Grote zorgen over Belgisch onderzoeksschip Belgica

Er blijven grote zorgen bestaan over het dure en prestigieuze onderzoeksschip Belgica. De Franse rederij en uitbater van het schip, Genavir, heeft het contract unilateraal opgezegd. De eenzijdige beslissing van Genavir dateert van enkele maanden geleden maar werd pas afgelopen zaterdag bevestigd door het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN). ,

Eind vorig jaar kreeg de Belgica in Zeebrugge een inspectie aan boord van de FOD Mobiliteit en de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. Het Belgian Science Policy Office (BELSPO) en de toen nog bevoegde staatssecretaris Thomas Dermine (PS) bevestigden dat de inspectie volgde op een klacht rond sociale dumping.

De Letlandse technische bemanning van de Belgica had namelijk een klacht ingediend bij de Internationale Transportarbeiders Federatie (ITF). De Franse rederij Genavir, verantwoordelijk voor de exploitatie van het schip, zou volgens de klacht een collectieve arbeidsovereenkomst hebben proberen afsluiten voor die bemanning in Letland. Aangezien het schip onder Belgische vlag vaart, was dat in strijd met het Maritiem Arbeidersverdrag, een verdrag van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO).

Vergunning ingetrokken

Afgelopen zomer kreeg Genavir “verschillende kansen om alles in orde te maken”, klinkt het zaterdag bij het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN). Toen het Franse bedrijf dat niet deed, werd de vergunning van het schip zowat automatisch ingetrokken door de federale overheid. Daarop spande Genavir twee rechtszaken aan, eentje tegen de Belgische staat en eentje tegen de FOD Mobiliteit (omdat het de rol van uitbater niet meer kon opnemen door het intrekken van de vaarvergunning, red.).

“De Belgica is nu een schip zonder bemanning”, aldus nog het KBIN. “Het programma was voor dit jaar al grotendeels afgelast en wij maken ons grote zorgen dat het programma voor volgend jaar ook bijna volledig zal worden geschrapt. Het is erg belangrijk dat de Belgica alle activiteiten op de Noordzee kan verderzetten.” In 2024 kon de Belgica slechts een derde van de tijd uitvaren. Onder andere een Noordpoolexpeditie viel zo in het water.

Neusje van de zalm

Genavir is de belangrijkste operator van de Franse oceanografische vloot. Een nieuwe uitbater vinden is dan ook een complex proces van vele maanden. Daar komt bovenop dat de huidige regeringsvorming en de mogelijke ingrepen bij onze wetenschappelijke instellingen het erg onzeker maken hoe lang de Belgica nog aan de ketting in Zeebrugge hangt.

Met 400 vierkante meter laboratoriumruimte en heel wat moderne meetapparatuur is de Belgica het neusje van de zalm binnen de Europese onderzoeksvloot. In 2022 kreeg het schip meer aanvragen van internationale wetenschappers dan dat er dagen in een jaar zijn. De schuit doet ook dienst als hulpschip van de marinecomponent van Defensie en heeft in die hoedanigheid officieren aan boord.

De bemanning uit Letland op de Belgica werd vroeger aangeworven via het bedrijf Clyde Marine. Zij hebben bureaus in Engeland en Letland. Toen de internationale ferrydienst P&O Ferries vorig jaar 800 bemanningsleden ontsloeg in het Verenigd Koninkrijk, werd Clyde Marine als partner deels meegezogen in een nationaal schandaal bij de Britten. Genavir zelf werd vorig jaar door een rechtbank in het Franse Brest nog veroordeeld wegens de schending van veiligheidsverplichtingen rond seksuele intimidatie aan boord van schepen. In april van vorig jaar brak bij de rederij een staking uit die meer dan een week duurde en op steun van heel wat officieren kon rekenen.