Burgemeester Vanden Bussche stelt nieuw boek voor ‘De Nieuwe Orde aan de Westkust tijdens de Duitse bezetting in WOII’

Zowat 10 jaar schreef Koksijds burgemeester Marc Vanden Bussche (74) aan het vervolg van zijn boek over WOI. ‘De Nieuwe Orde aan de Westkust tijdens de Duitse bezetting in WO II’, een lijvige turf van 600 pagina’s, beschrijft de angst en onzekerheid die de regio in haar greep hield tijdens de bezetting.

Vanden Bussche schreef ‘Leven en dood in Koksijde en Veurne-Ambacht tijdens WOI’ in 2015, maar dat boek is al lang uitverkocht. Uitgeverij Stichting Kunstboek zorgt nu voor een herdruk, die de oorlogsgeschiedenis van WOI van de regio verduidelijkt met authentieke documentatie en uniek beeldmateriaal. De auteur benadrukt meteen dat Koksijde tijdens WOI niet bezet was. “Er werd toen wel gebombardeerd vanuit de zee en de lucht, er werden kanonnen ingezet vanaf het IJzerfront. Het was vier jaar miserie waarbij Nieuwpoort al eind oktober 1914 tot puin was herleid. ‘IJzerkinderen’ werden gescheiden van hun ouders en in veiligheid gebracht in kolonies aan de Normandische kust, inwoners gingen in ballingschap, een kolonie vluchtelingen trok naar Sint-Idesbald, dat op 8 km van de frontlinie lag. Het Verdrag van Versailles na WOII (1919) waarbij de Duitsers al hun kolonies en zo’n 70.000 km² van hun eigen grondgebied verloren, was trouwens de voorbode van WOII.”

In zijn nieuwe boek verdiept Marc Vanden Bussche zich vooral in hoe de Nieuwe Orde de lokale gemeenschap beïnvloedde en er was ook zijn drive om deze geschiedenis verder door te geven. “Ook in dit tweede boek ga ik chronologisch te werk. Ik schets het leven in Koksijde onder de Duitse bezetting en de Nieuwe Orde, wat een veel grimmiger gebeuren was dan in WOI. Van bij het begin van de bezetting tot aan V-Day op 8 mei 1945, maar ik neem ook de bevrijding en alle gebeurtenissen die daarmee gepaard gingen onder de loep. Trouwens, veel van onze straatnamen zijn vernoemd naar omgekomen weerstanders. Ik heb voor dit boek massa’s archiefstukken van onze gemeente en van de provincie geraadpleegd, en veel feiten laten toetsen door professoren. Ik dank de medewerkers die mij hebben geholpen bij het opzoekwerk en bij het uittypen.”

De nieuwe orde

“Het grote verschil met WOI was dat iedereen toen aan hetzelfde zeel trok”, vervolgt de auteur. “Toen de Duitsers onze regio bezetten in WOII maakten ze de mensen bang en murw door hun meedogenloze aanpak. De Duitsers deelden de lakens uit en smoorden elke vorm van verweer in de kiem door buitenproportionele straffen op te leggen. De Nieuwe Orde van nazi-Duitsland wilde niet alleen Duitsland, maar ook de bezette gebieden ‘nazificeren’, gebaseerd op de nationaalsocialistische ideologie. Onze lokale besturen werden geleidelijk aan vervangen door De Nieuwe Orde. Omdat het niet snel genoeg ging in 1941-1942 werd een ouderdomsverordening ingelast: iedereen ouder dan 60 jaar, van burgemeester tot schepenen, secretarissen, commissarissen, … werd geacht ontslag te nemen. De Duitsers vervingen hen door mensen die niet verkozen waren, maar die werden aangesteld omdat ze Duitsgezind waren. Mensen werden wantrouwig, ze waren bang wanneer er hard op de deur werd gebonsd of van het geluid van (Duitse) soldatenlaarzen. De hachelijkste momenten vonden plaats eind mei 1940, toen Duitsland België binnenviel. De bezettingsjaren zelf verliepen tamelijk vredig tot aan de bevrijding. Toch deed die periode tweedracht ontstaan in onze gemeenschap en ze hypothekeerde de toekomst van veel jonge mensen.”

Verzet en slachtofferschap

Vanden Bussche haalt een aantal memorabele feiten aan. “In de nacht van 31 mei op 1 Juni 1940 (Operatie Dynamo) was de beschieting in De Panne zo moordend dat burgemeester Demailly aan het Britse hoofdkwartier voorstelde met een witte vlag de Duitsers tegemoet te gaan en zijn gemeente over te geven om de moordpartij te stoppen. In 1942 werd Demailly uit zijn ambt ontzet en de Duitsers vervingen hem door Karel Charlet. Na de bevrijding nam Demailly zijn burgemeestersambt weer op. In Oostduinkerke is er het trieste verhaal van Irma Laplasse, die werd veroordeeld en geëxecuteerd voor hoogverraad. Nog een markant feit was de razzia die werd gehouden op de witte brigade 27 juni 1942, waarbij een 100-tal jonge verzetsmensen uit De Panne, Nieuwpoort, Veurne werden opgepakt op één dag! Onder hen de drie broers Roosemont uit De Panne die werden gedeporteerd; slechts één is teruggekeerd. Deze weerstanders waren de echte helden van de oorlog! Een bijzonder fenomeen was ook de wonderbaarlijke haringvangst, die onze mensen van de honger heeft gespaard, misschien deels te danken aan het feit dat er toen minder gevist werd. De haring ruilden ze op de markt voor boter en eieren.”

“Veel jonge mensen werden verplicht om te gaan werken in Duitsland”, zegt Vanden Bussche. “Ze verrichten slavenarbeid voor een hongerloon en probeerden zich ertegen te verzetten. Ze waren immers eerst gelokt met mooie voorwaarden. Ook de Oostfrontstrijders waren misleid door valse beloften, onder het mom om ten strijde te trekken voor God en Vaderland.”

De auteur draag dit boek op aan zijn ouders. “Mijn moeder was 21 jaar toen de oorlog uitbrak en heeft dus geen mooie jeugd gehad. Ze woonde toen bij ‘nonkel pastoor’, waar de soldaten op de pastorie kwamen voor ze naar het front trokken. Mijn vader was advocaat in 1938 en werd gemobiliseerd. Hij werd krijgsgevangen genomen en verbleef in de Lüneburger Heide in Duitsland.”

Vanden Bussche besluit: “Vanuit de invalshoek als burgemeester kan ik zelf de geschiedenis (mee)schrijven van de gemeente. Ik heb gewacht tot na de verkiezingen, want dit staat er los van, maar het is een mooie afsluiter van mijn carrière!”