De Vlaamse regering heeft in de nacht van maandag op dinsdag een nieuw stikstofakkoord bereikt. “Akkoord bereikt in stikstofdossier!”, stelt minister-president Jan Jambon op X, het vroegere Twitter. Na een lange dag onderhandelen tussen de vakministers en parlementsleden werd de nieuwe stikstofdeal bezegeld op een digitale ministerraad. Dinsdag om 10 uur wordt het akkoord toegelicht op een persconferentie.
Wordt het ‘derde keer goede keer’ voor de regering-Jambon en kan de regering eindelijk die vervelende stikstofkiezel uit haar schoen halen? Er ligt alvast voor de derde keer op twee jaar tijd een stikstofakkoord op tafel. De centrale vraag zal zijn of dit akkoord (juridisch) zal standhouden. Bedoeling is alvast om het akkoord in een amendement te gieten dat het ingediende voorstel van decreet bijstuurt. Dat voorstel van decreet, dat eerder werd ingediend door N-VA en Open VLD (zonder CD&V), kreeg stevige tegenwind van de Raad van State.
Wat staat er nu in de tekst die minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) samen met haar collega van Landbouw Jo Brouns (CD&V), viceminister-president Gwendolyn Rutten (Open VLD) en drie parlementsleden van de meerderheid (Wilfried Vandaele, Peter Van Rompuy en Steven Coenegrachts) hebben uitgedokterd?
Dit weten we al:
Het akkoord behoudt alvast de reductiemaatregelen die in het eerdere akkoord van maart werden afgesproken. Ook de doelstelling van -30 procent varkens tegen 2030 blijft behouden. En ook aan de horizon 2030 wordt niet gesleuteld.
De verschillende vergunningsdrempels voor industrie (1 pct) en landbouw (0,025 pct) blijven ook behouden en krijgen, zoals gevraagd door de Raad van State, een duidelijkere beargumenteerde wetenschappelijke onderbouwing in de tekst.
Voor de landbouw verdwijnt wel de zogenaamde ‘onvergunbaarheidsdrempel’. Landbouwbedrijven die toch boven de vastgelegde uitstootdrempel uitkomen, kunnen dan toch een vergunning aanvragen als ze een indivduele passende beoordeling (grondig milieuonderzoek) uitvoeren. Op die manier zou er dus dossier per dossier kunnen bekeken worden.
Ook het extern salderen krijgt een plaats in het akkoord en dus in het decreet. Dat systeem laat toe dat een landbouwer de uitstootrechten kan overnemen van een andere landbouwer die ermee stopt. Dat systeem zou vanaf januari 2025 ingevoerd kunnen worden, op voorwaarde dat een milieuonderzoek aantoont dat het de vooropgestelde reductiedoelstelling niet in het gedrang brengt.
Piekbelasters
Wat de zogenaamde ‘piekbelasters’ betreft, de veelbesproken lijst met rode bedrijven, verdwijnt de verplichte sluiting in 2030. De betrokken landbouwers kunnen kiezen: ofwel zoals voorzien sluiten in 2030 (met flankerend beleid voor de betrokken bedrijven), ofwel open blijven. Maar dan moet hun impactscore onder de 50 procent komen, wat in veel gevallen gepaard zal gaan met zware investeringen. In 2026 zou er ook een evaluatie van de lijst met piekbelasters volgen.
Er is ook afgesproken om een wetenschappelijke studie te bestellen naar de mogelijkheid om vanaf 2030 op een andere manier naar de problematiek te kijken. Nu ligt de focus voor het naleven van de Europese instandhoudingsdoelstelling sterk op stikstof en stikstofdepositie (zeg maar de neerslag van stikstofverbindingen op de bodem en natuur). Bedoeling zou zijn om meer te kijken naar de stikstofuitstoot en naar het bredere plaatje waarbij men bijvoorbeeld ook rekening zou kunnen houden met de effecten van klimaatverandering of met droogte.
Het is ook de bedoeling om opnieuw naar de Europese Commisie te stappen met de vraag om rekening te houden met de specifieke Vlaamse situatie, met name met Vlaanderen als dichtbevolkte en versnipperde regio.
Ook voor het Turnhouts Vennegebied zou een oplossing gevonden zijn. In dat natuurgebied zijn de stikstofproblemen zo acuut dat er eigenlijk niets meer kan worden ontwikkeld in de nabijheid. Nu zou er beslist zijn om het strikte slot rond het gebied los te laten en te werken volgens de verplichte reductiepercentages die zijn ingeschreven in het G8-scenario, zeg maar de percentages die nodig zijn om de generieke reductiedoelstelling tegen 2030 te halen.
Volgens minister van Omgeving Zuhal Demir blijft stikstof “een zwaard van Damocles boven onze economie”. “Maar we hangen het een stuk steviger vast”, reageert ze op X op het bereikte akkoord.
Reactie Groene Kring
Groene Kring-voorzitter Bram Van Hecke uit Oudenburg toont zich gematigd positief over het nieuwe akkoord. “Wij willen eerst zien en dan geloven”, zegt hij. “Het hele plan is nog erg vaag, we zullen pas onze conclusies trekken wanneer alles in een decreet is verwerkt en de regels effectief op onze landbouwbedrijven landen. Maar er is wél iets meer ruimte gecreëerd. Voor het eerst is oprecht nagedacht om zowel natuur als (jonge) landbouwers perspectief te geven. Maar the proof of the pudding is in the eating. Wij pleiten voor concreet toepasbare actiepunten op mensenmaat. Niemand heeft iets aan studies die veel te veel tijd en geld in beslag nemen. En er moet ook verder gekeken worden dan 2030. Als we écht een duurzaam kader willen, moeten we de horizon veel verder durven leggen. Want deze soap willen we geen tweede keer meemaken.”
Van Hecke pleit er ook voor om de perceptie rond de landbouwwereld in ere te herstellen. “De gemiddelde Vlaming kreeg op de duur het idee dat wij enkel nog stikstof produceerden. Terwijl wij dé voedingsbron bij uitstek zijn. Geen boeren, dat betekent geen eten. Die gedachte moet opnieuw bovenaan het lijstje komen.” (PVH)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier