Maaike Cafmeyer schittert straks in ‘Chantal’: “Dit is de nieuwe ik: redelijk brak, maar daarmee ga ik het doen”

Vanaf zondag krijgen we eindelijk ‘Chantal’ te zien, een gloednieuwe politiereeks met in de hoofdrol de gelijknamige doortastende politieagente uit ‘Eigen kweek’. Maaike Cafmeyer is terug van nooit echt weggeweest. Ook op persoonlijk vlak na enkele woelige jaren. Een soort litteken noemt ze het zelf, maar gelukkig heeft het haar heerlijk eerlijke en gevatte persoonlijkheid niet aangetast. “Ik ben fier op mezelf dat ik nog altijd de skills heb om niet op sommigen hun muil te slaan.”

Een vrouw in een mannenwereld, die de ene keer openlijk wordt aangevallen, dan weer subtiele of snedige commentaren naar haar hoofd krijgt. Die heel goed is in haar job, maar geduldig het hoofd koel moet houden als alles tegenzit. En die eenmaal thuis als moeder dezelfde dagelijkse zorgen heeft als iedereen.

Het is moeilijk om géén parallellen te zien tussen Chantal en de fantastische actrice die haar vertolkt. Maar Maaike Cafmeyer is helemaal klaar om haar zogenaamde speelveld weer op te eisen als actrice. Anderhalf jaar geleden werd haar dat immers ontnomen en werd ze een speelbal van een heel mediacircus met daarachter een stoet droeftoeters op sociale media. Ze is dan ook blij dat het eindelijk weer mag gaan over dat wat ze het liefste doet: acteren. In Chantal, geschreven door goede vriend Mathias Sercu, voegt ze de daad bij het woord en speelt ze weer de pannen van het dak.

Ik heb me laten wijsmaken dat je niet bepaald stond te springen om opnieuw in de huid van Chantal te kruipen.

“Het was dubbel: ik was ongelooflijk vereerd, maar wist ook dat de mensen van Eigen kweek er niet meer bij zouden zijn. Daar heerste een hele goeie vibe en werden die spelers je vrienden. Plots sta je er weer alleen voor, bij wijze van spreken. Het hielp dat die ploeg van toen hun zegen gaf toen ik hen belde, en dat ik het geluk had om weer met een fantastische ploeg te kunnen samenwerken. Echt, één voor één ongelooflijk warme mensen. Op de set waren er geen grote ego’s, wél de motivatie om er samen het allerbeste van te maken. Mathias wist ook heel goed waar hij naartoe wilde. In geen tijd had hij een pilootaflevering klaar en werd je helemaal opgezogen in dat Sercuniversum, zoals ik het noem. Het is larger than life en vooral heel herkenbaar. Natuurlijk zullen er mensen zijn die zeggen: wéér die knulligheid van een West-Vlaams dorpje, maar net dat genereert veel humor.”

Dat bewees ook ‘Nonkels’ nog recent. Want ook daar ging het niet over dat West-Vlaams, maar over de herkenbaarheid.

“De spiegel die je de kijker voorhoudt, inderdaad. Het is ook fantastisch om dat in je eigen taal te kunnen spelen. Dan kom je veel dichter bij jezelf. Want in het dagelijks leven praat bijna niemand Algemeen Beschaafd Nederlands. Taal is iets magistraals, van dialect tot literatuur. Ik heb ook enorm veel respect voor mensen als Mathias, die iets geweldigs kunnen vertellen zonder één woord te veel te gebruiken. Hij kent de stiel vanuit zijn jarenlange ervaring en is als scenarioschrijver een meester van het onuitgesproken woord.”

Het zegt wel veel over je prestatie in ‘Eigen kweek’ dat ze rond dat personage een hele reeks uitbouwen.

“Ik ben Eyeworks heel dankbaar, nadat ze me ook de kans gaven om De Twaalf te doen. (denkt na) Wat ook dubbel was: Chantal bestond ook dankzij die wisselwerking met Sien (Eggers, red.), Basje (Sebastien Dewaele, red.) en Wim (Willaert, red.). Daarom wil ik ook een extra pluim in de reet van Dries Heyneman steken, die mijn rechterhand vertolkt. Alle lof ook voor Steven Mahieu. En voor het meisje dat mijn dochter speelt, wat niet zo evident is als debuut.”

Chantal lijkt me in deze reeks toch iets minder naïef.

“Dat kan ook bijna niet anders. Mathias wilde heel duidelijk een personage van vlees en bloed. Die zich nog altijd geen fuck aantrekt van wat anderen over haar denken. Iemand die tegelijkertijd ook met heel veel worstelt. Die blij, verdrietig of verliefd kan zijn, of alles tegelijk.”

Ook straf: de makers slagen erin om opnieuw een blik West-Vlaamse acteurs en actrices open te trekken, die niet te zien waren in ‘Eigen kweek’, maar waarvan de kijker straks opnieuw onder de indruk is.

“Ongelooflijk. Als je kijkt wat Janne Desmet en Piet De Praitere doen in de eerste afleveringen… (blaast) Echt, dat is van een niveau, jong.”

Ik denk dat ik op tv en theater nog niets gezien heb waarin Janne zich niét smijt, letterlijk en figuurlijk.

(knikt) “Misschien omschrijft dat het best wat we daar allemaal deden: ons smijten. We wilden het niet half zijn gatdoen. Ik ben dan ook écht content met het resultaat.”

Chantal durft zeggen waar het op staat. In hoeverre ben je ook zo’n flapuit?

“Ik ben het, maar tegelijkertijd ook niet. Velen zullen dat misschien moeilijk begrijpen, maar ik sta niet zo graag in het middelpunt van de belangstelling. Ik ben meer verlegen van aard. Ik heb het mij meester gemaakt, daar staan. Maar moest ik het niet moéten doen, zou ik het ook niet erg vinden.”

Wordt dat beter met ouder worden?

“Nee, dat wordt erger precies. (lacht) Zeker de afgelopen jaren, waar ik niet gevraagd heb om al die aandacht, maar er wel mee moest omgaan. Er was geen organisatie of instelling die mij kon beschermen tegen wat er allemaal gebeurde. Ik moest mijn plan trekken en er zo goed mogelijk proberen mee om te gaan.”

Is dit nu het moment dat je onrechtstreeks zegt: ‘het mag weer over mijn werk gaan’?

“Ja. Want het is lastig om dat te doen als je persoonlijk wordt aangevallen. Als je een vileine kutactrice die niet tegen een grapje kan wordt genoemd.”

Vooral omdat je je als actrice al heel kwetsbaar opstelt op de planken of op een set.

“Er was een speelveld waarin ik mij jarenlang kon begeven. En daarbuiten was ik Maaike. Binnen dat speelveld kan je tegenover een ongelooflijke klootzak staan, zoals het personage van Peter De Graef in Hullep (waar ze straks opnieuw mee op tournee gaat, red.). Maar in de coulissen zijn we weer Maaike en Peter. En plots verwatert dat speelveld, vervagen die grenzen zonder dat je daar controle over hebt en word je een speelbal van de omstandigheden. Elk woord dat je zegt, wordt onder de loep genomen of ongenuanceerd uit de context getrokken. Dat is gestoord. Soms zeg ik: Stel je nu eens het allergrootste schaamtemoment in je leven voor. En iedereen heeft er één, hé. Heb je het? Voilà, nu mag je dat moment in het nieuws gaan vertellen.”

Heb je het gevoel dat dat speelveld gaat terugkeren?

“Ik eis het weer op. Dat is een soort zelfbeschikkingsrecht dat ik heb. Ik kan aan de kant blijven zitten. Die gedachte is ook door mij gegaan.”

Overwoog je echt om te stoppen?

“Absoluut.”

Wat was de motivatie om toch door te doen?

“Mijn kinderen. Zelfs mijn moeder zei: maar kind, waarom zou je jouw grootste talent opgeven? Om wat te doen? Een bed & breakfast te runnen?”

Wilde je een voorbeeld stellen aan je kinderen?

“Ja. Het is niet omdat je iets moeilijks doormaakt en schaamte voelt voor de buitenwereld, dat de buitenwereld ook gelijk heeft. Ik kan ermee om. Dat is het belangrijkste. Mijn kinderen kijken daar al anders tegenaan, door heel die digitale wereld waarin zij opgroeien. Haters zullen er altijd zijn, mama. Maar je voelt dat de impact van een woord heel diep kan gaan, dat je het niet voor mogelijk houdt wat het met je doet. En wat het dus ook met een ander kan doen.”

Heb je nog dat gevoel dat je je moet verantwoorden?

“Je wil het uitleggen wat het is of hoe het is, maar je kan dat niet. Zeker niet in de media. Ik weet ook hoe het werkt, ik ben daar niet naïef in. Ik geef ook maar uitgebreidere interviews aan mensen die willen luisteren, die niet voor een interessante kop gaan. Maar dit is mijn plek. Dit is mijn leven. Ik heb het recht om hier te zijn. Dat moest ik mezelf weer diets maken. Ik ben een redelijk sterke vrouw. Ik mag dat zeggen.”

Het is straf dat je er weer staat. Niemand had het je kwalijk genomen als je ‘foert’ had gezegd en aan een bureau of de kassa van de supermarkt ging zitten bij wijze van spreken.

“Ik gunde het hen niet. En mijn wereld is niet groter of belangrijker dan iemand die aan de kassa zit. In se is het niet anders als zij in dezelfde situatie terechtkomen. Dat wil ik duidelijk maken. Voor hen is het even erg.”

Het lijkt me een moeilijke tweespalt. Je bent in de eerste plaats een actrice, niet ‘dat verhaal’. En toch kan je ook niet naast het maatschappelijk belang kijken van de strijd die de slachtoffers voerden en het debat dat volgde.

(knikt) “Er zijn veel mensen die ook de moeite deden om géén zeik te schrijven. Ik heb in die periode enorm veel brieven gekregen, ook van mannen die de moeite deden om hun verhaal te vertellen. Er waren heel veel mensen die zich in bepaalde situaties herkenden, of het onrechtstreeks ook hadden meegemaakt bij iemand die ze graag zien.”

Wat mij verwondert, is dat veel online trollen precies vergeten dat ze een moeder, dochter of zus kunnen hebben, die het ook kan overkomen.

“Precies. Dat gaat er bij mij niet in. (denkt na) Ik ben soms fier op mezelf dat ik het zo goed aankon. En dat ik nog altijd de skills heb om niet op sommigen hun muil te slaan. (lacht) Er is een tegenbeweging nodig. Eentje van gentillesse en respect, waarbij we elkaar geluk toewensen. Zoals in het begin van de coronaperiode, nog voor we allemaal dachten: kus mijn kloten. (lacht) Je merkt: humor doet me veel relativeren. Ik ben gelukkig al in die fase dat ik in bepaalde zaken de grap kan zien.”

Misschien een vreemde vraag, maar is die periode iets waarvan je kan herstellen of blijf je dat meedragen?

“Ik weet het niet. Dat gaat een litteken blijven, denk ik. Wat ik geleerd heb, is dat je moet roeien met de riemen die je hebt. Je moet ze niet weggooien. Maar als ik zie wat er allemaal gebeurt tegenwoordig… Jonge mensen worden soms geconfronteerd met afdreiging of afpersing, met psychopaten die het internet gebruiken als een soort vrijgeleide. Kijk maar naar die zaak van Ilse Uyttersprot (de politica werd in 2020 vermoord door haar stalker, red.). De impact is niet te onderschatten. Er is tijd nodig, en bewijsmateriaal, om aan de deur van het gerecht te kloppen. Veel zaken zijn een grijze zone. En bewijs het maar eens. Het gaat vaak ook al lang niet meer over de waarheid, maar wat je kan bewijzen. Al voel ik wel dat het gerecht daar een soort inhaalbeweging in maakt.”

Jij hebt bewust een lijn getrokken, maar opeens werd je ongevraagd en heel hoog op een barricade gegooid.

“Gekatapulteerd, zelfs. Ik heb gepraat met een vertrouwenspersoon, waarbij niemand verwacht dat dat bij wijze van spreken twee dagen later in de krant staat. Dat er zelfs geprobeerd is om die functie te ontmantelen, is gewoon obsceen.”

Durf je mensen nog vertrouwen?

“Ja! Al moet je er niet flauw over doen: wij hadden daar nooit willen zitten. Het ergste was dat we wisten wat er op ons zou afkomen.”

En dat je er niets kon aan doen.

“Daar hebben mensen geen idee van. Want zo’n rechtszaak speelt zich eerst achter de schermen af: de conclusies die worden opgemaakt, de argumenten die worden aangehaald, waarvan je weet dat die uitvergroot zullen worden. Je vertrouwen is al geschaad en dan zijn mensen erop gebránd om elk detail naar buiten te krijgen. Dan komen er dingen naar buiten waarvan je niet weet hoe het kan. En dan heb je ook geen idee hoe ze het in de krant zullen brengen. Je wordt drie keer geshamed. Wie kan dat aan?”

Hoe ga je daarmee om in zo’n periode?

“Mijn gezin en de mensen rondom mij hielden mij vast. Je gaat niet kraken, zeiden ze. Mediteren hielp ook. (denkt na) Twee dingen brengen mensen samen: ultiem geluk en ultiem verdriet. Die onmacht zien bij de andere vrouwen, of hen soms zien breken, vond ik heel hard. Voor jezelf deal je ermee, maar dat ook zien bij anderen…”

Heb je het gevoel dat je nu weer van nul moet beginnen?

“Eigenlijk wel. Veel mensen zeiden ook: kom terug, laat ons weer lachen. En dat kost tijd.”

Was ‘Chantal’ in die zin een soort therapie?

“Nee, maar het heeft wel geholpen. Heel die set was ook omgeven van verdriet. (krijgt een krop in de keel) Alles was doordrenkt van rouw, door de situatie waarin Mathias zich bevindt (bij zijn zoon werd een agressieve kanker vastgesteld, red.). Als je weet dat je het dierbaarste in je leven kan verliezen, dan is echt álles relatief. Maar echt alles. Hij was er ook om mij te troosten toen ik het lastig had. Sommige vriendschappen worden opnieuw scherp gesteld, andere verdwijnen weer. (denkt na) Weet je, die zwaarte op de set werd gedragen door iedereen. Met respect voor de mens ook. Want dat is hetgeen wat aan een rotvaart aan het verdwijnen is: respect.”

Ik was verwonderd, nog steeds soms, als ik zie wat mensen openlijk durven schrijven op sociale media.

“Ik vind het beangstigend. En tegelijkertijd maakt het mij nieuwsgierig. Wat is er aan de hand dat je zó gefrustreerd, zó pissig en zó nijdig kan zijn op mij, terwijl je me niet eens kent? Laat staan een gesprek met mij hebt gevoerd? Blijkbaar moet dat deugd doen. Maar laat ons eerlijk zijn: dat heeft niets met vrije meningsuiting te maken, maar alles met respect. Kijk maar naar wat die influencers nu overkomt omdat ze hun adres online moeten zetten. Worden ze lastig gevallen? Pech, ze hebben het zelf gevraagd of verdienen genoeg. Te zot voor woorden.”

Je noemt jezelf een sterke vrouw en bent trots op je werk. Dat uitspreken is al iets on-(West-)Vlaams.

(knikt) “Maar doe het maar, denk ik dan. Stap maar in je bootje in de stront en vaar maar. Ga maar overal op de foto staan. Kan je het beter? Ik weet ook dat de grootste menigte de stille groep is. En ik weet ook dat er veel mensen steun aan hebben gehad. Die aangaven dat ze blij waren dat iemand eindelijk iets zei. Want je denkt altijd dat zoiets passeert. Maar dat doet het niet. Tot er een moment komt dat je denkt: als ik nu nog langer zwijg, ben ik de misdadiger.”

Je gaf al aan dat je wilde opgeven. Is er een moment geweest waarin je die goesting terugvond?

“Ja. Ik ging lang naar de psycholoog en probeerde naar de situatie van buitenaf te kijken. Maar dan ga je op den duur te veel relativeren, waardoor je geen gevoelens meer toelaat. Dat vond ik verschrikkelijk als actrice. Op een 11-novemberviering in Ieper is dat opeens gekeerd. Luka Bloom trad er op en plots was daar een moment waar alles binnenkwam en ik heel erg moest wenen. Dat was heel intens en tegelijkertijd ook een opluchting, een nieuwe start. Dit is de nieuwe ik, dacht ik. Redelijk brak, maar daarmee ga ik het doen. Ik maak er nu het beste van.”

‘Chantal’, vanaf zondag 4 september om 21 uur op Eén.