In Boekenhuis Theoaria is het boek ‘1302. Het jaar van de mythe’ van auteur Rolf Falter voorgesteld. Daarin vertelt Falter het spannende verhaal van wat later de Guldensporenslag is gaan heten. Hij brengt de geschiedenis tot leven in een wervelende opeenvolging van onverwachte wendingen. “Ik vertel ze liefst op die manier”, zegt de auteur.
De Slag bij Kortrijk van 11 juli 1302 is een mythe in België en Vlaanderen. Die dag gebeurt het ondenkbare: een geïmproviseerde strijdmacht van Vlamingen, een voetleger vooral, verslaat het ridderleger te paard van de Franse koning Filips de Schone. Het is een kantelmoment in de geschiedenis van West-Europa. In zijn boek 1302 Het jaar van de mythe, het volledige verhaal van de Guldensporenslag vertelt historicus Rolf Falter het spannende verhaal van wat later de Guldensporenslag is gaan heten. Hij brengt de geschiedenis tot leven in een wervelende opeenvolging van onverwachte wendingen. Citerend uit de historische bronnen en steunend op de recentste inzichten, voert hij ons langs de jachtbossen van de Franse koning, de kolkende, smerige en altijd explosieve grootsteden van het rijke graafschap Vlaanderen en de armzalige boerendorpen die telkens weer door voorbijtrekkende legers worden platgebrand. “De waanzinnige veertiende eeuw van Barbara Tuchman uit 1978 is het boek dat je, naar eigen zeggen, inspireerde om als historicus, opgeleid in de hedendaagse geschiedenis, achterom te kijken naar de middeleeuwen. En daar vond je die fantastische geschiedenis van Kortrijk, 1302”, duidt historica Greet Verschatse, wetenschappelijke medewerker bij de Stedelijke Musea van Kortrijk.
Dooppeter
Sinds 2001 vloeide er heel wat inkt over 1302. “Het verhaal werd ook op andere manieren naar voor gebracht: in 2002 een educatieve film van Edward De Maesschalck. op drie schermen in de Groeningeabdij. In 2006 opnieuw een film, dit keer van Stijn Coninckx. En in 2022 een nieuwe filmische, indrukwekkende evocatie over 1302 in de Onze-Lieve-Vrouwekerk, vertelt Greet. “Tom Waes wijdde in de reeks Het verhaal van Vlaanderen een volledige aflevering aan de Kortrijkse slag. Manieren om een groot publiek te bereiken variëren en evolueren, maar dat betekent niet dat er iets mis zou zijn met… een boek”, aldus Greet. “1302 Het jaar van de mythe is een krachtig boek in vlotte en filmisch opgebouwde schrijfstijl, met een brede en duidelijke uitleg om de fameuze slag op 11 juli te kaderen. Het verklaart de lange aanloop die dit boek neemt. Die dag in 1302, met de overwinning van de Vlamingen op het slagveld in Kortrijk, dat alles kwam niet zomaar uit de lucht gevallen. Waarom voelde de Franse koning Filips de Schone, van wie Rolf in zijn boek een prachtig en met veel nieuwe gegevens aangevuld portret boetseert, de neiging om zijn machtige leenheer de graaf van Vlaanderen, zo fel te bestrijden? Het was nota bene zijn eigen dooppeter.”
Rol van de paus
Familiale omstandigheden, huwelijken en allianties speelden een belangrijke rol. Daarover wijdt Rolf uit naar onder meer de zussen Johanna en Margaretha van Constantinopel, de twee gravinnen die Vlaanderen bestuurden en de rol van Eleonora van Aquitanië, die zowel met de Franse als met de Engelse koning gehuwd geweest is. Dat brengt ons bij de internationale vertakkingen die een veldslag als de Guldensporenslag vertoonde. Op het schaakbord stonden niet alleen Vlaanderen en Frankrijk, ambachtslieden en ridders, maar ook de Engelsen en de paus speelden een rol. Bonifatius VIII liet niet na Filips IV te sommeren. Dat moet de hoogmoedige Filips enorm kwaad gemaakt hebben. De aanleiding? Geld. Wie mocht de kerkelijke belastingen innen? De ruzie met Vlaanderen kwam voor Filips heel ongelegen, omdat hij ook al met de paus overhoop lag. Naast dynastieke en ook internationale krachtsverhoudingen speelde natuurlijk ook de economie een grote rol. Alles draait om geld. Dat legt Rolf haarfijn uit, bijvoorbeeld in een hoofdstukje over belastingen en muntvervalsing. Dat laatste gebeurde niet door louche bandieten of dito bankiers, maar door de koning zelf.”
Vlamingen zegevieren
De spanning naar de slag bij Kortrijk toe wordt zorgvuldig opgebouwd, van de Brugse Metten, op 18 mei 1302, over de mobilisatie van beide legers, met het oprukken van Robrecht van Artois met zijn kompanen enerzijds en de verovering van het grootste deel van het graafschap vanuit Brugge door Willem van Gulik en Gwijde van Namen anderzijds tot de rituelen, voorafgaand aan de gevechten. In Kortrijk neemt de Zeeuw Jan van Renesse het opperbevel van het Vlaamse leger op zich. Waarom? Hij hoopt bij een overwinning zijn verbeurdverklaarde eigendommen terug te kunnen innemen. Alles draait om geld. De legers treffen elkaar in Kortrijk op het Groeningeveld, met het bekende gevolg. De ‘bloem’ van het Franse leger sneuvelt. De Vlamingen zegevieren. En dat ‘vieren’ we op 11 juli. Vreemd toch, om een bloedbad te ‘vieren’? Soit.”
Rolf Falter (64) werkte de voorbije decennia als onderzoeker, journalist, docent, adviseur van Belgische toppolitici en Europees ambtenaar. Hij schreef diverse boeken over het verleden van onze contreien en van Europa, die alle een breed publiek vonden. Hij ziet geschiedenis vooral als een aaneenschakeling van toevalligheden. En hij verhaalt ze het liefst op die manier. “Wat op een eenduidig verhaal lijkt van Vlaming tegen Fransman, is bovenal een botsing tussen karakters. Tussen een sluwe en agressieve koning, overweldigde graven en graaizuchtige stadsbestuurders. Tussen ervaren oorlogshelden die toch liever sneuvelen dan vluchten en leiders van de altijd wankele maar bijwijlen ook gewelddadige volksmassa. Het geheel draait uit op een ware Griekse tragedie. Finaal verliezen alle partijen”, aldus Rolf Falter.
Het boek is uitgegeven bij Uitgeverij Lannoo en telt 352 bladzijden. Het boek kost 29,99 euro.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
