste vlucht is altijd spannend voor zo’n jong dier. De wind moet goed zitten en de spieren moeten op gang komen wanneer ze voor het eerst hun pennen en vleugels testen. Negen op de tien keer loopt het goed af. Deze vogel maakte een inschattingsfout en kwam op de grond terecht. Haar pennen moesten ook nog wat verder uitgroeien.”
Gebroken hart
“De dag na de vangst beklommen we het Ieperse belfort naast de kathedraal om de toren te bestuderen met onze verrekijker”, zegt het toeristenkoppel uit Nederland. “Van daar konden we de ouders van het gevallen slechtvalkje goed zien. Ze vlogen voortdurend rond de kathedraal en maakten veel lawaai. Ze waren duidelijk op zoek naar het verloren jong. Dat brak ons hart.”
Schrik
“Toen de andere jongen uitvlogen, was het gepaste moment aangekomen om dit jong terug uit te zetten in de nestbak zodat het de rest kon volgen”, stelt Laure. Na 360 trappen onder begeleiding van Herman arriveerde ze veilig in de torenspits met de vogelkooi. “De uitzetting verliep prima. Er was wel wat angst: je weet natuurlijk nooit wat het dier zal doen. We wilden voorkomen dat ze in een eerste schrikreactie meteen naar beneden zou springen en dit opnieuw zou gebeuren. We konden haar rustig terug in het nest zetten. Ze herkende het en de ouders begonnen meteen te roepen. Fijn!”
Terug beneden tuurde Herman door z’n verrekijker. “Ze wordt weer gevoed door de ouders! Missie geslaagd.”
Brugse val
Een vijftigtal kilometer verder viel vorige week een slechtvalkjong uit de Brugse Onze-Lieve-Vrouwekerk. Daar werd het incident geregistreerd door een webcam bij het nest. Het jong was kleiner dan in Ieper en verloor z’n evenwicht tijdens duw- en trekwerk bij het voedermoment. Het kuiken kon nog een zweefvlucht maken en belandde wellicht op een dak in de buurt. De moeder ging er meteen achteraan, wat de vogelwerkgroep doet vermoeden dat het jong op z’n nieuwe locatie gevoed wordt. Eerder werd in Antwerpen melding gemaakt van een jong dat op de grond terechtkwam bij het Kiel en even naar een vogelopvangcentrum moest.
Jaarlijks fenomeen
“Kuikens die naar beneden dwarrelen en tijdelijk opgevangen worden, is een jaarlijks fenomeen”, stelt Paul Maertens, een van de projectleiders voor de slechtvalken in vogelwerkgroep Mergus in het noorden van West-Vlaanderen. “Ook in Antwerpen gebeurt het elk jaar”, beaamt slechtvalkspecialist Maarten Mortier. “Bij het uitvliegen belanden de jongen wel eens op de grond en dan zetten we ze zo snel mogelijk op een hoogte, voor hun eigen veiligheid.”
Populatie herstellen
Herman is de Nederlandse toeristen dankbaar voor de eerste zorgen. Hij houdt het nest bijna dagelijks in de gaten en pleit voor een webcam zoals in Brugge. “Ooit hadden wij dat ook in Ieper.” De camera kwam er 20 jaar terug in samenwerking met het Fonds voor Instandhouding van Roofvogels dat de populatie moest herstellen nadat de slechtvalk verdween door jacht en pesticiden. Ieper kende in 2012 een eerste geslaagd broedgeval in de nestkast in de kathedraal. Een van de jongen kwam terecht in de toren van de wereldberoemde King’s College Chapel in de Engelse universiteitsstad Cambridge.
Doodgeschoten
Een dieptepunt was de vondst van de Ieperse vader, doodgeschoten bij de stad in 2018. De pootjes waren afgesneden, een oude praktijk in ruil voor een premie bij de Belgische Duivenbond. “We zijn blij dat we opnieuw een ouderpaar hebben in Ieper”, aldus Herman. “Ik noem de moeder Herlinde omdat ze uit Duitsland komt. En de vader heet Bram, een typisch Vlaamse naam, zijn herkomst kennen we niet. De populatie heeft het de laatste jaren moeilijk door de vogelgriep, we doen er alles aan om hen te redden.”
Maartje
Verwacht wordt dat de Ieperse jongen binnen enkele weken de stad verlaten. Enkel het vrouwtje draagt een naam, met dank aan de val en haar redders, intussen weer thuis in ’s-Hertogenbosch. “Was het een mannetje gebleken, kozen we voor Maarten, naar de Sint-Maartenskathedraal. Het werd uiteindelijk Maartje”, aldus Jurgen. “En mijn jas? Ja, die heeft het ook overleefd.” (TP)
