Ze is wereldtop op vlak van forensisch DNA-onderzoek, krijgt de ene prijs na de andere voor haar baanbrekend werk en is de hoop in bange dagen voor de nabestaanden van slachtoffers van onopgeloste moordzaken. Toch krijgt de Kortrijkse wetenschapster Sofie Claerhout (32) binnenkort geen subsidies meer om haar werk voort te zetten. “Jammer dat cold cases blijkbaar geen prioriteit zijn”, klinkt het. Claerhout gaat noodgedwongen zelf op zoek naar centen.
Het was groot nieuws vorig jaar, toen het parlement een nieuwe DNA-wet stemde waarbij het wettelijk geregeld werd om veel ruimer te gaan zoeken in de familiale stamboom van mogelijke daders van onopgeloste misdrijven. De wet kwam er op aandringen van de Kortrijkse onderzoekster Sofie Claerhout, die in haar CSY-lab bij de KU Leuven via het mannelijke Y-chromosoom daders van onopgeloste misdrijven een naam probeert te geven. Een mijlpaal werd de wet genoemd en hét instrument bij uitstek om nabestaanden van moordslachtoffers eindelijk een antwoord te geven op de vele vragen die ze zich stellen.
Niet in het minst bij Georges Caeckaert en Marie-Josephe Vereecke, de ouders van Ingrid Caeckaert die in maart 1991 met 62 messteken werd vermoord in Knokke-Heist. De zaak-Caeckaert is de bekendste cold case van West-Vlaanderen en het steekt ook bij de speurders nog altijd dat ze de dader nooit hebben kunnen vatten.
Heel zuur
Die zoektocht wordt nu nog wat extra bemoeilijkt. Het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek van de Vlaamse overheid, dat het onderzoek van Sofie Claerhout al jaren financieel ondersteunt, heeft het CSY-lab bij de meest recente subsidieronde op de reservelijst gezet. “Dat is heel zuur”, reageert Claerhout. “Het betekent dat je werk geapprecieerd wordt, maar dat er geen centen volgen. Gelukkig wil de KU Leuven ons nog één jaar extra financieren, maar daarna is het gedaan. Ik heb dus nog twaalf maanden om mijn eigen toekomst en die van mijn team te verzekeren”, klinkt het.
Daarom zet Sofie Claerhout zelf een fonds op, naar analogie van bijvoorbeeld Kom Op Tegen Kanker, om de nodige middelen in te zamelen. “Heel wat mensen zijn fan van true crime, mijn lezingen lokken ook altijd veel volk, dus ik hoop echt dat veel mensen ons willen steunen”, zegt Claerhout.
“Ingrids ouders weenden toen ze hoorden dat Sofie geen centen meer zou krijgen”
Geen prioriteit
Eén Y-chromosoom analyseren, kost 175 euro. “Voor een grootschalig onderzoek hebben we niet genoeg met honderd stalen, dus reken maar uit. Het ís dus effectief duur onderzoek en ook het politiewerk vraagt veel middelen – al is er nooit een team fulltime bezig aan één case – maar de wetenschappelijke basis is er om oude moordzaken op te lossen. Waarom maakt men daar dan geen prioriteit van? Ik vind het verschrikkelijk dat nabestaanden niet alleen hun geliefden kwijt zijn maar daarna ook nog eens jarenlang in onzekerheid moeten leven. Hen antwoorden, zou toch dé prioriteit moeten zijn?”, zucht Sofie Claerhout.
In tijden waarin Justitie zelfs haar eigen tolken en gerechtsdeskundigen amper kan betalen en gerechtsgebouwen bijna letterlijk op instorten staan, maakt ze zich ook geen illusies. “Justitie heeft geen geld, dat weet ik ook wel. Maar voor forensisch onderzoek is er echt niets. Nul komma nul. En dat is zeer jammer”, vindt Claerhout.
Stokken in de wielen
“Ik ben vanmorgen bij Georges en Marie-Josephe op bezoek gegaan. Ze zaten in hun zetel te wenen toen ik vertelde dat Sofie geen subsidies meer zou krijgen”, zegt Robin Van Kersschaever, woordvoerder van de familie-Caeckaert. “Georges is ondertussen de negentig voorbij, zijn vrouw is er 85. Jaren hebben we geijverd om die DNA-wet erdoor te krijgen en nu steekt men weer stokken in de wielen. Die mensen hadden al hun hoop in Sofie gevestigd om toch nog te weten te komen wie hun dochter vermoord heeft. Dit is een donderslag bij heldere hemel. Sofie is wereldtop in haar vak en nu dreigt alles stil te vallen.”
Dat laatste klopt niet helemaal. “Al mijn werk, alle onderzoek, is open source. Andere wetenschappers kunnen er dus mee aan de slag, ook als ik dat niet meer kan doen. Maar het CSY-lab, dat is mijn baby’tje, daar wil ik uiteraard zelf voor blijven zorgen”, zegt Claerhout.
Wie Sofie wil steunen, kan terecht op www.csy-leuven.beFonds Wetenschappelijk Onderzoek reageert: “Concurrentie is groot”
Bij het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek van de Vlaamse overheid beseft men dat de beslissing om het CSY-lab niet langer te subisidiëren niet evident is. “Wij zijn bij deze beslissing niet over één nacht ijs gegaan. Het aantal aanvragen stijgt nu eenmaal sneller dan onze middelen waardoor we helaas soms veelbelovende onderzoeken niet kunnen financieren”, zegt woordvoerder Kim Barbé. “De concurrentie is zeer groot, zeker in de medische wetenschappen. Er gaat een hele procedure vooraf aan een dergelijke beslissing. Aanvragen ondergaan eerst een collegiale toetsing en worden daarna nog voorgelegd aan een expertenpanel. Na een interview maken zij dan een definitieve rangschikking. Politieke inmenging is er in onze beslissing nooit.”
