Zodra het donker wordt, verandert de stad. Voor veel vrouwen betekent een avondwandeling geen ontspanning, maar alert blijven, sneller stappen, een andere route kiezen, het park vermijden. In Oostende krijgt dat gedeelde gevoel van onveiligheid deze winter vorm in twee afzonderlijke, maar inhoudelijk verbonden initiatieven. Met de avondwandelingen ‘Cities by Night’ en de openluchtexpo ‘Girls Make The City’ tonen Oostendse vrouwen hoe zij de stad en haar publieke ruimtes ervaren na zonsondergang, én wat er nodig is om zich er vrij en veilig te voelen.
Stad Oostende en De Grote Post nodigden de Italiaanse kunstenares Valentina Medda uit met haar project ‘Cities by Night’. Samen met tien Oostendse vrouwen ging ze op avondwandeling door de stad. Hun persoonlijke ervaringen vormen de basis voor begeleide wandelingen, waarbij deelnemers de stad letterlijk door hun ogen beleven.
De routes lopen langs plekken waar vrouwen zich ongemakkelijk of onveilig voelen. Het tempo verandert, routes worden aangepast, en vanzelfsprekende stadsruimte krijgt plots een andere betekenis. “Het project gaat niet over echt gevaar, maar over hoe onveiligheid wordt ervaren”, zegt Medda. “Die perceptie voelt vaak even reëel. Het idee ontstond vanuit mijn eigen ervaringen in steden als Brussel en Parijs.”
Tijdens het VUURWERK-festival worden de wandelingen opengesteld voor het publiek. Deelnemers worden uitgenodigd om stil te staan bij een eenvoudige maar confronterende vraag: wie voelt zich eigenlijk veilig in de stad?
Meer dan infrastructuur
Volgens Maxim Donck (N-VA), schepen voor Gelijke Kansen, raakt ‘Cities by Night’ aan de kern van het stedelijk samenleven. “Veiligheid draait niet alleen om verlichting of camera’s, maar om respect en bewustzijn in de publieke ruimte. Het is onze verantwoordelijkheid om signalen van onveiligheid ernstig te nemen en samen te bouwen aan een stad waar intimidatie geen plaats heeft.”
Het project past binnen het actieplan straatintimidatie van Stad Oostende, dat in 2024 werd gelanceerd. Dat actieplan omvat onder meer omstaanderstrainingen, de Nee is Nee-campagne en sensibilisering rond gender en publieke ruimte. ‘Cities by Night’ voegt daar een artistieke en ervaringsgerichte laag aan toe.
Park opnieuw tot leven brengen
Diezelfde thematiek loopt door in ‘Girls Make The City’, een openluchtexpo in het Leopoldpark die eveneens op 20 december opent. Negentien vrouwen en meisjes, allen scholieren, buurtbewoners, kunstenaars en nieuwe stadsbewoners, tonen er wat zij nodig hebben om zich ook na zonsondergang vrij te voelen in het park.
Hun voorstellen, gaande van een kleurrijke ‘roddelrij’ van bankjes, lichtbollen in het water, een reuzepicknick en vrouwelijke parkredders. Via tekeningen, foto’s en audioverhalen maken ze duidelijk waarom het park vandaag voor veel vrouwen na valavond geen optie meer is. “Zodra het donker wordt, blijven vrouwen weg uit het park”, zegt community builder Peter Desnerck van Curieus, dat meewerkte aan de expo. “Deze ideeën komen niet van experten, maar van vrouwen die het park dagelijks gebruiken. Onze rol is om die stemmen zichtbaar te maken én te blijven herhalen richting beleid.”
Deel van een bredere beweging
De Oostendse projecten staan niet op zichzelf. Wereldwijd eisen vrouwen opnieuw hun plaats op in de publieke ruimte. Van Reclaim the Streets tot lokale initiatieven tegen straatintimidatie: overal klinkt dezelfde boodschap. Vrouwen hebben recht op de stad, ook ’s nachts.
Op de langste nacht van het jaar maken Oostendse vrouwen dat recht tastbaar. Met wandelingen, kunst en verhalen nodigen ze iedereen uit om anders naar de stad te kijken. Niet door de ogen van planners of beleidsmakers, maar door die van vrouwen die er elke dag leven.
