Geerard Adriaen (25) uit Varsenare reisde voor het VRT CANVAS-programma Nomaden naar Zimbabwe, waar hij een documentaire maakte over oogproblemen bij mensen met albinisme. Het filmen gebeurde discreet, omdat de persvrijheid er sterk onder druk staat. Tijdens zijn verblijf kreeg het verhaal bovendien een onverwachte wending — in de vorm van een Afrikaanse prinses.
“De Zimbabwaanse regering staat bekend om haar wantrouwen tegenover de media. Twee lokale journalisten raadden me daarom aan om het land binnen te reizen met een toeristenvisum in plaats van een persvisum. Ik moest zelfs een andere reden voor mijn bezoek verzinnen, anders zou ik meteen worden uitgezet”, begint Geerard. “Zelfs al had ik gezegd dat mijn documentaire geen kritiek op de overheid zou bevatten, ze zouden me nooit hebben geloofd.”
Politie vermijden
Om toch te kunnen werken, deed Geerard zich voor als vrijwilliger van Eyes for the World, een non-profitorganisatie die hij ter plaatse filmde. “Doordat ik die organisatie volgde, kon ik geloofwaardig doen alsof ik er deel van uitmaakte. Zelfs mijn eigen team dacht dat we gewoon korte filmpjes voor de sociale media van EFTW maakten. Door niet te zeggen dat ik als journalist voor televisie werkte, hoopte ik de aandacht van de politie te vermijden. Maar dat mislukte al op de eerste filmdag.”
Toen de taxichauffeur zijn filmmateriaal zag, drong die erop aan om eerst een vergunning te halen bij de politie. “Om niet verdacht over te komen, ging ik akkoord. Tot mijn opluchting geloofde de commissaris dat ik een vrijwilliger was.” Geerard kreeg toestemming om te filmen, maar op één voorwaarde: een politieagent zou hem vergezellen. “De commissaris zei letterlijk dat die agent mee moest om te controleren of ik geen kritiek op de overheid zou uiten.”
“Zelfs al had ik gezegd dat mijn documentaire geen kritiek op de overheid zou bevatten, ze zouden me nooit hebben geloofd”
Aanvankelijk verliep het filmen vlot. De agent hielp zelfs bij interviews en vertalingen. Tot hij Geerard de volgende dag verplichtte om ook toestemming te vragen aan de lokale districtsvoorzitter van de regeringspartij. “Die politicus liet me verder werken, maar alleen op voorwaarde dat zijn hoofdbeveiliger en een van zijn bodyguards óók zouden meegaan.” Naast die drie ‘controleurs’ bestond Geerards team uit een lokale cameraman en Kelly, die veel interviews voor hem regelde.
Wanneer zijn cameraman vroeg om hem op te halen aan zijn werkplek, kreeg Geerard een adres doorgestuurd: het ministerie van Media en Informatie. “Toen besefte ik dat Kelly de enige persoon rond me was die niet voor de overheid werkte. En omdat ik undercover was, moest ik dat ministerie zeker vermijden.” Geerard sloeg het voorstel af, maar twee weken later belandde hij er toch. “Ik kreeg er een rondleiding. Dat was behoorlijk spannend, want als ze hadden ontdekt dat ik voor televisie werkte, had dat zware gevolgen kunnen hebben.”
Voortdurend lastiggevallen
In totaal werkte hij 31 dagen in Zimbabwe. Zeven daarvan waren Koen Van Pottelbergh en Anne Brys van Eyes for the World aanwezig. “Tijdens die dagen konden we meestal iets rustiger filmen, omdat we op privéterrein werkten: een hotel, een oogkliniek, een school en een schoonheidswedstrijd. Maar ook Koen en Anne merkten hoe moeilijk het is om in het land te filmen. Op straat werd ik voortdurend lastiggevallen door de politie tijdens interviews.”
Alsof dat nog niet genoeg verrassingen waren, bleek zijn lokale contactpersoon Kelly eigenlijk Prinses Kelelo Dlamini te zijn. De Dlamini-clan bestuurt eSwatini en verschillende koninkrijken in Zuid-Afrika. “Twee dagen voor mijn vertrek naar Zimbabwe las ik een online artikel van een Zimbabwaanse krant en herkende Kelly op de foto. Tot mijn verbazing stond erbij: Prinses Kelelo Dlamini.” De prinses woont niet in Zimbabwe, maar ze was bereid om drie weken naar daar te reizen om Geerard te helpen.
Geerards documentaire ‘Men with Glasses’ is nu te zien op VRT MAX.
