De fusiehaven Port of Antwerp Bruges is officieel. De stadsbesturen van Brugge en Antwerpen plaatsten hun definitieve handtekening onder het samengaan van de havens en donderdag 28 april werd dit plechtig gelanceerd met een feest in Antwerpen. In de hele aanloop naar de fusie viel alleen maar unanieme bijval te noteren, een unicum in de politieke en sociale geschiedenis. Maar wat betekent deze fusie voor de Zeebrugse haven als economische motor van West-Vlaanderen?
Hoe ontstond de fusie?
Zeebrugge en Antwerpen kwamen eind 2015, tijdens een handelsmissie in het Chileense Santiago, al eens overeen om rond containertrafieken samen te werken. Maar het bleef bij woorden.
Tot begin 2018 burgemeester en havenvoorzitter Renaat Landuyt (Vooruit) verrassend bekendmaakte: “Er lopen gesprekken voor een betere samenwerking tussen de havens van Zeebrugge en Antwerpen. De vraag komt van Antwerpen en de gesprekken gaan over alles.” In de loop van 2018 werd een lijvige studie gemaakt van de mogelijke voordelen en samenwerkingsvormen.
Al snel bleek dat het samenwerkingsidee gedragen werd door alle toenmalige meerderheidspartijen in Brugge (Vooruit en CD&V) en Antwerpen (N-VA, CD&V en Open VLD). Er was wel een groot verschil: de haven van Antwerpen werd sinds 2016 geleid door economisch manager Jacques Vandermeiren, terwijl in Zeebrugge nog de politiek heerste.
Dat veranderde toen in december 2019 CEO Joachim Coens voorzitter van CD&V werd. In zijn plaats kwamen managers: eerst Rik Goetinck en vanaf oktober 2020 Tom Hautekiet.
In 2019 werd Dirk De fauw (CD&V) burgemeester en havenvoorzitter. Als het meest ervaren lid van de raad van bestuur van de zeehaven – sinds 1987 – kende hij als geen ander de gevoeligheden tussen Antwerpen en Zeebrugge.
Gedurende 2019 en 2020 werd op het politieke toneel af en toe met de spierballen gerold, maar achter de schermen werd diplomatiek gesproken. Beide partijen groeiden naar elkaar toe en op 12 februari 2021 kozen Brugge en Antwerpen voor een volledige fusie. Het uitwerken van de praktische voorwaarden had meer voeten in de aarde dan verwacht. In plaats van tegen het jaareinde, werd de finale akte op 22 april 2022 getekend.
Waarom gebeurt deze fusie?
De vraag voor een fusie kwam van Antwerpen. De onstuitbare groei van de trafiek in de Scheldestad botst tegen de limieten voor uitbreiding. De containerterminals zitten vaak propvol en het woord ‘congestie’ werd een dagelijkse vloek op het water en de wegen. Het aanslepen van de werken voor de Oosterweelverbinding maakt er de mobiliteitszaak niet eenvoudiger op.
In Zeebrugge is er wel nog plaats voor uitbreiding. In de achterhaven nabij het Boudewijnkanaal wachten terreinen al veertig jaar op ontwikkeling. De voorhaven is zo goed als volledig bezet, maar daar heeft Zeebrugge een enorme troef: er is letterlijk een ‘zee van ruimte’ om de haven verder uit te breiden.
De laatste keer dat dit gebeurde, was bij de aanleg van de huidige strekdammen in de jaren 80. Intussen pikt Zeebrugge al een stevig graantje mee van containers waarvoor in Antwerpen geen plaats of mankracht meer beschikbaar is.
Maar er zijn meer redenen voor de fusie dan alleen vierkante meters. Antwerpen is een echte industriehaven en die staat voor een gigantische uitdaging op het vlak van energie en milieu. Voor de transitie naar hernieuwbare energie heeft Zeebrugge grote troeven.
Beide steden staan wereldwijd bekend als twee sterke merken
De gasinstallaties van Fluxys, de nabijheid van windturbineparken op zee en de ervaring met energieschepen, maakt van Zeebrugge de gedroomde plek om bijvoorbeeld waterstof te importeren en zelfs te produceren. Daarnaast is Zeebrugge de grootste autohaven ter wereld en het nationale speerpunt van trafiek met het Verenigd Koninkrijk.
Tal van grote bedrijven zijn al jarenlang actief in beide havens, bijvoorbeeld International Car Operators (ICO), Wallenius Wilhelmsen, PSA, Cosco, Sea-Invest, Efico. Voor hen is het samenvoegen van Zeebrugge en Antwerpen de normaalste zaak van de wereld.
Wordt Port of Antwerp-Bruges de grootste haven van Europa?
De Maatschappij van de Brugse Zeehaven (MBZ) sloot zijn meer dan 125-jarig zelfstandig bestaan in schoonheid af. In 2021 werd er 49,2 miljoen ton goederen behandeld, het tweede beste jaar ooit na de 49,6 miljoen ton van 2010. Als we jaar op jaar kijken van april vorig jaar naar eind maart nu, kwam Zeebrugge zelfs op een ongeziene 50,9 miljoen ton uit.
De collega’s in Antwerpen groeiden vorig jaar naar 239,7 miljoen ton. Samen telden ze dus een kolossale overslag van 290 miljoen ton goederen in 2021. Volstaat dit om de grootste van Europa te worden? Antwerpen was al de tweede grootste haven van Europa na Rotterdam, met 442 miljoen ton goederen in 2021.
De fusiehaven Port of Antwerp-Bruges haalt dus een flink stuk achterstand in, maar springt daar niet over. Voor Zeebrugge betekent dit wel een stap van de middelgrote havens naar de echte ‘Champions League’ van Europa.
Op wereldschaal stijgen Zeebrugge en Antwerpen hand in hand naar de top tien. Op kop stonden in 2021 de Chinese havens Shanghai (650 miljoen ton) en Ningo-Zhoushan (627 miljoen ton), gevolgd door Singapore (463 miljoen ton), Rotterdam (442 miljoen ton) en de Chinese havens Tianjin (427 miljoen ton), Kanton (400 miljoen ton), Qingdao (350 miljoen ton) en Dalian (301 miljoen ton). De 290 miljoen ton van Port of Antwerp-Bruges is goed voor de negende plaats wereldwijd, vóór Hongkong (268 miljoen ton).
Blijft de naam Zeebrugge bestaan?
De nieuwe fusiehaven draagt de naam Port of Antwerp-Bruges. “De havenwereld is een internationaal gebeuren. Na lang afwegen en op advies van internationale deskundigen, waaronder nota bene een West-Vlaams communicatiebureau, hebben we gekozen voor Port of Antwerp-Bruges.”
“Beide steden staan wereldwijd bekend als twee sterke merken. De naam Zeebrugge zullen we lokaal blijven gebruiken en ook voor de havengemeenschap zal het Zeebrugge blijven”, vertelde Dirk De fauw bij de voorstelling van de fusie.
De naam Zeebrugge blijft alvast verankerd in de vereniging van private havenondernemingen APZI, voluit Association Port of Zeebrugge Interests. Deze groepering is vastbesloten om zich in de alliantie met Voka West-Vlaanderen voluit te profileren als de spreekbuis van de Zeebrugse havengemeenschap.
Voorzitter Marc Adriansens benadrukte meermaals dat je een fusie pas geslaagd kunt noemen wanneer die een verbetering voor de havengebruikers brengt.
Ook de sinds deze week ex-CEO Tom Hautekiet belooft de haven van Zeebrugge niet te vergeten. “Het was een eer om hier anderhalf jaar CEO te mogen zijn en te zien hoe gedreven deze havengemeenschap is. In de fusiehaven ben ik nu verantwoordelijk voor het commercieel beleid over het volledige gebied van Zeebrugge en Antwerpen. Ik engageer me om binnen Port of Antwerp-Bruges steeds aandacht voor Zeebrugge te hebben.”
Van de vennootschap MBZ werden zo goed als alle middelen overgedragen naar de Antwerpse vennootschap, die de basis van het fusiebedrijf vormt. MBZ leidt alleen nog een uitdovend bestaan als de werkgever van een aantal vast benoemde statutaire werknemers.
Wat brengt de toekomst?
Sinds deze week vormen beide havens effectief één organisatie. Alles werd samengevoegd: het beheer van de 140 medewerkers van Zeebrugge en 1.500 van Antwerpen. Met de vakbonden werd een akkoord gesloten dat iedereen werkzekerheid krijgt en in Zeebrugge mag blijven werken.
Stad Brugge deed een financieel goede zaak. Het stadsbestuur kreeg 20 procent van de aandelen, samen net geen 200 miljoen euro waard, terwijl de inbreng van MBZ in de fusievennootschap slechts 100 miljoen euro bedroeg. Bovendien zal de haven jaarlijks een stevig dividend aan de stadskas betalen, dat momenteel op ongeveer 30 miljoen euro geschat wordt.
“Vanaf dag één is Port of Antwerp-Bruges de grootste exporthaven en de belangrijkste chemische cluster van Europa, en de grootste autohaven ter wereld”, luidt het trots bij vicevoorzitter Dirk De fauw. Hoe zwaarder het economisch gewicht, hoe groter de aandacht van de politiek. Brugge hoopt mee te genieten van de grote hefboom Antwerpen voor investeringen in de haven.
In het dossier van de nieuwe Visartsluis lijkt het er alvast op dat de Vlaamse ministers meer aandacht aan Zeebrugge schenken dan voorheen. Wie weet hoe lang het dan slechts zal duren vooraleer ze centen tellen om de haven nog verder in zee uit te breiden.
Een aantal trafieken halen nu al voordeel uit de aanloop naar fusie. Nu de rivaliteit tussen Zeebrugge en Antwerpen verdwenen is, komen bijvoorbeeld aan de containerkades sneller schepen die anders in Antwerpen in de file zouden gaan liggen wachten.
(RJ)
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
