Met het lijvige boek ‘Klassieke Meesters’ heeft de Brugse musicoloog Yves Knockaert zijn ‘magnum opus’ geschreven. Geen dorre muziekgeschiedenis, wel een kanjer vol sappige verhalen over de kleine, menselijke kanten van wereldberoemde componisten uit de 18-19de eeuw.
Het stond in de sterren geschreven dat Bruggeling Yves Knockaert (68) een muzikale carrière zou uitbouwen. “Mijn mama Katalin Folly, die afkomstig was uit Hongarije, speelde piano en stuurde ons allemaal – we waren met vier kinderen thuis – naar de muziekschool. Ik leerde viool spelen. Mijn zus Evelyne en ik hebben nadien musicologie aan de Gentse Universiteit gestudeerd. Evelyne was jaren secretaresse in het Brugs conservatorium.”
“In 1976 ben ik gestart als muziekleraar in het Sint-Andreasinstituut in Oostende. Dat heb ik snel kunnen vervangen door muziekgeschiedenis aan de Brugse muziekschool. Later werd ik docent muziekgeschiedenis, eerst aan het Brussels Conservatorium, nadien aan het Lemmensinstituut. Met twee andere Bruggelingen – organist Chris Dubois en blokfluitspeler Koen Dieltiens – reed ik wekelijks naar Leuven!”
Radio 3
Gaandeweg specialiseerde Yves Knockaert zich in de muziekfilosofie en de 19de- en 20ste-eeuwse muziek. Hij schreef artikels in kunsttijdschriften en werd los medewerker van Radio 3, de voorloper van Klara. “Ik heb zelfs recensies over het Festival van Vlaanderen voor het Brugsch Handelsblad gemaakt”, vertelt hij.
Van 2006 tot 2011 mocht Yves Knockaert het bureau van het Instituut voor Onderzoek in de Kunsten, opgericht door de KU Leuven, leiden. Aan diezelfde universiteit heeft hij gedoctoreerd in de musicologie, met een studie over de hedendaagse Duitse componist Wolfgang Rihm. Tot aan zijn pensioen in 2019 bleef de Bruggeling docent aan het Lemmensinstituut. Nu nog geeft hij lezingen in het Concertgebouw, vaak als inleiding bij concerten.
Biografie van Mozart
En toen rijpte het idee om boeken te schrijven over wereldberoemde componisten. “Bart Stouten van Klara gaf mij de tip om contact op te nemen met uitgeverij Harold Polis, toen onder de vleugels van uitgeverij Pelckmans. Hij zocht iemand om over muziek te schrijven. Zo kwam mijn biografie van Mozart tot stand, gebaseerd op de correspondentie van de familie. Het boek kreeg een tweede druk.
“Nadien volgden een Schubert-biografie en De Luisteraar, met een antwoord op vragen die de muziekliefhebber zich stelt. Omdat de verkoop van biografieën minder vlot verliep, zei uitgeverij Pelckmans mij: je volgende boek kan best meerdere componisten behandelen!”
“Zo is Klassieke Meesters ontstaan. Ik behoedde er mij voor om de muziekgeschiedenis te herkauwen, maar onderzocht hoe de grote componisten zich tegenover elkaar gedroegen. Wie had contact met wie? Hoe hebben ze elkaar beïnvloed? Alle componisten lonken naar tijdgenoten en reageren op hen: er is vriendschap en jaloezie, samenwerking en veinzerij, kritiek en vleierij.”
“Sommige componisten schrijven slecht over een collega, maar durven hem dat niet in het gezicht te zeggen. Ook de invloed van buitenaf kan groot of klein zijn: sommige componisten zijn bang voor de pers, andere voor het publiek. Anton Bruckner herwerkte zijn composities na één zin slechte kritiek, hij durfde zelfs niet meer in Wenen te spelen, uit angst dat een invloedrijk muziekrecensent hem zou afkraken.”
Gek
“Nu wordt Johan Sebastian Bach aanzien als de allergrootste componist, maar Wolfgang Amadeus Mozart en Joseph Haydn hadden veel meer bewondering voor Georg Friedrich Händel. Richard Wagner heeft Gioachino Rossini ontmoet, maar wou niet praten met Giuseppe Verdi.”
“De concurrentie was enorm: een opera werd gespeeld, zolang er publiek opdaagde. In Wenen en Parijs hadden de muziekliefhebbers een voorkeur voor Italiaanse opera’s, maar in Londen ging Händel failliet door slecht lopende opera’s. Hij heeft dan maar noodgedwongen oratoria geschreven.”
“In de 19de eeuw werden de uitvoerders-componisten aanbeden. Er was zelfs sprake van Lisztomania! Veel dames raakten verliefd op deze virtuoze pianist. Zelfs Ludwig van Beethoven speelde de hits van het moment, aria’s uit bekende opera’s, en improviseerde erop.”
“Robert Schumann is zelfs gek geworden, misschien omdat zijn vrouw Clara Wieck meer succes oogstte als concertpianiste dan hijzelf. Tijdens een concertreis in Rusland werd Clara gevierd en bejubeld, niemand daar wist dat Schumann muziek componeerde. Hij heeft zelfs een zelfmoordpoging ondernomen…”
Vrouwen
Yves Knockaert geeft toe dat hij weinig aandacht kan schenken aan vrouwelijke componisten: “Fanny Mendelssohn, de zus van Felix, schreef liederen die haar beroemde broer onder zijn eigen naam publiceerde. Maar haar vader vond dat het niet hoorde dat een vrouw carrière maakte in de muziek. Stop maar met componeren, het is hoog tijd dat je trouwt en kindjes krijgt, zei hij. Zo geschiedde…”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
