Wie nog eens een Spilliaert op de kop wil tikken, moet op dinsdag 9 maart in het veilinghuis Loeckx in Gent zijn. Daar gaan immers in één keer zes belangrijke werken van de Oostendse meester onder de hamer. “De werken komen uit twee Oostendse privécollecties”, vertellen zaakvoerders Peter en Cecile Loeckx, die in de badstad wonen.
Léon Spilliaert (1881-1946) was een van de belangrijkste Belgische kunstenaars uit de eerste helft van de 20ste eeuw en een boegbeeld van het symbolisme. Hij werd in Oostende geboren en bracht er het grootste deel van zijn leven door. Hoogst uitzonderlijk komen nu zes werken van Spilliaert in één keer op de markt. Vanaf woensdag 3 maart zijn ze te bewonderen bij veilinghuis Loeckx, op dinsdag 9 maart worden ze daar geveild.
Zaakvoerder veilinghuis Peter Loeckx: “Spilliaert hoort thuis bij de grote symbolisten van zijn tijd”
Dat een Gents veilinghuis in Oostende zes topwerken van Spilliaert op de kop kon tikken, is niet zo verwonderlijk. Peter Loeckx en Cecile Govaert (La Pipe), die de zaak runnen met hun zoon Natan, wonen immers in de Stad aan Zee. “We hadden vroeger nog een antiekzaak in Oostende”, vertelt Peter. “Al meer dan 30 jaar geleden namen we ook het veilinghuis in Gent over. We zijn generalisten die allerhande kunst en antiek te koop stellen en daarbij een hoog niveau proberen aan te houden.”
Geërfd van tante
Met Léon Spilliaert is dat niveau in elk geval verzekerd. De zes werken komen uit twee verschillende collecties. “Twee ervan zijn van Oostendenaars die ze erfden van hun tante. Zij was over de 90 toen ze enkele jaren terug overleed”, vertelt Peter. “Die tante was een kunstminnende dame, die de schilderijen zelf kocht op een expo van familieleden van Spilliaert. Maar haar erfgenamen hebben minder interesse voor de werken en klopten bij ons aan om ze van de hand te doen.”
“De vier andere werken zijn van een koppel Oostendse kunstverzamelaars. Ik wist ze al zeker 25 jaar zitten , maar had niet verwacht dat ze ze zouden verkopen. Maar doordat nu net die twee andere werken op de markt komen, kon ik hen overtuigen om ook hun vier werken in de etalage te zetten. De zoon is ook niet echt geïnteresseerd en ze willen nu al een opbrengst realiseren, terwijl ze nog gezond zijn. En de interesse kan groter zijn als zes werken tegelijk verkocht worden.”
Eerst van dochter Spilliaert
In de collectie van vier vinden we meteen het meest opmerkelijke werk, Kruisbeeld en wereldbol , uit 1908. “Dat is een grafisch heel sterk werk uit de belangrijkste, symbolische periode van Spilliaert”, aldus Peter. “Het is oorspronkelijk afkomstig uit de collectie van Madeleine Spilliaert, de dochter van de kunstenaar.”
“Uit dezelfde verzameling komt het olieverfschilderij Avondscherming (Landschap nabij Grasse) uit 1923. Het is iets bevreemdend, iets wat we niet gewoon zijn van Spilliaert, die geen vijf procent van zijn oeuvre met olieverf maakte. Hij werkte vooral met Chinese inkt, aquarel, gouache, krijt, pastel en kleurpotlood. Dat werk komt oorspronkelijk uit de collectie Van Geluwe, een Oostends-Brusselse kunstmecenas.”
Van Glabbeke
“Dan is er het Tafereel uit de Ilias uit 1927, een apart en grafisch sterk werk waarvan Henri Vandeputte, in de jaren 20 directeur van het Kursaal, de eerste eigenaar was. Het vierde werk uit deze verzameling is het Japans geïnspireerde Boomtakken in de lente en dateert uit 1935.”
“Dan zijn er de twee werken uit de andere collectie, van de oude tante. Het ene heeft geen titel en stelt bomen in de Hoge Venen voor. Het is gemaakt omstreeks 1937. We weten dat Léon Spilliaert regelmatig naar de Hoge Venen ging op uitnodiging van de latere burgemeester en minister Adolphe Van Glabbeke, die daar een buitenverblijf had. Het tweede werk uit die verzameling toont een heideveld en dateert ook uit de jaren ‘30.”
Lang onderschat
“Spilliaert is lang onderschat geweest”, vertelt Peter. “30 jaar geleden begon de interesse voor zijn oeuvre nog maar. Ook Ensor werd voor de jaren ‘70 niet echt aanvaard als belangrijk kunstenaar. Maar de interesse voor beiden nam altijd maar toe en voor Spilliaert zeker nu, na twee recente expo’s in Londen en Parijs. Vandaag wordt voor een Ensor van 100.000 euro tot een paar miljoenen geboden, voor een Spilliaert van 10.000 tot 100.000 euro.”
“Ensor is vandaag een internationaal aanvaard kunstenaar, de belangstelling voor Spilliaert is nog wat lokaler. Toch kan hij de vergelijking doorstaan met de grote symbolisten van rond 1900, zoals Edvard Munch ( De Schreeuw ). Ik verwacht dat de twee beste werken van deze zes, Kruisbeeld en wereldbol en het Landschap nabij Grasse , voor 25.000 tot 30.000 euro van de hand zullen gaan. Voor de vier andere verwacht ik een verkoopprijs van 10.000 tot 20.000 euro. De duurste Spilliaert verkochten wij een 15-tal jaar terug voor 225.700 euro.”
“Mooie staalkaart”
Dr. Anne Adriaens-Pannier is de kenner bij uitstek van het werk van Spilliaert. Ze cureerde tentoonstellingen in Londen en Parijs en is nauw betrokken bij het Spilliaert Huis in de Thermen, dat op 4 april heropent met de expo ‘Nu of nooit ! De grote verwachtingen van Léon Spilliaert voor het jaar 1921’. De zes werken die nu te koop staan, noemt ze ‘een mooie staalkaart van de rijke diversiteit van Spilliaert’.
“Het belangrijkste werk lijkt me Kruisbeeld en wereldbol , waarin zijn hele oeuvre in een notendop wordt samengevat. Er zit veel symboliek in, past in de tijdsgeest en het toont zijn kritische houding tegenover uiterlijke tekenen van religie”, legt ze uit.
“Geslaagd beeld uit Zuid-Frankrijk”
“Ook de Avondschemering in Grasse vind ik erg geslaagd. Normaal is Spilliaert handiger met aquarel en gouache dan met verf. Van de 4.500 werken van hem die ik recenseerde, zijn er maar 61 met olieverf uitgevoerd op doek, paneel of karton. De schilderijen zijn in het algemeen niet zijn beste werken, ze komen soms wat gekunsteld over. Maar dit is een uitzondering.”
“De silhouetten van zijn vrouw en dochter tegenover de zuiderse, voor hem wat exotische achtergrond leveren een heel mooi resultaat op. Spilliaert maakte het in een voor hem belangrijke periode. Door zijn vriendschap met Henri Vandeputte – die we in onze tentoonstelling belichten – kon hij voor de eerste keer met zijn gezin een grote reis maken naar Zuid-Frankrijk. Dit beeld stond op zijn netvlies gebrand toen hij het daarna schilderde.”
Fantasierijk
“Het Tafereel uit de Ilias komt dan weer uit een sterke periode in de jaren ‘20, een tijd waarin alles lukte voor hem”, gaat Anne Adriaens-Pannier verder. “Hij bewandelde nieuwe wegen, met meer expressionistische werken, gebruikte meer gouache en minder aquarel, en liet zijn ongebreidelde verbeelding los. Dikwijls, en ook hier, maakte hij interpretaties van beelden uit de literatuur. Hij heeft altijd heel veel gelezen.”
Experte Anne Adriaens–Pannier: “Zes werken bieden mooie staalkaart van het brede oeuvre van Spilliaert”
“In de jaren ‘30 wendt hij zijn blik af van de zee, die hem vroeger altijd fascineerde, en gaat meer naar de bomen kijken. Dat hangt samen met zijn verhuizing naar Brussel. Het gaat zijn blik 90 graden draaien en evolueert van horizontale naar verticale werken. Dat is een andere ingesteldheid. Ook die periode wordt mooi geïllustreerd door de werken met bomen.”
“Kunstenaar die veel durft”
”Léon Spilliaert is geboren in hetzelfde jaar als Picasso, 1881. Hij is niet zo geniaal als Picasso, maar hij is wel een kunstenaar die heel veel durft wat anderen niet durven. Zo experimenteert hij in de jaren ‘20 met surrealistische werk. Wie Spilliaert niet kent, krijgt via deze zes werken een brede blik op zijn oeuvre”, besluit Anne Adriaens-Pannier.
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
