Het was een historisch moment. In april 2022 opende de gesloten jeugdinstelling in Beernem eindelijk ook de deuren voor jongens. Exact een jaar later lopen wij een dag mee in De Zande om de gevolgen van die extra testosteron op te meten. “Met meisjes alleen in de les is het leuker. Jongens zijn zo… lastig.”
Als minderjarigen een misdrijf plegen waarvoor een volwassene minstens drie jaar cel riskeert, dan kan een jeugdrechter beslissen om hen te plaatsen in een gesloten jeugdinstelling. Na een oriëntatiefase in gemeenschapsinstelling De Grubbe in Kortenberg belanden jongeren uit Oost- en West-Vlaanderen en een deel van Antwerpen vervolgens in de gesloten jeugdinstelling De Zande. De jongens in Wingene of Ruiselede, de meisjes in Beernem.
Althans, tot vorig jaar, want in april 2022 voltrok zich een kleine revolutie in de gesloten meisjesinstelling. Druppelsgewijs stroomden er jongens toe, ondertussen zijn er twee leefgroepen van in totaal maximum 18 jongens. Alléén jongens, want de leefgroepen zijn niet gemengd. Jongens en meisjes ontmoeten elkaar enkel op gemeenschappelijke sportactiviteiten of in de les.
Die korte momenten zijn echter voldoende om bij sommige puberende jongeren – de meesten zijn tussen 12 en 18 jaar oud – het gedrag te zien veranderen. Dat getuigt Bloesem*, die er al lang genoeg zit – “vandaag 1 jaar, twee maanden en twee weken” – om de jongens te hebben zien arriveren. “Ik stond er helemaal niet voor te springen”, getuigt het meisje. “Het was hier al hectisch genoeg. Met de jongens erbij wordt er nog meer dan vroeger geroddeld onder de meisjes. Die jongen vindt mij leuk, die jongen is van mij, wat denk je wel?, die heeft dat gezegd over jou… Plots begonnen meisjes ook make-up te gebruiken, gingen ze meer uitdagende kleren dragen en wilden ze verdacht veel gaan sporten. Omdat daar toevallig ook de jongens aan het sporten waren”, zegt Bloesem.
Prostitutie
Hormonen op hol dus, net zoals dat het geval is op eender welke speelplaats van een middelbare school. Alleen, De Zande is niét de doorsnee middelbare school. “Die jongens zitten hier niet omdat ze mooie ogen hebben en ook de meisjes hebben een bepaald verleden. Sommigen komen uit de prostitutie. Dan is het geen goed idee om met jongens geconfronteerd te worden. Er zijn ook meisjes – zoals ik – die ooit slachtoffer zijn geweest van zedenfeiten door jongens. Zulke jongens horen eigenlijk thuis in de psychiatrie, maar daar is geen plaats. En dus belanden ze in gesloten instellingen. Op een dag zag ik hier een jongen binnenkomen die me ooit aangerand heeft. Ik had er nooit klacht voor ingediend, dus men wist dat hier niet. Ze hebben er wel voor gezorgd dat ik nooit met hem geconfronteerd werd, maar leuk is anders”, zegt Bloesem.
Juf Sabrina van de kookles is wél positief over de komst van de jongens. “Een klas met alleen maar jongens, dat is pittig. Een gemengde klas werkt beter, al moet ik ze dan ook wel in de hand houden. De jongens proberen constant te tonen dat zij dé man zijn, dat zij de leider van de groep kunnen zijn. Haantjesgedrag is het. Terwijl mij opvalt dat de meisjes vooral rust willen”, zegt ze.
Omdat alle jongens vandaag individuele begeleiding krijgen, zitten er alleen meisjes in haar klas. Jessy* en Tamara* zijn witbrood aan het kneden. “Ik vind het leuker om alleen met meisjes les te krijgen. Jongens zijn zo… lastig”, zegt Jessy, waarna ze juf Sabrina roept. “Heb jij morgen Soraya* in je les? Ja? Plaag haar dan eens met Younes*, want ze vindt hem mooi.”
Na de middagpauze, waarbij de jongens van leefgroep zes zelf koken en de meisjes eten van een traiteur voorgeschoteld krijgen, gaan we langs bij de jongens. De voorzichtige scepsis die we eerder al bij de meisjes opvingen, vervaagt in het niets bij de kritiek die we horen van de begeleiders bij de jongens. “Meisjes en jongens samen: dat werkt niet”, klinkt het afgemeten.
“Op zich is het een goed idee, maar het is niet goed uitgewerkt. Alleen al naar infrastructuur toe, bijvoorbeeld. Heel simpel: de deuren zijn niet aangepast aan de kracht die sommige jongens hebben. Onlangs hadden we hier een jonge kerel: bonk van een gast, MMA-vechter (gevechtssport mixed martial arts, red.). Die stampte de gesloten deur van zijn kamer gewoon open, net als de binnendeuren van de leefgroep, en sloopte de hele inboedel. Wij zijn met z’n allen moeten gaan lopen”, zegt een begeleider.
Joppe* was een klein jaar geleden een van de eerste jongens die arriveerden in Beernem. “Ik was bij de top zes”, lacht de jongen ietwat trots. “In onze leefgroep zijn de jongens veel met meisjes bezig. Wie willen ze binnendoen, wie kan wie krijgen, wie is er verliefd op wie? Ik hou me daar niet mee bezig, ik heb een vriendin van buiten. Hier binnen de liefde zoeken, is geen goed idee. Die meisjes zijn fucked up, snap je? Ofwel hebben ze een verleden in de prostitutie, ofwel zijn ze slachtoffer van zedenfeiten, ofwel een mix van die twee. Dan snap ik ook wel dat zij zelf niet met jongens willen geconfronteerd worden”, zegt Joppe. “Het is de kat bij de melk zetten”, zegt een begeleider. “Zowel voor de jongens als de meisjes zou hun verblijf in De Zande een soort van rustpunt in hun leven moeten zijn. Maar zo is het nu niet. Ze zijn constant met elkaar bezig.”
Mix werkt
Toch zijn er ook voorstanders te vinden van het systeem. Sommigen willen zelfs een stap verder gaan en ook de leefgroepen gemengd maken. “Zet een groep meisjes samen en je krijgt drama. Steek daar een paar jongens bij en je krijgt weer evenwicht”, zegt een begeleidster die vandaag even invalt bij een jongensleefgroep. “Ik werkte vroeger bij geïnterneerde volwassenen en daar is het net zo. Gemengde groepen werken wél. De mannen temperen de vrouwen en omgekeerd”, klinkt het.
Ook campusdirecteur Sarah Van Ghelder is gewonnen voor een mix. “Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat een groep van zes meisjes en drie jongens ideaal is. De meisjes zorgen voor de coherentie binnen de groep, de jongens zorgen ervoor dat onderlinge spanningen weggewerkt worden. Ach, eigenlijk is er niet zoveel verschil tussen jongens en meisjes. Of toch eentje misschien: vroeger hadden wij nooit een ontsnappingspoging, met de komst van de jongens was het in de eerste week al prijs. Ze zijn toch net iets acrobatischer.”
Bloesem, Jessy, Tamara, Soraya, Younes en Joppe zijn fictieve namen om de privacy van de jongeren te garanderen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
