Kustvissers temperen hoeraberichten over de noordzeegarnaal: “Hier is de crisis nog niet voorbij”

De afgelopen dagen werd er overal uitgebreid bericht over ‘de redding van de tomate crevette’, maar de kustvissers temperen die hoeraberichten. “De garnalenschaarste in de supermarkten mag dan misschien wel voorbij zijn, wij zien voorlopig weinig beterschap”, klinkt het aan de Vistrap. In een Oostendse horecazaak wordt het garnaalprobleem gerelativeerd. “We zijn gewoon veel te verwend.”

Vrijdagmorgen aan de Vistrap: de O.2 is net binnengevaren, en de vangst is bedroevend. “Vijfenveertig kilo”, roept een van de vissers ons toe vanop het dek. Vroeger was dat op topdagen duizend, soms tweeduizend kilo. “En ondertussen lees ik tussen de reacties op Facebook dat wij dieven zijn. Dat doet pijn”, horen we bij Jill Duyck (41).

In Nederland is er wel weer meer aanvoer. “Het zijn die garnalen die in onze supermarkten belanden. Maar hier is de crisis dus nog niet voorbij”, zegt Jill. “De bloei zit nochtans in ’t water, maar daar zien we voorlopig niet veel van.” En dus blijft de prijs voor een kilootje verse grijze garnalen hier voorlopig steken op twintig, vijfentwintig euro.

Gewoon seizoen nog niet

Dini Bogaert (39) van de O.62 heeft het ook een beetje gehad met de vele onheilstijdingen. “’t Is maar een gernoaze hé mensen. Je gaat toch ook geen asperges eten in september? Ik begrijp niet goed waarom die grijze garnaal nu plots zo’n hot item is geworden. ’t Is gewoon het seizoen nog niet.”

Ik begrijp niet goed waarom die grijze garnaal nu plots zo’n hot item is geworden. ’t Is gewoon het seizoen nog niet.

Al spreekt ze de schaarste op zich daarmee niet tegen. “’t Zijn de tekorten van vorig seizoen die wij nu nog altijd voelen: mijn pa vist al tweeënveertig jaar op zee en heeft nog nooit zo’n slecht jaar gekend als 2023. Eigenlijk zouden we beter naar de veiling gaan met onze garnalen, want hier verkopen we ze met verlies. Dertig euro de kilo, niemand wil dat betalen. Maar de Vistrap, da’s ons leven. Het goede nieuws is, dat we dit jaar veel garnalen zien die eitjes dragen. Dat hadden we vorig jaar niet.”

Onduidelijke oorzaak

De oorzaak van de nog altijd relatief kleine aanvoer is niet heel duidelijk. Vissers wezen onder meer naar grote scholen jonge wijting, die jagen op garnaal. “Als je ’t mij vraagt is het meer een combinatie van verschillende factoren”, zegt Dini.

“Wijting? Misschien. De opwarming? Kan. Maar ik ben ervan overtuigd dat de vele zandopspuitingen voor onze kust er ook geen goed aan doen. Garnalen graven zich in hé. Hoe dan ook, de noordzeegarnaal zit op dit moment nog noorderlijker. Rond deze tijd van het jaar vangen we normaal gezien zo’n tweehonderd kilo per nacht, nu is dat een derde. En dan moet het al meezitten.”

Druk is te groot

Christel Dewaele (51) sluit zich aan bij het en-enverhaal. “De druk op ons deel van de Noordzee is de laatste jaren gewoon te groot geweest, denk ik. Als Colruyt een zeeboerderij bouwt pal op de broedplaatsen, hoeft het niet te verwonderen dat er minder grijze garnalen gevangen worden. De kustvissers pleiten niet voor niets ook al jaren voor de uitbreiding van de huidige drie- naar een zesmijlszone.”

“En waarom geen garnaalquotum invoeren, zoals met de tong? Eigenlijk had onze overheid twintig jaar geleden al het belang van de kustvisserij moeten inzien. Er schieten vandaag maar een stuk of zeven echte kustvissers meer over. En da’s voor heel de kust hé, meneer.”

“Gelukkig doet het stadsbestuur wel veel voor ons – de Vistrap is een troef – en ben ik ook de restaurants erg dankbaar die onze dure garnalen blijven afnemen. Zij stellen zich zeer flexibel op en springen creatief om met een moeilijk product”, klinkt het.

Hoopvol

Ook Christel blijft desondanks dus hoopvol. “De Belgische supermarkten werken samen met de Nederlandse kustvissers, waardoor de perceptie bij hen heel anders ligt. Maar weet je; mijn grootvader vertelde onlangs dat er hier vijftig jaar geleden ook al eens zo’n ongeziene garnalenschaarste is geweest. Als je de natuur met rust laat, zal die zich altijd weer herstellen.”

“Dus ja, ook onze noordzeegarnaal komt vroeg of laat wel weer terug. Daar ben ik zeker van. Maar mensen uit het binnenland zouden hier door al die negatieve berichtgeving bijna geen garnalen meer dúrven vragen als ze naar zee komen.”

Als je de natuur met rust laat, zal die zich altijd weer herstellen.

Een van de vaste afnemers van Christel is chef Luc Deklerck (58), van Bistro Mathilda aan het Leopoldpark. ‘Onze trots, garnalen van de kustvisser’, staat er op de menukaart te lezen. “Ook in onze brasserie Ocean staan er verse garnaaltjes op de kaart, en de vaste klanten zijn onze prijzen gewoon omdat ze het verhaal erachter kennen. Daarom is die ‘storytelling’ bij mensen uit het binnenland zo belangrijk: ze moeten weten dat dit een uniek product is dat ’s morgens vers wordt aangekocht en ’s middags al op hun bord ligt. ‘Enkel bij marktaanvoer’, zetten wij er daarom ook bij. Vannacht waren door een technisch probleem de sluizen geblokkeerd, en dus zijn er vandaag geen verse garnalen”, klinkt het.

Tomate crevette sinds kort op de kaart

De ‘tomate crevette’ staat hier pas sinds een week of vier weer op de kaart. In een goed jaar is dat half februari al. “Maar het voorjaar is al-tíjd een moeilijke periode”, relativeert Luc. “Zolang het zeewater zo koud blijft, is er gewoon veel minder aanvoer. En typisch voor het voorjaar is ook, dat er veel kleine garnaaltjes bij zitten. Dan ben je er al gauw drie kwartier mee bezig om een kilootje te pellen, waar je netto nog een derde van overhoudt. Om een idee te geven: in een hoofdschotel zitten er 115 gram gepelde garnalen.”

“Daar zijn veel handen voor nodig, en iedereen weet dat het dure handen zijn in België. Op een gegeven moment moesten we wel 44 euro vragen voor een hoofdschotel garnalen. Toen klanten afhaakten, zijn we ze enkel nog als voorgerecht gaan serveren.”

Wat verwend

Ook Luc is van mening dat er rond de grijze noordzeegarnaal al veel onnodig gedoe is geweest in de afgelopen maanden. “We zijn met z’n allen wat verwend hé. Toen ik hier in ’95 begon – vandaag dag op dag negentwintig jaar geleden – hadden we in de winterperiode sowieso nooit garnalen op het menu. Maar nu stond hier twee maanden geleden plots het NOS Journaal voor de deur: of ze een reportage konden draaien over de teloorgang van het Vlaamse kusterfgoed? (lacht)”

“Ik zie het altijd als een voorrecht dat we onze garnaaltjes rechtstreeks kunnen inslaan aan de Vistrap, da’s echt uniek. Maar eigenlijk zouden we gewoon opnieuw moeten leren eten wat de visser aan wal brengt.”

(WK)