Het strategisch project ‘IJzer- en Handzamevallei, klimaatbuffer in de Westhoek’ krijgt groen licht van de Vlaamse overheid, goed voor een toelage van 300.000 euro. De Provincie West-Vlaanderen is gangmaker van dit dossier. “De uitdaging is nu om met de twintig partners concrete acties uit te werken. Van de aanleg van waterbuffers tot het uitwerken van recreatiemogelijkheden langs en op de IJzer. We hebben drie jaar de tijd om dit mooie gebied te optimaliseren” zegt gedeputeerde Jurgen Vanlerberghe (SP.A) uit Poperinge.
Drie deelgebieden staan voorop: het Blankaartbekken, de bovenloop van de IJzer (focus op Roesbrugge) en de Handzamevallei. De problematiek van de waterhuishouding verbindt deze gebieden met elkaar. Het zijn regio’s die zich van nature uit goed (zouden moeten) lenen om die waterhuishouding te regelen.
“Het project kadert in onze doelstellingen rond klimaatadaptatie en -mitigatie. Water fungeert hier als hefboom. Hoe gaan we om met waterschaarste en waterkwaliteit? Maar ook: wat kunnen we doen om meer mensen te sensibiliseren rond de waterproblematiek? En dan is het kwestie van het nuttige aan het aangename te koppelen. Waterbeleving en -recreatie maken dit soort projecten zichtbaar voor een groot publiek. Het is fijn om te fietsen, te wandelen of te varen in een gebied waarvan je voelt dat het klopt, dat mens en natuur erin geslaagd zijn om iets moois te creëren.”
“Ik las met veel interesse het artikel “De IJzer, 30 jaar later: properder, natuurlijker, aantrekkelijker en dienstbaarder?” Auteur is Filip Boury, voormalig provinciaal coördinator Westhoek. Hij is met pensioen en heeft dus de tijd om één en ander in een ruimer perspectief te plaatsen. Wat de IJzervallei betreft: we komen van ver. In 1990 was het slecht gesteld met de IJzer en het omliggende stroomgebied. Waterbeheer stond toen gelijk aan ‘water zo snel mogelijk afvoeren’. Natte natuur verdween. De grond moest vooral droog zijn, voor landbouw en bebouwing. Met klimaatverandering werd geen rekening gehouden. Drie decennia later is net die klimaatverandering het uitgangspunt bij het uitwerken van beheersmaatregelen. Het kan verkeren …”, vertelt gedeputeerde Vanlerberghe.
“In 1990 werd alarm geslagen door wetenschappers en milieubeschermers. Twee jaar later waren de eerste grensoverschrijdende stroomgebiedplannen opgemaakt. Het watersysteem terug in goede toestand brengen, zo stond in het actieprogramma. Overleg en samenwerking over de grenzen heen zorgde voor een omslag in het denken. Oevers werden ecologisch ingericht, beken hersteld en bufferzones aangelegd. Maar we zijn er nog lang niet. Ook na dertig jaar is het water in de IJzervallei nog altijd vervuild. Die slechte waterkwaliteit geldt trouwens voor de helft van onze waterlopen. En wat mij hierin het meest verontrust: men legt zich erbij neer dat dit in 2033 nog zo zal zijn”, zegt Jurgen Vanlerberghe.
Ook Filip Boury legt de vinger op de wonde: de doelstelling om tegen 2015 een ‘goede watertoestand’ te bereiken, werd niet gehaald. Er is nu een nieuwe Europese einddatum: 2027. Boury weet dat het moeilijk wordt – en dit is een understatement – maar hij is hoopvol: “Ik reken op het vele jonge talent dat nu aan het werk is om dit waar te maken.”
Het dossier dat nu op tafel ligt, is het resultaat van hernieuwd overleg en jong enthousiasme. Het is een ambitieus project. De omvang van het werkgebied is groot. Dat is slim, want enkel een geïntegreerde aanpak leidt tot resultaat. Het gebied omvat de hele IJzervallei van Roesbrugge tot en met de IJzermonding in Nieuwpoort, én de Handzamevallei. Die vallei is een uitloper van de IJzervallei. De Handzamevaart loopt direct ten zuiden van de dorpskom. Het gebied rond deze beek bestaat vooral uit weilanden die kunnen overstromen (broeken). Omdat er tal van watervogels voorkomen, wordt dit gebied beschermd als Europees vogelrichtlijngebied. Maar ook in termen van partnerschap wordt hoog gemikt. Lokale besturen, waterbeheerders, Natuurpunt, Regionaal Landschap Westhoek en de Boerenbond onderschrijven de intentieverklaring om samen te werken rond dit project. Ook heel wat provinciale instanties zijn betrokken, van dienst waterlopen over Inagro tot Westtoer.
“De subsidie die we krijgen, wordt gebruikt om een voltijds projectcoördinator aan te stellen en voldoende werkingsmiddelen te voorzien, dit voor een periode van drie jaar. Daarbovenop komen extra middelen (maximum 500.000 euro) om strategische percelen grond aan te kopen. Vanaf pakweg mei dit jaar kunnen we concreet aan de slag. Neem nu de Blankaart. Hier werd jaren geleden al de juiste keuze gemaakt om het gebied terug te geven aan de natuur. De Blankaart is uitgegroeid tot een natuurlijk overstromingsgebied, bron van leven voor tal van vogelsoorten. Het Blankaartbekken is het belangrijkste drinkwaterwinningsgebied in de Westhoek. Het volume drinkwater dat we kunnen ‘aftappen’ is rechtstreeks afhankelijk van de waterbeschikbaarheid en de kwaliteit van het water. Toenemende droogte zorgt ervoor dat beiden fel achteruit gaan. Er is minder water voorhanden en er worden hogere nitraatconcentraties vastgesteld. Door de droogte wordt er immers minder nitraat opgenomen door de planten. Gevolg: we halen de norm voor drinkwater niet en dus kan dit water niet doorstromen naar het spaarbekken. En daardoor dreigt er een tekort aan drinkwater.”
“Slimme peilsturing, ecologisch beekherstel, meer ruimte voor watercaptatie … men weet intussen wat er allemaal kan aan gedaan worden. Ook voor de Handzamevallei zijn er ideeën, zoals de aanleg van een captatiebekken voor irrigatiewater, dat tegelijk functioneert als infiltratielagune. Het zijn ingrepen die ruimte opeisen en dat is niet evident. Grond ruilen is een mogelijkheid. Kan een voormalig slibstort Nieuwenstede worden afgegraven en teruggegeven aan de landbouw, in ruil voor overstromingsgrond in de Blankaart? Dat zijn de keuzes die we straks moeten maken”, besluit gedeputeerde Jurgen Vanlerberghe.
(AH)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
