“Ik blijf de politiek tot mijn laatste adem volgen”: journalist Johny Vansevenant neemt definitief afscheid van de Wetstraat

Dé stem van de Wetstraat gaat met pensioen. Johny Vansevenant (66) trekt de deuren van zijn geliefde VRT definitief achter zich dicht en laat ook de politieke wereld achter zich. Meer dan 35 jaar lang stond de uit Lichtervelde afkomstige journalist op de eerste rij bij alle historische momenten van de vaderlandse politiek. In zijn vuistdikke memoires ‘De strijd om de macht’ schenkt hij ons een unieke blik achter de schermen over zijn leven tussen ‘s lands machtigste politici. “Of ik de politiek zal missen? Ik ben vooral dankbaar voor wat ik heb mogen meemaken.”

Helder – to the point – in mensentaal – vertrouwd – neutraal. Wie de stijl van Johny Vansevenant Slimste Mens-gewijs wil omschrijven, komt al snel tot deze vijf kernwoorden. Meer dan drie decennia lang was de naar Gent uitgeweken Lichterveldenaar een vertrouwd gezicht in de Wetstraat en groeide hij uit tot de bekendste (radio)stem die de Vlaming het wel en wee van de Belgische politiek vertelde. Met zijn bekende zachte toon wist hij zelfs de meest complexe dossiers, crisissen en vetes in mensentaal om te zetten.

Daar komt nu definitief een einde aan. Een klein anderhalf jaar nadat Johny op zijn 65ste officieel met pensioen ging, zwaait hij nu ook als freelancer bij de openbare omroep af. Maar niet vooraleer de landbouwerszoon van ons een eresaluut krijgt.

We ontmoeten Johny op de nieuwsredactie in de Reyerslaan. “Mijn tweede thuis”, glimlacht hij. “Een enorm spannende plek. Van hieruit heb ik politieke mijlpalen beschreven, maar heb ik ook innige vriendschappen voor het leven gesmeed. Voor jou zit een contente mens.”

Laat ons even terugkeren naar het prille begin. Hoe verzeilt de zoon van een tabaksteler uit Lichtervelde in de Wetstraatjournalistiek?

(glimlacht) “Ik was als kind al gebeten door nieuws, met dank aan mijn vader en grootvader. Die laatste, ook een landbouwer, was geabonneerd op Landbouwleven. Ik herinner me dat hij soms luidop delen van het editoriaal voorlas en dat hij écht belang hechtte aan die boodschap. Later, in het college van Torhout, hebben twee leerkrachten me geïnspireerd. Mijn leraar Nederlands kon erg bevlogen over de actualiteit vertellen en toen mijn leerkracht geschiedenis onze complexe staatsstructuur uit de doeken deed, hing ik aan zijn lippen. Toen wist ik het: ik moest en zou journalist worden.”

Je carrière startte bij de ter ziele gegane krant Het Volk en liep via Omroep West-Vlaanderen naar het radionieuws van de toenmalige BRT. Maar niet vooraleer je het beruchte journalistenexamen tot een goed einde had gebracht.

“Het zwaarste dat ik ooit heb afgelegd. Je objectiviteit werd er écht op de proef gesteld. Daar heb ik geleerd om mijn eigen mening tijdens mijn verslaggeving volledig aan de kant te schuiven. Zoals het deontologisch ook hoort. Maar het was de calvarietocht meer dan waard. Vandaag heb ik het Belgisch record Wetstraatvolgen bij de openbare omroep meer dan scherp gesteld. Al waren er ook enkele factoren die me een duwtje in de rug gaven. De oprichting van VTM, bijvoorbeeld. Hun nieuwsredactie was de onze aan het leegplukken en daardoor werd ik in sneltempo opgeleid. Ik ben op 4 januari 1988 bij het radionieuws gestart en in 1990 stond ik al op de stoep van de Wetstraat.”

Je ging op 1 augustus vorig jaar al met pensioen. Waarom voegde je deze epiloog aan je loopbaan toe?

“Ik wilde 2024 absoluut nog meemaken. Twee verkiezingscampagnes, het einde van de regering-De Croo. Zo kon ik deze lijvige periode in mijn leven op een mooie manier afronden. Plus: in verkiezingstijden is het op een redactie altijd handig om iemand te kunnen inzetten die de knowhow en contacten heeft. Ik heb de voorbije maanden ook Benedikte Coussement, mijn opvolger, klaargestoomd. Zij ruilt De Ochtend op Radio 1 in voor de Wetstraat. Trouwens óók een West-Vlaamse.”

(lees verder onder de foto)

Nu zwaai je definitief af. Wat doet dat met je?

“Ik voel me nog altijd journalist. Dat zal straks niet anders zijn. Nu staan er veel lezingen over mijn boek op stapel, ik wil graag debatten blijven modereren… Ik bruis nog steeds van de plannen. Maar mijn job, of noem het gerust mijn roeping, heeft twee derde van mijn leven beheerst. Het was een opwindende periode. Ik heb het altijd als een voorrecht beschouwd om op die eerste rij te mogen staan. Natuurlijk zal ik het missen, maar ik ben vooral dankbaar. Oprecht dankbaar.”

Je hebt ook heel wat primeurs de ether ingestuurd. De eerste zijn, was dat een drijfveer?

“Als journalist leef je van primeurs. Uiteraard speelde dat mee. Ik had ook het geluk om voor de radio te werken. Ik bracht het nieuws live op de radio, vaak in de nachtelijke of ochtendlijke uren. Ik kan zeggen dat ik regelmatig het internet en sociale media in snelheid heb geklopt.”

Heb je ook fouten gemaakt?

(knikt) “Natuurlijk. Tijdens de dioxinecrisis had een hooggeplaatste bron me gezegd dat ze alle producten die mogelijk dioxine konden bevatten, uit de rekken zouden nemen. Ik bracht het nieuws, maar toen ging de CVP op de rem staan en ging het om een lightversie van die beslissing. Dan vloek je eens en doe je verder. Uit zo’n momenten leer je ook.”

Je hebt heel wat scharniermomenten van erg dichtbij beleefd. Koning Boudewijn die één dag aftreedt omdat hij de abortuswet niet wil tekenen, de affaire-Dutroux, de moord op André Cools, de euthanasiewetgeving en het homohuwelijk, de opkomst van Vlaams Belang en N-VA… Welke blijven je bij?

“Ik heb drie koningen, negen premiers en vier staatshervormingen meegemaakt. Dan gebeurt er al eens iets. (glimlacht) Maar het zijn vooral de zaken die politiek niet zo belangrijk, maar wel erg ingrijpend waren die ik nooit zal vergeten. Tijdens een crisis rond het Mestactieplan kregen we een studie van de Vlaamse Milieumaatschappij in handen waarin stond dat heel veel waterlopen zwaar vervuild waren door het intensieve gebruik van varkensmest. Vooral in het IJzerbekken en de Kempen. Ik maakte daar een item in het radionieuws over, waarop boze boeren naar het hoofdkwartier van de VMM trokken en er de boel kort en klein sloegen. Vijf miljoen oude Belgische frank schade. Als ik dat stuk niet had gemaakt, was dat niet gebeurd… Dat zet je wel eens aan het denken.”

Je hebt de kunde om de meest ingewikkelde zaken in een verstaanbare taal om te zetten. Kreeg je daar vaak complimenten over?

“Johan Vande Lanotte zei ooit dat ik de meest complexe materie logisch en eenvoudig kon overbrengen. En dat ik achteraf ook nog eens gelijk had. Ik heb altijd graag zaken uitgelegd. Dat is de leerkracht die ergens nog in mij schuilt, zeker? Ik wil de mensen wijzer maken, dat heb ik altijd als een essentieel deel van mijn job beschouwd.”

(lees verder onder de foto)

Een ander onderdeel was wachten. Hoeveel uren heb jij aan de poorten van Hertoginnedal gestaan?

(blaast) “Niet te tellen. Maar dat heb ik nooit met tegenzin gedaan. Je staat er ook niet alleen, hé. Tijdens het wachten heb ik veel conculega’s leren kennen en voerde ik ook gesprekken over compleet andere zaken dan de politiek. Het is een iets mindere kant van het bestaan, maar ik heb het er altijd met de glimlach bijgenomen. Met dank aan mijn echtgenote, die me héél vaak heeft moeten missen.”

Hebben die nachtelijke uren nooit doorgewogen?

“Goedele Devroy (VRT-collega, red.) heeft me ooit gezegd dat ik een ijzeren gestel heb. Ik ben ook amper ziek geweest. Al voelde ik me na afloop van een ellenlange onderhandelingsmarathon wel eens volledig leeg. Kapot. Maar dat gold voor de politici ook. Alleen hadden wij het geluk dat we na onze shift wat rust konden nemen. Zo had ik met mijn goeie collega Marc Van de Looverbosch een beurtrol om de nachten op ons te nemen.”

Je hebt ook heel wat politici persoonlijk leren kennen. Was het soms moeilijk om afstand te bewaren?

(schudt het hoofd) “Ik heb altijd een zekere barrière ingebouwd. Een goeie band kon, maar die bleef wel professioneel. Ik heb mezelf altijd als de Testaankoop van de politici beschouwd. Ik moest toetsen en checken wat ze vertelden. Hoeveel politici ik na mijn pensioen nog zal terugzien? Die zijn op één hand te tellen, denk ik.”

Ik kan me voorstellen dat je met sommigen toch een goeie relatie hebt opgebouwd.

“Vooral met de West-Vlamingen. Die roots spelen toch een rol… Hilde Crevits heb ik altijd erg kunnen appreciëren, net als Yves Leterme en Stefaan De Clerck. Maar ook socialistische boegbeelden als Johan Vande Lanotte en John Crombez, liberalen als Vincent Van Quickenborne en Bart Tommelein of N-VA-stichter Geert Bourgeois droeg ik als mens een warm hart toe. Maar ik bleef de wereld door een journalistieke bril bekijken. Ach, West-Vlamingen klitten altijd samen. Waar ook ter wereld: we vinden elkaar. Misschien ligt het aan onze mentaliteit: deuredoen.”

Veel journalisten zetten ooit de stap naar de politiek. Kreeg jij ooit die vraag?

“Neen. Ik ben radiojournalist, dat is net iets minder sexy dan iemand die met zijn gezicht op televisie komt. Mijn stem is bekend, ikzelf heel wat minder. Ik kreeg wél veelvuldig het voorstel om als woordvoerder aan de slag te gaan. Over alle politieke families heen. Daar ben ik nooit op ingegaan.”

(lees verder onder de foto)

Waarom niet?

“Ik wilde mijn helikopterkijk niet verliezen. Ik heb altijd een ruim overzicht gehad over het volledige politieke spectrum. Ook werkzekerheid speelde een rol. Ik ben van eenvoudige komaf, weet wat een euro waard is. Om die reden heb ik ook nooit de overstap naar VTM gemaakt. Ze hebben me begin jaren negentig proberen binnen te halen en ik kon er een pak meer verdienen, maar ik was toen al de VRT erkentelijk voor de kansen die ik hier heb gekregen. Mijn vader zei toen zelfs letterlijk: je gaat toch al die moeite die je gedaan hebt om te slagen voor het BRT-journalistenexamen, niet weggooien? Daar kon ik hem volledig in volgen.”

Je zat meer dan 35 jaar in de cockpit van de nationale politiek. Hoe heb je die zien veranderen?

“Het is niet meer te vergelijken met toen ik begon. We leven ook in een totaal andere wereld. Midden jaren tachtig stond het IJzeren Gordijn nog overeind en had de BRT een mediamonopolie in Vlaanderen. Internet of gsm, daar was in de verste verte nog geen spoor van te bekennen. Op politiek vlak was de CVP-staat nog incontournable. Die heb ik gaandeweg alleen maar zien afbrokkelen. Sindsdien is de strijd om de titel van absolute volkspartij nooit meer gaan liggen. Ik heb ook nog de jaren geweten dat je met politici moest gaan eten om iets te weten te komen. Nu kan je er gewoon mee whatsappen.”

(lees verder onder de foto)

En nu? Hoe zal Johny Vansevenant zijn nieuwe leven invullen?

“Eerst volle focus op mijn boek. Dat is intussen aan de derde druk toe. Ik wil ook blijven schrijven, maar er zal nu ongetwijfeld tijd vrijkomen voor andere dingen. Mijn echtgenote en ik willen opnieuw regelmatig naar de bioscoop trekken en ik heb de ambitie om oude vrienden en studiegenoten op te zoeken. De draad oppikken met mensen die me na aan het hart liggen, maar die ik door mijn drukke job veel te weinig heb gezien. En natuurlijk tijd nemen voor mijn familie. Onze kinderen Milan (37) en Jana (28) doen het allebei schitterend als arts en onze kleinzoon Maximiliaan is onze oogappel. Anderhalf is hij, en het licht in ons leven. We hebben onlangs ook nog een kleindochtertje Elena mogen verwelkomen.”

Zal er nog tijd zijn om het politieke reilen en zeilen onder de loep te nemen?

(resoluut) “Ik blijf de politiek tot mijn laatste adem volgen. Ik wil elke letter lezen, elk fragment bekijken… De politiek zit onder mijn vel en dat kan je na al die jaren in het veld niet meer veranderen. Alleen zal ik de weg die aan die verslaggeving voorafgaat, niet meer kennen. Dat zal toch even wennen worden.”

‘De strijd om de macht’ telt 943 pagina’s, is uitgegeven bij Lannoo en kost 44,99 euro.