Vrijdag is het exact een jaar geleden dat de Iraanse autoriteiten Olivier Vandecasteele arresteerden, waarna de West-Vlaming op een schijnproces 40 jaar cel kreeg. Wies De Graeve, directeur van Amnesty International, vindt dat België voorop moet lopen in de strijd tegen illegale arrestaties in Iran. “Dit is een patroon”, zegt hij.
Olivier Vandecasteele uit Kortrijk werkte al jarenlang als ngo-medewerker in onder meer India, Afghanistan en Mali, maar was sinds 2015 vooral actief in Iran. Op donderdag 24 februari 2022 werd hij opgepakt door de autoriteiten en meteen opgesloten in de beruchte Evin-gevangenis. Die staat erom bekend losjes om te springen met mensenrechten, waarbij gevangenen mishandeld en zelfs gefolterd worden.
De arrestatie werd door de familie Vandecasteele – in samenspraak met de regering – in eerste instantie stil gehouden. Pas in de zomer besloot de familie het nieuws publiek te maken. Het leidde meteen tot grote verontwaardiging. De familieleden trokken aan de alarmbel, nadat ze gewag maakten van gezondheidsproblemen, gebrek aan communicatie en duidelijkheid. In welke gevangenis Olivier Vandecasteele momenteel opgesloten zit, is ook niet bekend.
Geen vonnis
De enige verklaring die onze overheid kreeg, was dat de arrestatie gebeurde op verdenking van spionage. Maar over de echte reden bestaat amper twijfel: Vandecasteele wordt door de Iraanse overheid als pasmunt gebruikt om Asadollah Asadi vrij te krijgen. Deze Iraanse diplomaat werd in 2018 beschuldigd van een poging tot een aanslag op een bijeenkomst van de Iraanse oppositie in Parijs.
Hij werd door de Belgische rechtbank veroordeeld tot 20 jaar cel. De Iraanse overheid voerde de druk op ons land op door Vandecasteele een celstraf van 28 jaar op te leggen. Een schok voor de familie, zeker toen een maand later bleek dat het om 40 jaar zou gaan én 74 zweepslagen.
“Zover wij weten, heeft niemand in België al een vonnis onder ogen gekregen”, stelt West-Vlaming Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen. “Hij kon geen advocaat kiezen, kreeg geen eerlijk proces en wordt mishandeld. Voor ons zijn er sterke aanwijzingen dat hij gebruikt wordt als pasmunt voor de overheid. Dat is gijzeling, wat een internationaal misdrijf is. Vanuit Amnesty International hebben we een petitie op poten gezet en proberen we de familie bij hun acties zoveel mogelijk te ondersteunen. De belangrijkste uitdaging ligt erin om zijn zaak zo veel en zo lang mogelijk onder de aandacht te brengen. Zo zetten we druk op de Iraanse overheid.”
Maatregelen
De vraag of de politiek niet te lang getalmd heeft, wuift De Graeve weg. “De hoofdverantwoordelijke zijn de Iraanse autoriteiten. Ik ben er wel van overtuigd dat ons land een voortrekkersrol op Europees niveau kan spelen. Want het is niet alleen ons land dat met dit soort praktijken geconfronteerd wordt. Er is een heus patroon vanuit Iran. Ons land kan andere Europese landen aansporen om met gezamenlijke kracht politieke en andere maatregelen te nemen om alle buitenlandse gijzelaars die Iran vasthoudt vrij te krijgen. Heel concreet moeten we vanuit ons land de druk opvoeren in alle bilaterale contacten.” Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne zwoer begin dit jaar dat hij Vandecasteele vrij zou krijgen, maar vandaag is er nog geen concreet schot in de zaak.
“Wat Olivier Vandecasteele overkomt, is helaas geen alleenstaand geval”, aldus De Graeve. “In de Evin-gevangenis zit ook de Zweeds-Iraanse VUB-gastprofessor Ahmadreza Djalali. Je kan de twee zaken niet vergelijken (Djalali werd ter dood veroordeeld, red.), maar voor de familie is zoiets verschrikkelijk. Zij wachten in het geval van Djalali al zeven jaar tevergeefs op een oplossing en het risico dat hij wordt geëxecuteerd blijft zeer reëel. Of het ons als organisatie niet cynisch maakt? Nee, ik vergelijk Amnesty International graag met een vliegtuig met twee motoren. Eén motor is verontwaardiging, de andere motor is hoop. Als een van de twee wegvalt, dan draaien we in rondjes. En als ze samen draaien, gaan we vooruit.”
Hoe de zaak gaat uitdraaien, kan ook Wies niet voorspellen. “Simpelweg omdat Iran niet transparant is en dus ook onvoorspelbaar. Maar dat zorgt er niet voor dat we opgeven, integendeel. Onlangs was ik nog in een school, voor onze schrijf-ze-vrij-actie waarbij leerlingen brieven schrijven om druk te zetten. Ik kreeg meteen talloze vragen van leerlingen over de situatie van Olivier. We blijven deze zaak dan ook onder de aandacht brengen en de familie ondersteunen. In de hoop dat Olivier heel snel vrijkomt.”
Waarom een petitie wél een verschil maakt
“Het is de vraag die we vaak krijgen, ja”, aldus Wies. “Maakt zo’n petitie iets uit? Wel, het antwoord is volmondig ja. In zelfs een op de vier acties maakt zo’n petitie een concreet verschil. Het voordeel van zo’n petitie is dat je een grote draagkracht creëert bij het publiek, dat de zaak op die manier onder de aandacht blijft en dus ook politieke impact heeft. Aan Vlaamse kant staat de teller op 65.000 handtekeningen, aan Franstalige kant zelfs 100.000. In Wallonië leeft het dus ook. Op een gegeven moment stond het echt op elke voorpagina van elke krant. En dat scheelt. Maar we doen ook meer dan deze petitie. Ook andere afdelingen van Amnesty International brengen deze zaak onder de aandacht. Als ook zij petities opstarten of mails sturen naar de ambassade, dan komt er druk van overal. En net dat kan een verschil maken. Iran is geen eiland.”
Je kan de petitie tekenen via www.amnesty-international.be/ovdc.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
