Herr Seele toont voor het eerst een foto van de moeder van Ensor, Marie Louise Cathérine Haegheman (1835-1915). Het is een van de blikvangers op de expo ‘Vive La Sociale’, die hij samen met Kamagurka vanaf vrijdag 22 maart in Villa Volta brengt. “Ik ben erg trots op dit topstuk.”
Villa Volta, in de Eufrosina Beernaertstraat 150, is de woning uit de belle époque waar Herr Seele als kind zijn vakanties doorbracht. Hij wil de woning in de toekomst meer gebruiken als tentoonstellingsruimte en voor workshops.
“In deze kamer is Cowboy Henk ontstaan”, zegt de 64-jarige kunstenaar. Hij toont er een van zijn eerste werken, uit 1973, waarin hij zichzelf portretteert tussen Ensor en Picasso. De expo toont meer dan dertig werken van Herr Seele, van gewone Oostendenaars in Ensoriaanse taferelen, aangevuld met werk van Cowboy Henk. “We laten de bezoeker ook in de sfeer komen. Een masker uit de jaren 1920 wordt getoond, net als een eerste catalogus. Verder is er een kast met boeken van de familie Rousseau met wie Ensor goed bevriend was. En een opbergkoffer van zijn oom Arthur Haegheman, uit 1880.”
Wereldprimeur
Het pronkstuk waarmee Herr Seele uitpakt, is een foto van Marie Louise Cathérine Haegheman, de moeder van James Ensor.
“Ze noemden haar Trinette. Het is de eerste keer dat we een beeld krijgen van haar. Ze poseert al op oudere leeftijd, vlak bij de haven. De foto is niet gedateerd en bevat op de achterzijde de tekst ‘de moeder van Ensor’, maar die werd niet geschreven door de meester zelf. Want anders had er ‘maman’ gestaan. Ik kon de foto op de kop tikken via mijn overbuur die inboedels opkoopt. Hij had die foto gevonden bij een familie van een man die betrokken was bij de heemkring De Plate en Ensoriana verzamelde. Ik heb ze vier jaar geleden gekocht en bewaarde ze voor een speciale gelegenheid. Deze expo is dat”, zegt Herr Seele.
Hij is erg trots op zijn wereldprimeur: “Ik ben maar een amateur in vergelijking met Xavier Tricot (kunstenaar en Ensorkenner, red.) of Gregory Boite (kunsthistoricus en Ensorkenner, red.), maar ik ben wel erg trots op dit topstuk. Ik ben ook van plan het beeld vrij te geven voor onderzoek en publicatie. Dit is een belangrijk document. Het is het eerste beeld van de moeder van een kunstenaar die steeds groter wordt .“
Souvenirwinkeltje
Gregory Boite is al van zijn negende gepassioneerd door Ensor. Hij is medewerker van Mu.ZEE en publiceerde over de kunstenaar.
“De moeder van Ensor probeerde hem toch wat in het gareel te houden. Hij wou kunstenaar worden, maar zijn moeder dacht toch vooral dat dit geen geld in het laatje zou brengen. Ze was eigenares van een souvenirwinkel en Ensor moest er vaak hulp bieden, tot zijn grote frustratie. Ze heeft hem zeker niet gesteund in zijn ontwikkeling als kunstenaar”, vertelt Boite. “Ook toen hij ouder was, moest hij helpen, omdat zijn moeder en tante vaak ziek waren. Dat blijkt uit de briefwisseling met vrienden waarbij hij klaagde dat hij moest helpen.”
Ensor schilderde zijn moeder toen hij 22 was, en er zijn ook tekeningen en schetsen van zijn hand die zich in Oostende en Antwerpen bevinden. “In de expo Rose, Rose, Rose a mes yeux wordt momenteel ook het schilderij ‘Mijn dode moeder’ getoond, samen met een voorstudie van dat werk. Zijn moeder overleed in 1915 en heeft nog geweten dat Ensor erkend werd als kunstenaar. In de laatste tien jaar voor haar dood werden zijn werken gekocht door François Franck en Emma Lambotte. Dat was een voorzichtige doorbraak, echter niet te vergelijken met de jaren 1920 en 1930. Maar in die laatste jaren van haar leven was hij nog actief in de winkel.”
Zeer plausibel
Volgens Boite is de foto die Herr Seele nu opdiept heel zeldzaam: “Er is heel wat gepubliceerd over Ensor, met foto’s van hem. Er is nog geen foto waarop je duidelijk zijn moeder ziet. Wel is er een foto van een hoekpand en winkel waar op de achtergrond zij zou zitten, maar het beeld is te wazig om dat te bepalen. Ik zag de foto en het is zeer plausibel dat dit de moeder van Ensor is. Zeker gelet op de hoekige gelaatstrekken. Het beeld komt overeen met de beschrijving van Ensor in brieven en met het schilderij van zijn dode moeder.”
Vive La Sociale, Villa Volta, 22 maart 22 september, van vrijdag tot zondag (10-18 uur). In de vakanties van dinsdag tot zondag. Toegang 5 euro. Vrijwilligers geven uitleg.
Ensor 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
