Vrouwe Justitia staat met de billen bloot. Een West-Vlaming die lid is van de Hoge Raad voor de Justitie speelde de vragen voor het magistratenexamen door aan een kandidaat uit Varsenare, nota bene de zoon van een Ieperse rechter en een Brugse procureur. Onrust en argwaan bij de magis-tratuur, ongeloof bij het volk over de smerige beerput die opengetrokken wordt én tranen bij de betrapte kandidaat. “Ik heb nooit zelf om die vragen gebedeld.” Een reconstructie van de fraude die een bom legt onder ons gerecht.
Het is de stagemeester van stagiair-advocaat N.S. uit Varsenare, bij Jabbeke, die in januari onraad ruikt. De vrouwelijke advocate merkt dat haar medewerker, sinds hij aangekondigd heeft mee te doen aan het magistratenexamen dat door de Hoge Raad voor de Justitie uitgeschreven wordt, plots geen klap meer uitvoert. De ambitie van de jongeman is ergens logisch: zijn moeder E.W. is rechter in Ieper, vader Y.S. is afdelingshoofd van het Brugse parket en bekend als de voetbalprocureur. Om te achterhalen waar N.S. dan wél mee bezig is, begint de advocate in het interne computersysteem te snuisteren. Daar merkt ze dat de jongeman bijzondere interesse vertoont voor oude, afgesloten dossiers over diefstal, met heel specifieke verzwarende omstandigheden als bendevorming, geweld, bij nacht en braak. Eén dossier, waarbij de dieven tijdens hun vlucht een dodelijk ongeval veroorzaken, krijgt wel heel veel aandacht van N.S.
Groot is dan ook de verbazing bij de advocate als ze na het magistratenexamen verneemt welke casus de kandidaat-magistraten voorgelegd kregen. “Hoe gaat u als magistraat te werk bij een dossier van diefstal met braak, bij nacht, met geweld, in bende en waarbij de verdachten op de vlucht slaan en daarbij een dodelijk ongeval veroorzaken?”, klinkt de opgave. Alle alarmbellen gaan af.
“Ik heb hard moeten studeren en keihard moeten werken om te geraken waar ik nu sta. Hoe wil men dan dat de mensen vertrouwen hebben in justitie?” – collega-procureur van Y.S.
De advocate zoekt steun bij een confrater – het gaat tenslotte om de zoon van de baas van het Brugse parket – en samen trekken ze naar de Hoge Raad voor de Justitie. Daar vallen alle monden open. De examenvragen gelekt? Door een lid van de examencommissie van de Hoge Raad, hét orgaan bij uitstek dat de onafhankelijkheid van justitie moet waarborgen? In allerijl wordt de mol opgespoord én gevonden.
Moeilijk is dat niet. In datzelfde interne computersysteem van de advocate wordt een document gevonden met daarop de examenvragen en een duidelijke link naar de naam van de mol: C.B., voormalig procureur in Brugge en sinds enkele jaren een trapje hoger aan de slag, als advocaat-generaal in Gent. Een man met een onbesproken reputatie die ook al enkele spraakmakende assisenprocessen achter de rug heeft.
Bijzonder emotioneel
“Niets mee te maken”, probeert C.B. nog bij zijn eerste verhoor, maar na confrontatie met de documenten gaat hij door de knieën en bekent. De man neemt meteen ontslag bij de Hoge Raad, gaat zijn bureau in Gent opruimen en verwijdert online zoveel mogelijk informatie op zijn sociale media. Het verhoor van de betrapte kandidaat N.S. diezelfde dag is volgens goede bronnen bijzonder emotioneel. “Ik heb dit nooit gewild. Ik heb nooit om die vragen gebedeld”, snikt de jongeman. Hij is zodanig van zijn melk dat zijn zus – die hem naar Brussel voerde – erbij gehaald moet worden om hem te ondersteunen naar de auto. Het duo rijdt spoorslags naar West-Vlaanderen en onderweg worden vader Y. en moeder E. ingelicht. Zij voelen de bui hangen en vertrekken last minute naar Frankrijk, waar het gezin een buitenverblijf heeft.
“Ik heb nooit om die examenvragen gebedeld” – stagiair-advocaat N.S.
Wanneer de Hoge Raad zondag een persbericht uitstuurt – waarin het zelf om een strafonderzoek naar de affaire vraagt – wordt pas echt duidelijk hoe diep de crisis is. C.B. blijkt al drie jaar te zetelen in de examencommissie. Aan hoeveel kandidaten heeft hij zo nog vragen bezorgd? Welke magistraat in Vlaanderen is de voorbije drie jaar op eigen kracht benoemd geraakt en wie heeft gefraudeerd? De vele vragen zorgen voor nervositeit in elk gerechtsgebouw in Vlaanderen.
In West-Vlaanderen nog meer, want als N.S. naar eigen zeggen niet zelf om die vragen gebedeld heeft, wie dan wel? Impliciet verwijst de jongeman daarmee naar zijn vader Y.S., collega van C.B., maar ook naar zijn moeder. Magistrate E.W. is rechter in Ieper en begeleidt daar de stage van kandidaat-rechter E.B., uitgerekend de dochter van advocaat-generaal C.B. De cirkel lijkt rond. De hele familiale sfeer die rond de affaire hangt, maakt de zaak alleen maar meer verdacht. Klein, maar in dit verband misschien veelzeggend detail: de vader van C.B. werd in december 2001 veroordeeld tot een effectieve gevangenisstraf, omdat hij als schooldirecteur in Kortrijk nogal creatief omging met de boekhouding en dit ten voordele van twee van zijn dochters die er les gaven.
Stal uitmesten
Eén ding is duidelijk: er zal een karrenvracht rieken aan te pas komen om de hele stal uit te mesten. In Brussel bij de Hoge Raad, in Gent bij het parket-generaal en in West-Vlaanderen bij zowel de staande als de zittende magistratuur. Dat er tijdens die opruimwerken nog lijken uit de kast zullen vallen, is volgens bronnen niet onbestaande. Ook in West-Vlaanderen zijn er nogal wat zonen en dochters van advocaten en magistraten die recent slaagden in het magistratenexamen.
Ook zij worden nu met een scheef oog bekeken en het is dus ook in hun belang dat alles tot op het bot uitgespit wordt. Al is het maar om het gevoel dat leeft over klassenjustitie en het incestueuze ons-kent-ons-sfeertje enigszins te counteren. West-Vlaams procureur Filiep Jodts, die in een niet zo ver verleden nog de strijd aanbond met de van corruptie beschuldigde rechter Yves Vanmaele in Veurne, lijkt alvast de juiste man op de juiste plaats. “We begrijpen de commotie en de geruchten, maar kunnen op dit moment niet in detail treden. We zijn enorm teleurgesteld dat dit is kunnen gebeuren”, zegt hij. (lees verder onder het kader)
Ex-voorzitter Hoge Raad voor Justitie: “Dodelijk voor imago van justitie”
Ook bij de Brugse advocaat Jean-Luc Cottyn is de hele affaire hard aangekomen. Cottyn was dertig jaar magistraat, zowel bij het Brugse parket als bij het parket-generaal in Gent, en was tussen 2008 en 2012 voorzitter van de Hoge Raad voor de Justitie. “Dit is dodelijk voor het zorgvuldig opgebouwde imago van justitie. Ik ben hier echt niet goed van”, reageert hij. Volgens Cottyn doet de Hoge Raad er alles aan om het examen zo fair mogelijk te laten verlopen. “Er wordt anoniem verbeterd, we weten dus niet wiens examen we voor ons krijgen. De vragen liggen vooraf in een kluis, alleen de opsteller en de voorzitter kennen de inhoud. Maar het blijft mensenwerk natuurlijk. Als één iemand besluit om de vragen door te spelen, dan zijn alle veiligheidsmaatregelen nutteloos. Dat men het nu over vriendjespolitiek heeft, is bijzonder jammer maar ergens logisch. Het zal opnieuw jaren werk kosten om de geloofwaardigheid van justitie weer op te bouwen.”
De komende dagen en weken zal duidelijk worden hoe ver de stank van de beerput reikt. De kans dat voetbalprocureur Y.S. zondag zoals gewoonlijk in de tribune van Club Brugge zal zitten om eventuele amokmakers tijdens de match eruit te pikken, is klein. Het leedvermaak bij die amokmakers, nu de procureur die hen al jaren op de hielen zit van zijn voetstuk is gevallen, is op sociale media evenredig groot. Aanblijven als afdelingshoofd van het Brugse parket lijkt volgens waarnemers uitgesloten. Bij zijn collega-procureurs, die hem in 2022 bij gebrek aan andere kandidaten tijdens een teambuilding naar voren schoven als kopman, kan Y.S. nog op weinig krediet rekenen. “Ik heb hard moeten studeren en keihard moeten werken om te geraken waar ik nu sta. Nu lijkt het door de familie S. alsof we bij het parket allemaal sjoemelaars zijn. Hoe wil men dan dat de mensen vertrouwen hebben in justitie?”, zegt een van hen.
De resultaten van het examen van januari zijn nietig verklaard. Binnenkort wordt een nieuw examen uitgeschreven. Alle kandidaten van januari kunnen zich daarvoor opnieuw inschrijven, behalve de zoon van het West-Vlaamse magistratenkoppel. “Die kandidaat wordt uitgesloten”, zegt de Hoge Raad.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
