“Wat voor domme vragen kan jij stellen! Mijn reizen met Nand waren altijd romantisch!”: Midzomernachten met actrice Chris Lomme

“Ik ben nu eenmaal passioneel en brutaal, liefje…” Maar ze is ook heel beminnelijk. En belezen. En grappig (ken je het mopje van de tandeloze minnaar in bed?). We kregen die fijne avond in Oostende het hele gamma Chris Lomme: in plaats van een ontspannend gesprek over haar leven en vakanties buiten de podia en de schijnwerpers kregen we een hele voorstelling. Hoezo, al 85 jaar? Wat dacht je van deze: “Dé geneugte van mijn leven is werken. En poëzie. En neuken hé, schat!”

Spoiler alert. Vooraf wordt aan elke gast gevraagd enkele foto’s mee te brengen van reizen of vakanties die hen het meest zijn bijgebleven. Chris belde er ons nog een paar keer over op, zo enthousiast was de actrice en woordkunstenares over de herinneringen die ze terugvond van de prachtige momenten met haar echtgenoot Nand Buyl, in 2009 op zijn 86ste gestorven aan een hersenbloeding. “Te veel, Frank!” De rasacteur, die ze in 1959 op haar 20ste als Marieke in de immens populaire televisieserie Schipper naast Mathilde (1955-1963, Buyl speelde schipper Matthias) leerde kennen, was vijftig jaar de man die ze vandaag nog even onmetelijk graag ziet en bewondert.

Chris heeft dan ook een hele kaft foto’s mee bij aankomst in Thermae Palace, vergezeld van haar bijna twintig jaar jongere vriendin Marie-Paule. Marie-Paule Quix is de weduwe van gewezen staatssecretaris, erevolksvertegenwoordiger en oud-voorzitter van de vroegere Volksunie Vic Anciaux, begin vorig jaar op 91-jarige leeftijd overleden. “Nand en ik en Vic en Marie-Paule waren via de KVS al meer dan dertig jaar nauw bevriend”, verwoordt Chris hun band. “Vic heeft Nand tijdens zijn laatste dagen begeleid. Sinds het overlijden van Vic kwamen Marie-Paule en ik, hetzelfde verdriet, nog dichter bij elkaar.”

Waarbij Marie-Paule vaak te gast is in de seniorie in het Brusselse waar Chris Lomme een (riant) optrekje heeft. En waarbij de rustige Marie-Paule la Lomme wel eens moet temperen als haar emoties de bovenhand halen op haar charmes. Zoals op het einde van die mooie avond in Oostende bij het bovenhalen van haar foto’s. Marie-Paule waakte en het kwam snel weer goed: “Ik ben nu eenmaal passioneel en brutaal, liefje.” Maar dat is voor straks.

“Ik heb sommige vakantiefoto’s uit mijn schriftjes moeten scheuren – mijn hele leven is opgeschreven in schoolschriftjes”

En misschien ook alvast nog deze: ze fladdert in al haar enthousiasme graag uit, er zit nog steeds maar weinig rust in hoofd en lijf van de geboren Kortrijkse. Acteren en poëzie houden haar kwiek, zegt ze dan. De reeks muzikale voorstellingen vanaf september, La vie et l’amour, met Thuis-acteur Mathias Vergels, 53 jaar jonger, is maar een van haar projecten. Het wordt moeilijk praten met haar over níét werken en vrije tijd.

Maar ze kwam wel zeer blijgezind aan in Oostende.

Chris Lomme: “Ik kom graag naar zee. Met mijn ouders kwam ik vaak naar Koksijde en dan ging meestal een gouvernante mee, omdat mijn ouders nog werkten. Ik zag mijn ouders dus weinig, zat ook zes jaar op pensionaat. Ik begon mijn moeder pas echt graag te zien nadat ze mij had bekend dat ze jaloers was op mij omdat ik kon studeren, iets wat zij nooit had gemogen. Ze was overigens een sopraan, ze is later mijn grootste vriendin geworden. Indien ik voldoende geld had, kocht ik een appartement aan zee. Maar dan niet in Oostende, waar ik nochtans voor de cultuur het liefst kom, zeker tijdens Theater aan Zee, en waar ik nog veel vrienden heb. Eerder aan de Franse Côte d’Opale waar het rustiger is.”

Marie-Paule: “Al matcht het baldadige van Oostende meer met Chris Lomme.”

Chris: “Ja, maar weet je hoeveel keer Chris Lomme hier op een dag wordt gevraagd om een selfie? Ik zei al eens lachend: Oké, maar het is 20 euro! Waarop die meneer: Mag ik met een cheque betalen? (schatert) Natuurlijk is het positief, nog zo bekend en geliefd zijn, maar het mag niet te veel zijn. Dat ik een moeilijk mens zou zijn, is echter niet waar, hoor. Ik ben zót van mensen! (al meteen op dreef) Weet je waar ik wél misselijk van word? Als ik zoals laatst in Kortrijk, waar ik in de Sint-Rochuskerk een voorstelling had met mijn poëzieprogramma L’Amour de Moi, word begroet met: de schippersgodin! Allez…?! Ik sta verdorie 65 jaar in het vak…! Nog tien jaar langer dan Sien Eggers; Sien was hier toch ook al een van je gasten, hé? Ooit zei iemand haar toen ik ernaast stond: ik vind je het grootste komische talent van alle Vlaamse actrices ooit. En ik was niet beledigd! En ze was in Sartre & de Beauvoir (met Frank Focketyn, red.) geweldig. Ik zie Sien graag. Een fantastisch mens. Maar anders dan ik. Maar sorry, ik wijk af, zeker? Marie-Paule, je moet dat op tijd zeggen, hé.”

We zouden het niet hebben over werken en acteren en voordragen, maar over de geneugten van het leven.

Chris: “Dat ís voor mij werken. En poëzie. En neuken hé, schat! Grapje, hoor!” (schatert)

Marie-Paule komt niet meer bij.

Ik maak er de titel van hoor!

Chris: (lacht) “Ik ben een raar mens, zeker? Neen, serieus… als ik met een productie bezig ben, ben ik al om 6 uur aan het werk. Ik ben een perfectionist. Aan mijn voorstelling met gedichten van Guido Gezelle, niet zomaar voor te dragen, schaafde ik de hele dag door, aan alle komma’s en punten. En als ik dat ‘s morgens doe, ben ik rustiger. En ‘s avonds in mijn bed herhaal ik. Maar dat is voor mij niet werken. (draagt plots een gedicht van Herman de Coninck voor) Als ik te lang gezeten had bij jou, te weerloos en te dicht tegen je aan… Ik zoek mijn weg, hou halt, en luister tot ik weer gewoon word aan het duister… (stopt) Nu denk ik weer aan mijn man. Het is mijn liefde voor poëzie. Mijn liefde voor taal. Maar natuurlijk is het ook training. Allemaal geleerd van mijn man. Mijn werk is mijn passie, mijn plezier, mijn leven, mijn alles. En hoe meer ik werk, hoe minder ik aan mijn spaarcenten moet zitten. Ik ben nochtans een actrice die 65 jaar als een beest heeft gewerkt. En het was in het begin niet evident: ik heb mijn Nederlands moeten leren, die West-Vlaamse g en h, hé. Maar ik wil positief blijven, ik krijg nog steeds vergoedingen voor de vele televisieseries waarin ik heb gespeeld. Ik zal evenwel net als Nand werken tot ik niet meer kan, want het is mijn leven. En nu jij! Ik doe nog steeds alles vanuit mijn hart én ik weet dat de mensen mij graag bezig zien. En dat maakt mij gelukkig. (plots) Wil je een mopje horen? (vertelt een mop over een oud koppel dat in bed ligt waarbij de vrouw de man vraagt of hij nog eens zoals vroeger in haar nek wil bijten. Waarop de man uit bed springt: dan moet ik mijn tanden halen…) Haha, een goeike, hé. Ik hou van moppen, ik hou van humor, ik hou van mensen..!”

En ondanks je werklust ook van vakanties?

Chris: “Tuurlijk! Nand en ik zijn overal geweest, als we even konden waren we wég. Elke reis was bezoeken, zien, genieten… Nand reed en ik las de kaart, een gps of apps bestonden nog niet, hoor. En Nand filmde alles tijdens onze vakanties. We reisden nooit in groep, maar alles was piekfijn georganiseerd door Nand. Vakanties aan de Belgische kust waren niet mogelijk, Nand werd altijd en overal aangeklampt. De schipper naast Mathilde, je hebt geen idee…! Maar binnenkort ga ik met Marie-Paule naar de Côte d’Opale! Ik ken er een fantastisch hotel op de dijk in Le Touquet, je kan direct op de plage. We zien wel wat we daar gaan doen, hé, Marie-Paule?”

Marie-Paule: “Veel wandelen.”

Chris: “Inderdaad, maar ook een beetje werken aan op stapel staande voorstellingen. Je hebt verdomme chance, Lomme, dat je nog zoveel wordt gevraagd, jong! En ik heb nog steeds voor elke voorstelling zenuwen! Zeg Marie-Paule, ik lig ook eens graag in de zon, hoor. En ik zwem graag. Dan moet jij maar kijken!” (schatert)

“Wist je dat ik als kind graatmager was en bloedarmoede had? En zo’n mooie vrouw geworden!”

Je durft nog in bikini te zwemmen, denk ik.

Chris: “Daar vergis je je in! In badpak! Wist je dat ik als kind graatmager was en bloedarmoede had? En zo’n mooie vrouw geworden! Ik heb ook aan diepzeeduiken gedaan, maar dat was geen succes. En ik waterskiede vroeger ook. Ik ben een watermens! Alleen is dat allemaal de laatste jaren veel minder geweest. Vijf jaar geleden ben ik gevallen tijdens een repetitie voor Reverence (monoloog over haar leven, red.), met een wonde in mijn been als gevolg. Ik kon niet eens meer lopen.”

Is het leven voor jou – één groot spel – niet hetzelfde als voor de schrijver William Burroughs: een vakantie tussen twee eeuwigheden?

Chris: “Een beetje wel. Maar ik speelde soms twintig voorstellingen per maand, dan word je dat wel eens een beetje moe, dan is spelen geen vakantie meer. En er moet wel altijd ergens een verlangen naar zijn.”

Zijn jouw culturele interesses áltijd werkgerelateerd? Lees je wel eens een boek vrijblijvend?

Chris: “Liefje, ik heb álles van Hugo Claus, van Jeroen Brouwers… Ik lees alles: non-fictie, proza, poëzie… Doorgaans zware kost, laatst nog een boek van de filosofe Alicja Gescinska, de titel ontsnapt mij. En ik zou nu willen beginnen aan een zwaar boek over de islam, ik wil precies weten wat die godsdienst inhoudt. Waaróm hun vrouwen gesluierd moeten rondlopen. Maar ik moet bekennen dat ik momenteel een beetje lui ben in mijn lezen, ik ben bezig met drie programma’s.”

Zit in je rijke culturele leven ook veel kunst? Exposities bezoeken?

Chris: “Moeilijk. Ik doe mijn best, maar ik heb geen auto meer, hé. En ik vraag niet graag om begeleiding.”

Je lijkt mij geen vrouw met veel ‘guilty pleasures’, zoals op televisie de ‘Verhulstjes’ of ‘Thuis’, ik zeg maar wat.

Chris: “Ik had ooit in Thuis een gastrolletje, hoor. Maar ik kijk nauwelijks televisie. Of toch, ik kijk graag naar CSI, een schitterende serie. De acteurs praten uitstekend en ze spelen goed. Ik zag gisteren nog De Afspraak en ik keek naar de Koningin Elisabethwedstrijd. Ik twijfel wel om een abonnement op Netflix te nemen, ik ben bang dat ik dan minder ga lezen… Ik heb in de seniorie ook een paar keer een culturele namiddag georganiseerd. Wat ik ook met hart en ziel doe, is vrijwilligerswerk bij Topaz in Wemmel, een huiselijk dagcentrum waar ernstig zieken steun vinden bij andere gasten. Ik bied mensen een babbel. Troost. Ik heb altijd gehouden van mensen. Het leven is gul voor mij geweest en zo wil ik iets teruggeven aan mensen die het moeilijk hebben.”

“Weet je hoeveel ik hier op een dag gevraagd word voor een selfie? Leuk, nog zo bekend en geliefd zijn, maar het mag niet te veel zijn”

Klopt het dat je als jong meisje missiezuster wilde worden?

Chris: “Ik wilde zorgen voor mensen, wilde verpleegster worden, studeerde daar ook voor. Mensen denken te weinig aan anderen. Maar ik ben daarom niet speciaal, hoor. Alleen doe ik alles met passie…”

Marie-Paule (grinnikend): “Ook kwaad zijn.”

Chris: “Ik ben soms wel brutaal. Ik schaam mij daar wel eens voor. Maar weet jíj wie je bent?”

Bijna gepensioneerd.

Chris: “Bijna 65 dus. Ocharme, dat is nog jong.”

Je bent op je 85ste ook nog jong, toch? Zit je nog steeds driemaal per week op de hometrainer?

Chris: “Niet meer. Maar ik doe nog elke dag mijn yogaoefeningen. Dat is geen vrijetijdsbesteding, dat is een manier om te overleven. Allez, komaan, als je dat op mijn leeftijd niet doet, krijg je rugklachten en zo. Ik geef ook nog les. (denkt na) Wat doe ik nog allemaal graag… Vroeger kookte ik altijd graag, voor Nand, al was ik eerder een schuchtere kok. Maar ik eet nog heel graag. (plagend) Al vind ik eten en babbelen tegelijk niet plezant. Of ben ik nu weer brutaal?”

Neen hoor. Gaan we uit jouw kaft de reisfoto selecteren waar je mooiste herinnering aan kleeft?

Chris: “Mexico… Fenomenaal land met een grootse cultuur. Maar daar heb ik geen foto’s van bij.”

Je vond toch wel romantische vakantiefoto’s met Nand?

Chris: (verontwaardigd) “Wat voor domme vragen kan jij stellen! Onze reizen waren altijd romantisch met Nand! We waren áltijd eindeloos samen. Je hebt geen idee wat Buyleke en Lomme allemaal samen hebben gedaan! Hoeveel wij speelden! En dan verlangden naar onze reizen.”

Nand kon ook stug zijn. Was hij op reis anders?

Chris: “Nand was altijd Nand. Niet zomaar te beschrijven. Maar humor! Een fenomeen! Een groot mens! Buyl heeft mee de KVS groot gemaakt! Zoals Guido Gezelle het Vlaams een plaats heeft gegeven.”

Geen foto van Mexico dus. Welke koos je wel?

Chris: (emotioneel) “Ik ben er een week mee bezig geweest! Ik vond het zó moeilijk selecteren! Je hebt geen idee! Daarom heb ik een heel pak mee, ik begreep niet wat je precies wilde! En zo zag ik mijn hele leven met Nand weer passeren. Kijk dat is een mooie van Nand. Of die… Finland…! En hier in Haifa in Israël, op de boot. En je wil er maar één? (nog luider) Je t’emmerde! We hadden zoveel mooie reizen, élk jaar, en het zijn allemaal geweldige herinneringen en verhalen! Ik heb sommige foto’s uit mijn schriftjes moeten scheuren – mijn hele leven is opgeschreven in een aantal schoolschriftjes! En dan zou ik er maar één mogen uitkiezen!?”

Marie-Paule (sussend): “Frank vraagt gewoon één leuke reisherinnering, Chris. Die van Sicilië misschien? Hoe oud was je toen? Ik zie 1969 op de achterzijde. Een jaar of 30 dus.”

Chris: “Ben ik niet mee bezig. Ik kan ook veel foto’s vanop de boot niet tonen. Ik droeg altijd alleen een slipje. Altijd blote borsten! Kijk, Nand in zijn beginperiode. En hier, in Nice…”

Er komt een koppel heel lief om een selfie vragen. Mevrouw is 51 maar is al haar hele leven gek van Vlaamse series, Schipper naast Mathilde voorop, vertelt ze. En dus gek van la Lomme. Een beetje zoals in Verliefd op Chris Lomme van De Kreuners, al bijna 35 jaar een hit. Chris is meteen haar boze bui vergeten en poseert enthousiast. En gaat nog even buiten in de wind een frisse neus halen. In de Gaanderijen roken een paar vrouwen een sigaret. Ze herkennen de actrice meteen. En we zijn het snel eens, Chris Lomme lijkt met haar verwaaide hippe haardos danig op de Nederlandse schrijfster Connie Palmen. Bijna twintig jaar jonger. Chris straalt. En troost wanneer ze hoort dat een van de vrouwen ook haar geliefde verloor.

Ze belt enkele dagen later: “Wat een mooie avond was het!” Niks meer Je t’emmerde!