Neen, dit is geen foto van een akker in Portugal of Spanje. Het is een beeld van wat normaal een moeras is op provinciedomein De Blankaart in Diksmuide. Het is dan ook droog bij ons, kurkdroog. We hebben de droogste juli sinds 1976 achter de rug en er is niet meteen beterschap op komst. Maar hoe ernstig is de situatie echt? Wij beantwoorden vier prangende vragen.
1. Hoe droog is het?
De voorbije maand was een van de droogste julimaanden die West-Vlaanderen zag sinds 1976. Volgens de droogte-index van het weerinstituut KMI, die het bodemvocht meet, is het in grote delen van West-Vlaanderen op dit moment zeer tot uiterst droog.
De Westhoek kleurt zelfs als enige regio in Vlaanderen donkerrood op de kaart. “Het is overal droog, maar het heeft duidelijk minder geregend in West-Vlaanderen dan in de rest van het land. Er viel dit jaar ongeveer 230 liter per vierkante meter, maar we zouden nu al meer dan 500 liter moeten gezien hebben”, weet professor Patrick Willems, hydroloog bij de KU Leuven.
De weinige neerslag die er wel kwam, vorige maand in Watou bijvoorbeeld, was zo hevig dat het water niet kon doordringen in de bodem. Het meeste is weggestroomd. Maar de droge bodem in West-Vlaanderen is niet alleen te wijten aan een gebrek aan regen. “De verdamping speelt ook een rol”, zegt David Dehenauw van het KMI. “Hoe hoger de temperaturen, hoe meer water er verdampt, zowel uit de bodem, de gewassen of de waterlopen.”
2. Waarom is dat een probleem?
Hoewel een warme zomer zijn voordelen heeft, zorgt de droogte ook voor problemen. “De kleine grachten en beken zijn zo goed als uitgedroogd. We zitten door onze natuurlijke voorraad heen en moeten nu reserves en buffers aanspreken. Daarnaast staat ook het grondwater zeer laag. Dat kan alleen maar aangevuld worden met neerslag”, vertelt Jan Vandecavey, directeur van Dienst Waterlopen. Sinds 18 juli mag er in onze provincie ook geen water meer opgepompt worden uit de onbevaarbare waterlopen. Doordat de bodem zo droog is, verhoogt ook de kans op natuurbranden. In de afgelopen weken ontstonden er al kleine branden op akkervelden, weides of in de duinen.
“Het uitdrogen van grachten en moerasachtige natuurgebieden heeft een groot effect op allerlei diersoorten. Zij moeten er nu alles aan doen om te overleven zonder water vlakbij. Maar ook planten lijden onder de hitte. Kortgewortelde planten, zoals gras, vinden geen water en drogen uit. Bomen verliezen nu al hun bladeren om de hitte te kunnen overleven. Voorlopig kunnen ze in de herfst en winter recupereren, maar dit mag niet jaar na jaar opnieuw gebeuren”, zegt ecoloog Jonas Lembrechts van Universiteit Antwerpen.
Op langere termijn kan de droogte ook voor problemen zorgen voor de voedingsindustrie en de landbouwers in West-Vlaanderen. “Zij hebben water heel erg nodig om hun groenten en gewassen te kunnen kweken en te kuisen. Ook de textielbedrijven gebruiken intensief water. Als we in de toekomst nog veel zulke droogtes zien, kan het gebeuren dat bepaalde bedrijven door een tekort aan water de deuren tijdelijk zullen moeten sluiten”, zegt Patrick Willems.
3. Wat kunnen we doen?
“Het allereerste wat we kunnen doen, is natuurlijk zo weinig mogelijk water verspillen en zoveel mogelijk water gaan zuiveren en hergebruiken”, zegt hydroloog Willems. “Bedrijven zullen zich moeten aanpassen en hun eigen afvalwater moeten zuiveren.”
“Het is ook heel belangrijk dat we zoveel mogelijk regenwater opvangen en dat zolang mogelijk bufferen”, vult Patrick Meire, professor Waterbeheer aan de Universiteit Antwerpen, aan. “De overheid zal verder moeten investeren in initiatieven waarbij de natuur hersteld wordt en het water kan vastgehouden worden. Maar ook bedrijven en landbouwers zullen in de herfst en de winter zoveel mogelijk water moeten bufferen en laten staan op hun velden of in grachten. Zo kan het in de bodem sijpelen en wordt het grondwater aangevuld.”
Ook iedereen kan thuis zijn steentje bijdragen. “Een regenwaterput installeren is een van de beste investeringen die je in de komende jaren kan doen. Daarmee kan je het persoonlijk verbruik van leidingwater met de helft verminderen”, zegt Willems. “Daarnaast laat je ook het regenwater best zo lang mogelijk staan in de tuin in plaats van het meteen af te voeren naar de riolering. We moeten onze bodem als een spons zien, die langzaamaan veel water moet opslurpen.”
4. Komt er beterschap?
De komende twee weken brengen helaas niet veel soelaas tegen de droogte. “Lokaal krijgen we enkele buien, maar dat zal al bij al niet veel zijn. Het probleem van de droogte zal niet onmiddellijk opgelost worden”, zegt David Dehenauw.
We mogen ons dus ook aan een droge maand augustus verwachten. Maar om de schade van de droogte van de afgelopen maanden in te halen, hebben we heel wat neerslag nodig. “Het probleem zal niet opgelost zijn als het enkele keren heel veel regent. Dan heeft het water geen tijd om door te sijpelen in de bodem en zal het gewoon weglopen via rioleringen of rivieren. We hebben een langere periode van sappig regenweer nodig”, zegt Lembrechts.
Het oppompverbod in de provincie en het vuur- en rookverbod in natuurgebieden blijft nog zeker van kracht tot er meer neerslag valt. “Zo zuinig mogelijk zijn met water is de boodschap”, klinkt het bij alle experts.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
