Een van de verrassingen op Theater Aan Zee (TAZ) dit jaar, is de gelaagde – en al weken uitverkochte – voorstelling Foreverandevergem die Marijke Pinoy, afkomstig uit Menen, maakte met haar moeder, kinderen en kleinkinderen. Vier generaties samen op de planken. “Confronterend en helend tegelijk”, aldus de 65-jarige actrice.
Het stuk ging op 19 juli, de eerste dag van de Gentse Feesten, in première bij Marijke thuis in Evergem. “Daags voordien deden we daar al een eerste tryout voor de buren, wat een fantastische ervaring was: die rechtstreekse verbinding met het publiek, da’s toneel in zijn puurste vorm en ook waar TAZ voor staat”, glimlacht de geboren West-Vlaamse. Haar drie jongste telgen liepen school in Evergem, maar alleen Titus woont nu nog thuis. Lotte en Arend hebben ondertussen zélf al kinderen. Behalve de twee oudsten, stonden ook Gilles en Cesar al verschillende keren op de planken.
Lang getwijfeld
“Zij maakten samen de muziek voor de voorstelling”, vertelt Marijke. “Maar dé ontdekking van Foreverandevergem is toch Titus, die instond voor de installaties in deze productie. De vraag daarvoor kwam overigens van Johan De Smet (artistiek leider Kopergietery, red.), en eerlijk: ik heb lang getwijfeld. Je eigen vlees en bloed, dat kan soms genadeloos zijn, hé. Van je eigen kinderen weet je a priori al veel, en vice versa. Dat maakte de podiumervaring heel intens. Tenslotte voelde ik mij als moederkloek ook wel een beetje verantwoordelijk voor het welslagen van het project. Maar uiteindelijk is het voor alle partijen een cadeau gebleken. Ik besef zelf hoe uniek het is dat ik dit samen met mijn kinderen en kleinkinderen kan doen, maar ook voor het publiek werkt het wonderwel. Het stuk is tenslotte heel herkenbaar: iederéén is immers kind of ouder van. Sommigen waren er zo door geroerd dat ze al een tweede keer komen kijken zijn”, aldus Marijke. Tijdens de repetities ging ze af en toe al diep. “Als onderdeel van het creatieve proces kregen we van onze artistiek coach Barbara Raes rituele opdrachten. Zo moest ik geblinddoekt in een stoel gaan zitten, en vervolgens raden door wie van mijn kinderen ik werd aangeraakt. Dat was op een of andere manier zó confronterend… Die improvisaties zitten dan misschien niet expliciet in de voorstelling, de poëzie erachter is wel heel tastbaar op de scene.”
Het voelde voor Marijke alsof ze haar kinderen op scene herontdekte. “Naarmate je kinderen ouder worden, ga je nu eenmaal ook anders met elkaar om. Er is wat meer afstand: elk heeft zijn gezin. Hoe kijk je naar je kinderen nu die volwassen zijn, hoe neem je deel aan hun leven zonder jezelf al te veel op te dringen? Je wil als moeder meer zijn dan die occasionele babysitter, maar het is soms zoeken naar die ‘andere’ band met je kinderen. Daarnaast is Foreverandevergem ook een confrontatie met mezelf. Met die vrouw die al vijftien jaar alleenstaande moeder is. Als moeder krijg je veel op je bord, en zeker als je nog zo jong bent. Maar mijn kinderen zijn stuk voor stuk uitgegroeid tot gepassioneerde mensen die met open vizier naar de wereld kijken. Ze zijn ook zo opgevoed – vanuit de filosofie dat ze de wereld maar beter kunnen omarmen.”
Heel melancholisch
De toon is bij momenten heel melancholisch, maar er zit ook veel lichtheid in Foreverandevergem. “De metafoor van het huis dat langzaam aftakelt, als stille getuige van wat er zich binnen die vier muren allemaal heeft afgespeeld: daar gaat een bepaalde tristesse van uit. Vreemd genoeg leek het bij de eerste repetitie ook niet alsof er jaren overheen gegaan waren. In die vertrouwde omgeving van het ouderlijke huis kwamen bepaalde gevoeligheden plots weer aan de oppervlakte. Niet in your face, eerder als een zacht dekentje. Toegedekt met de artistieke mantel der liefde”, aldus Marijke. Haar mama zat bij de première in het publiek. “Aanvankelijk zou zij ook mee op het podium staan, maar met haar 92 lentes bleek dat toch niet zo evident. Nu, ze komt wel degelijk aan bod in het verhaal. Ik heb haar een paar keer aan de telefoon, en ik praat ook veel over haar. Familie is op zich toch iets raars hé. Je kiest daar niet echt voor. Mijn kinderen zijn alle vijf heel verschillend. Het voelt alsof we voor deze productie samen een berg beklommen. Alsof we onszelf binnenstebuiten keerden. Maar ik ben erg dankbaar dat we de tocht samen ondernomen hebben.”
Onverbiddelijke tijd
“Ik denk ook dat dit op een goed moment in mijn leven komt. Vijfenzestig ben ik er nu, en voor het eerst blikte ik dankzij deze productie echt achteruit. Foreverandevergem drukt me met de neus op de feiten: dat de tijd onverbiddelijk is en je maar beter met volle teugen van het leven geniet. Tegelijk bood het ons als gezin ook de kans om elkaars littekens te omarmen. Die zijn er nu eenmaal in elk gezin.”
Het intergenerationele – het thema van TAZ – zit op die manier mooi in de voorstelling vervat. “Ik heb dat rebelse kantje van mezelf blijkbaar in zekere mate doorgegeven aan mijn kinderen. Het is trouwens ook leuk om te zien dat mijn elfjarige kleinzoon Teddy nu graag cameraman wil worden. In navolging van Gilles Coulier, die samen met Yves Degryse instaat voor de eindregie. Zonder hun outsidersblik hadden we deze voorstelling overigens nooit kunnen maken”, besluit Marijke.
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
