Chris Dusauchoit en Jens Lemant vieren voor honderdste keer ons dialect op Radio 2 : “West-Vlaams is de mooiste taal ter wereld”

Vrijdag 25 juni zetten Radio 2-stemmen Jens Lemant en Chris Dusauchoit in ‘Start je dag’ voor de honderdste keer een stevig boompje over het West-Vlaams op. De voorbije 2,5 jaar groeide hun wekelijks spontaan gesprekje uit tot een van de populairste items van het programma én dat leverde dankzij de luisteraars zelfs níeuwe West-Vlaamse woorden op. Of wat dacht je van ‘totecapote’ voor een mondmasker?

Wanneer je hen aan het werk hoort op de radio, dan verraadt geen enkele lettergreep of klank dat beide heren rasechte West-Vlamingen zijn, maar het hart van Chris Dusauchoit (58) en Jens Lemant (30) klopt vaak aan maximumsnelheid voor onze provincie.

“Klopt”, zegt Chris. “Ik woon dan wel in het Vlaams-Brabantse Holsbeek, in min erte blijf ik altijd Bruggeling.” Jens ruilde zijn geboortegrond in Lauwe dan weer in voor Brugge en ziet zichzelf niet snel buiten de West-Vlaamse grenzen wonen. “Hier ligt mijn thuis, zo simpel is het.”

Naast hun liefde voor de radio hebben beide heren ook een passie voor het West-Vlaams gemeen. “Ons dialect heeft een unieke positie binnen ons land”, klinkt het. “Geen enkele andere streektaal is nog zo populair als de onze. Hoewel hét West-Vlaams niet bestaat. Een Bruggeling en een Kortrijkzaan hanteren een compleet andere vorm van ons dialect, om van een Ieperling nog maar te zwijgen. Zelfs regionaal zijn er grote verschillen: in Kortrijk hoor je een compleet ander accent dan in Waregem. Er zijn zóveel verschillende varianten, maar op het einde van de rit begrijpen we elkaar allemaal.”

‘Getikketakt’

Sinds een goeie twee jaar belt Start je dag -gastheer Jens elke vrijdagochtend iets na de klok van halfacht zijn VRT-collega Chris op om een West-Vlaams woord of uitdrukking te bespreken. “Eigenlijk kan je het omschrijven als twee vrienden die even met elkaar in debat gaan en van mening wisselen. Vooraf beslissen we uiteraard welke term de revue zal passeren en die proberen we zo vaak mogelijk aan de actualiteit te linken. Toen na de eerste lockdown de tattoo-artiesten opnieuw aan de slag mochten, zei iemand in Het Journaal dat hij getikketakt was om een nieuwe tatoeage te laten plaatsen. Dan maken wij er een erezaak van om het woord in kwestie te verklaren.”

We staan vaak versteld van de rijkdom van onze moedertaal

En die aanpak slaat aan, zo blijkt. “Het is veruit het meest populaire moment van de show”, glimlachen ze. “Wekelijks krijgen we mailtjes met reacties en suggesties. En ook op sociale media leeft het woord van de week vaak enorm.”

De afgelopen 99 afleveringen hebben Chris en Jens ook zelf een pak bijgeleerd. “We staan vaak versteld van de rijkdom van onze moedertaal”, zegt Chris. “Thuis heb ik een stapel boeken waar ik opzoekingswerk mee doe: het Brugs en Izegemse woordenboek, maar ook het West-Vlaams Etymologisch Woordenboek van Frans Debrabandere, een pareltje zonder gelijke. Ik kan mezelf er vaak úren in verliezen. En telkens ik een term kan verklaren, ervaar ik een kleine aha-erlebnis. Je an’t gès oedn is er zo eentje. Dat gaat terug naar een volksverhaal van een pastoor en koster die samen op pad waren, maar in de gracht belandden. De pastoor hield zich vast aan zijn geloof, de koster aan het gras. Die laatste kon alles nog navertellen…”

Niet enkel de twee radiocoryfeeën van dienst zorgen voor de nodige input, ook de luisteraars tonen zich vaak van hun meest creatieve kant. “Toen we om alternatieven voor een mondmasker vroegen, stroomden de antwoorden binnen: een mulleslunse , maar ook een froetefilter en een smoelbavette ”, glimlacht Jens. “De beste was echter een totecapote . Prachtig, toch? Eigenlijk hebben wij de mooiste taal ter wereld.”

Chris knikt. “West-Vlaams doet me vaak aan het Afrikaans denken. Daar hebben woorden ook vaak een letterlijke betekenis. Een tunnel wordt een molweg, bijvoorbeeld. En een laptop is een schootrekenaar.”

Kruisvaarders

Het West-Vlaams heeft ook een sterke verbindende factor. “Dat merk je vooral in het buitenland. Wanneer je op reis iemand West-Vlaams hoort praten, word je daar als het ware naartoe gezogen”, vervolgt Chris. “Ik woon dan wel al lang niet meer in Brugge, thuis probeer ik nog vaak mijn moedertaal te spreken. Mijn dochter van 25 is een op en top Brabantse, maar ze kan ook perfect Brugs klappen . Inclusief de vervoeging van ja en neen . Opvoeding geslaagd, denk ik dan.” (lacht)

“Ons dialect heeft de afgelopen jaren fors aan belang gewonnen”, valt Jens in. “Kijk naar muzikanten als Flip Kowlier, Wannes Capelle en Brihang. Zij hebben van het West-Vlaams zelfs een keurmerk gemaakt. Zij zijn de kruisvaarders van onze taal. Om nog maar van de vele televisieseries te zwijgen. Eén iets is duidelijk: het West-Vlaams is springlevend.”

Jens en Chris hebben ook zelf enkele favoriete West-Vlaamse woorden. “Ik ga voor kwitsoender ”, zegt Jens. “Daarmee zeg je erg gebald dat je nieuwsgierig bent naar de afloop van iets. Zoiets kan enkel in ons dialect.”

“Ik kies dan weer voor pavoanen , een prachtig woord dat synoniem staat met knuffelen, strelen. Waar we onze jubileumaflevering aan zullen wijden, weten we nog niet. Waarschijnlijk zullen we dat, net zoals altijd, kort vooraf beslissen en gewoon ons ondertussen vertrouwde ding doen. Maar stiekem dromen we wel van een eigen boek vol West-Vlaamse uitdrukkingen die tijdens onze telefoongesprekjes de revue zijn gepasseerd. Maar laat ons eerst op vrijdagochtend nog wat met elkaar badineren.”