Op donderdag 17 oktober start ‘Het Detentiehuis’ bij VTM 2 en op VTM GO. Het programma biedt een exclusieve blik achter de schermen van het eerste detentiehuis in België en leeft mee met de verhalen van het personeel die alles op alles zet om dit project te doen slagen en de bewoners die hun leven terug op de rails willen krijgen. “Het zijn eigenlijk ook maar gewone mensen”, zeggen directeurs Els Deloof (53) en Petra Colpaert (50).
Het eerste detentiehuis in België opende officieel in september 2022 haar deuren in het voormalige woonzorgcentrum Lichtendal op Hoog Kortrijk. Daar zitten kortgestraften hun gevangenisstraf uit in een nieuwe detentievorm, in plaats van binnen de gevangenismuren. Geen kleine cellen, cipiers en gedetineerden, maar wel psychologen, detentiebegeleiders en bewoners die hun leven opnieuw proberen op te bouwen. De bewoners gaan op zoek naar een nieuwe woonst en werk, en kunnen met een gegronde reden en onder strikte voorwaarden het detentiehuis zelfs verlaten. Die ‘vrijheid’ komt met een grote verantwoordelijkheid, want wie de regels breekt, wordt onherroepelijk teruggestuurd naar een klassieke gevangenis.
De opening van het detentiehuis in Kortrijk kende een woelige start. Ondanks enkele protestacties van bezorgde buurtbewoners lijkt het tij na twee jaar te zijn gekeerd. “We horen weinig negatieve reacties vanuit buurt. Er zullen waarschijnlijk nog steeds mensen niet blij zijn, maar het protest is gaan liggen”, zegt Petra. “Na ons éénjarig bestaan hebben we officiële cijfers opgevraagd bij de politie en van alle 1.700 klachten uit de buurt ging er geenéén over het detentiehuis. Dat toont dat mensen geen overlast ondervinden”, vult Els aan.
Meer nog, het detentiehuis kan zelfs rekenen op positieve reacties, behulpzame buren die vragen of ze iets kunnen betekenen en nauwe samenwerkingen met onder meer VIVES. “We merken een duidelijke lokale verwevenheid. Mensen die hier passeren slaan bijvoorbeeld een babbeltje met onze bewoners die in de tuin werken. Het toont aan dat de gedetineerden ook maar gewone mensen zijn.”
“We merken een duidelijke lokale verwevenheid. Mensen die hier passeren slaan bijvoorbeeld een babbeltje met onze bewoners die in de tuin werken” – Petra Colpaert
Sinds de start ontving het detentiehuis 208 personen, een vierde daarvan werd teruggestuurd naar de gewone gevangenis. “Enerzijds omdat ze zich niet hielden aan de afspraken, maar ook bewoners waarvoor nog een extra straf bijkwam voor een ander feit. Je kan maar aanspraak maken op een detentiehuis voor een straf van maximum drie jaar. Voor de duidelijkheid, zedenfeiten en terreurmisdrijven komen nooit in aanmerking voor een plaatsing”, aldus Petra.
De langste verblijfsduur was 461 dagen, de kortste één dag omdat er verzet werd aangetekend en aanvaard. De gemiddelde leeftijd is 37,5 jaar, met als uitschieters 19 en 81. 85% is van Belgische nationaliteit. “Als we kijken naar recidivecijfers in een klassieke gevangenis, hervalt 60 à 70 procent. De afgelopen twee jaren is dat bij onze ex-bewoners slechts 19 procent, inclusief zij die moesten terugkeren omwille van feiten die nog moesten uitgesproken worden. We mogen natuurlijk geen voorbarige conclusies trekken, maar het is alleszins een positieve trend”, vertelt Els.
“Als we kijken naar recidivecijfers in een klassieke gevangenis, hervalt 60 à 70 procent. De afgelopen twee jaren is dat bij onze ex-bewoners slechts 19 procent” – Els Deloof
Al van voor de opstart wisten Petra en Els dat er een programma zat aan te komen. “Door camera’s toe te laten en eens te tonen hoe het echt is, kunnen we het ruimere publiek informeren. Niet enkel over onze werking en het dagelijkse leven hier, maar het programma volgt ook effectief onze bewoners buitenshuis. Het Detentiehuis gaat eerder over het traject. Hoe we hoop creëren bij onze bewoners, die voor hen soms vervlogen lijkt”, verduidelijkt Petra.
Het leven zoals het is
In totaal kwam de ploeg van VTM 69 keer langs, soms voor een paar uur, soms een volledige dag. We zullen vooral Petra in beeld zien, Els hield zich liever wat op de achtergrond. “Als je zo’n project doet, moeten we transparant zijn over alles, ook moeilijke thema’s zoals een ontvluchting of herval”, vertelt Petra. “De camera’s word je snel gewend. Er was nooit een grote crew aanwezig, het was niet storend en er werd niets in scene gezet. De opnames zijn ‘het leven zoals het is’. Het vroeg niet veel aanpassingen in mijn werk of schema.”
Petra en Els hopen dat Het Detentiehuis veel vooroordelen kan wegnemen bij de mensen. “Het zijn geen luie drugsverslaafden, maar mensen die effectief willen werken en hun bijdrage willen leveren aan de maatschappij, maar je leven heropstarten is niet altijd evident. Het label ‘gedetineerde’ werk je niet gemakkelijk weg.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
