Naar aanleiding van de Wereldmilieudag meldt vice-eerste minister en minister van Noordzee Vincent Van Quickenborne (Open VLD) dat het aantal vastgestelde vervuilingen van onze Noordzee door schepen lager is dan ooit. Dat blijkt uit de meetresultaten van het wetenschappelijke ‘sniffervliegtuig’ waarmee de wetenschappelijke dienst BMM controleert.
Het aantal vastgestelde olievervuilingen vertoont sinds de start van de metingen begin jaren ‘90 een dalende lijn. Vorig jaar werd zelfs geen enkele meer gevonden. Ook het aantal overtreders van de zwaveluitstootnormen daalt. Minister Van Quickenborne wil hierop verder werken door ook stikstofnormen op te leggen en de regels op andere vlakken te verstrengen.
De daling van de vervuiling draagt bij aan een sterke bloei en groei van flora en fauna in de Noordzee. Zo is het aantal gespotte bruinvissen en zeehonden tijdens de vluchten hoger dan ooit. Recent werd de Europese platte oester voor het eerst in 20 jaar weer gespot in de Belgische Noordzee.
Enige sniffervliegtuig ter wereld
Het meetvliegtuig OO-MMM bestaat sinds 1991 en wordt gebruikt door de Belgische Kustwacht in opdracht van de Wetenschappelijke Dienst Beheerseenheid van het Mathematisch Model van de Noordzee (BMM). Het is een krachtig wapen tegen milieuvervuiling en pollutie op zee. De ‘sniffer’ scant onder meer op lozingen van olie met behulp van sensoren, sinds 2015 ook op de uitstoot van zwavel en sinds 2021 ook op de uitstoot van stikstof door schepen. Dit doet het zowel in de Belgische wateren als in de rest van de Noordzee.
België is het eerste en enige land ter wereld dat gebruikt maakt van een sniffervliegtuig voor de controles op vervuiling door schepen. Het vliegt door de rookpluimen van schepen om te hoge uitstoot te detecteren. In andere landen controleert men de uitstoot vooral aan de hand van willekeurige brandstofcontroles in havens. Met het sniffervliegtuig kan veel gerichter gewerkt worden omdat verdachte schepen al op zee worden geïdentificeerd.
Minder overtreders
Uit de cijfers van BMM blijkt dat sinds 1991 veel minder olieverontreiniging op zee gebeurt. Het voorbije decennium werd die daling nog sterker en in 2021 werd geen enkele olielozing vastgesteld in de Noordzee. Dit is een bevestiging van de dalende trend, wat bewijst dat het aantal operationele olieverontreinigingen het laatste decennium sterk afgenomen is. Het gaat om doelbewuste lozingen. In 1994 bijvoorbeeld lag dat aantal nog op 64 en in 2010 waren dat er nog 24. Het aantal vastgestelde olievlekken nam de jaren nadien stelselmatig af en is herleid tot 0 in 2021.
In 2015 lag het aantal schepen dat de emissienormen voor zwavel overschreed op 16,7 procent van het totaal aantal gecontroleerde schepen. Dat percentage aan overtreders is in dalende lijn: naar 10,6 procent in zowel 2016 als 2017, naar 6,4 procent in 2018, 4,2 procent in 2019 en 3,9 procent in 2020. De sniffer stelde wel een lichte stijging vast in 2021 want het aantal gecontroleerde schepen dat meer zwavel uitstootte dan toegelaten, bedroeg 5,4% procent. Het aantal flagrante overschrijding bleef echter dalen in 2021. De prijsstijging van de diesel met ultra laag zwavelgehalte vorig jaar is wellicht een verklaring.
Stikstofuitstoot in het vizier
Door de integratie van een stikstofsensor in het sniffervliegtuig kan sinds vorig jaar ook de concentratie aan stikstofverbindingen in de rookpluimen van schepen meten. België was daarmee als eerste operationeel om de lage emissiezone voor stikstof te controleren. Van de 1.004 schepen waarvan de stikstofuitstoot in 2021 werd gemonitord, lieten 23 verdachte waarden optekenen.
Het sniffervliegtuig kan ook vaststellen waarom deze strikte controle op vervuiling door schepen in de Noordzee belangrijk is. Want naast pollutiecontrole wordt het vliegtuig ook ingezet voor zeezoogdierenmonitoring. Zo werden tijdens de surveyvluchten meer dan dubbel zoveel bruinvissen gespot in 2021 als het voorgaande jaar. Die trend wordt bovendien bevestigd door de vaststelling dat het aantal tijdens de eerste surveyvlucht van 2022 opnieuw verdubbeld was. Naar schatting zwemmen er intussen zo’n 2.700 bruinvissen in Belgische wateren. In september vorig jaar werden tijdens één surveyvlucht 20 zeehonden geturfd. Dat is het hoogste aantal zeehonden ooit tijdens een Belgische luchtsurvey.
“We zien dat strengere regels en controle werken”, zegt minister Van Quickenborne. “We moeten onze Noordzee koesteren. Het is het grootste natuurgebied van België. Het toenemend aantal zeezoogdieren en soorten, zoals de Europese platte oester die voor het eerst in decennia terug opduikt in onze Noordzee, tonen dat er vooruitgang geboekt wordt.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
