Els Pynoo: “Er groeit toch altijd weer rust uit mijn chaos”

Zangeres Els Pynoo zag een zomer vol festivals aan haar neus

voorbijgaan. Maar na de eerste consternatie “nog één gescheurd pakje bloem stond er in het winkelrek, ik begon er bijna bij te huilen” volgde een wekenlang durend feest van creativiteit. Weken waarin ze de gevel van haar huisje beschilderde, haar handen vol klei en aarde hingen en ze nog meer dan voorheen besefte hoe belangrijk een leven midden in het groen voor haar is.

Vive la Fête, de band rond Els Pynoo en haar man Danny Mommens, keek uit naar een gevulde zomeragenda. Die zouden ze op 13 maart al op gang trappen met een optreden in een uitverkochte Roma, een reis door ruim twintig jaar muziekcarrière. En ze hadden er werk van gemaakt: ze zouden er nummers uit hun recentste ep brengen, hadden oude nummers opnieuw ingestudeerd, nieuwe kostuums gemaakt, een videoshow ineengezet, met de branie uit hun beginjaren. Twee dagen voordien viel het leven stil. En voelde Els zich alsof de hemel op haar kop was gevallen. “Eerst was er nog sprake van evenementen voor hoogstens duizend man. Dan treden we toch gewoon twéé keer op, dacht ik nog.” Ze lacht, het bleek geen optie te zijn. Drie dagen had ze nodig om ervan te bekomen, vertelt ze. Om te verwerken dat er een hele tijd helemaal niet meer opgetreden zou worden. “Alles was klaar, we hadden er goesting in, en plots was er niets meer.”

Maar Els is er het type niet naar om lang bij de pakken te blijven zitten. “Eens ik het weer op een rij had, sloeg mijn stemming volledig om: een maand lang zonder agenda of verplichtingen werd een cadeau, ik zou alles doen waarvan ik al jaren zei dat ik het ooit zou doen.” Ze begon weer te tekenen, maakte twee levensgrote beelden van haar paarden, een met takken en een in plaaster en stro. Ze naaide een jurk zoals ze die in Pride and Prejudice dragen “ik ben daar zot van, en dat kleedje is prachtig geworden, al zeg ik het zelf”. Ze maakt een muurschilderij op de gevel van het boerderijtje in Olsene waar ze samen met Danny woont. Work in progress, ze noemt alle dieren die ze er tot nu toe al op afbeeldde bij naam. En tussendoor hoorde ze een actrice op de radio vertellen dat ze haar publiek toch zo hard miste. Aansteller, dacht Els toen nog. Zij had het prima naar haar zin in haar kot. “Ik wist ook wel dat wij daar geen moeite mee zouden hebben. Danny en ik zijn graag samen, dag in dag uit, en zorgen altijd al voor onszelf.”

En toch begon ze na een paar weken te snappen wat de actrice bedoelde: “Een publiek toont erkenning voor wat je doet, en die erkenning begon ook ik te missen. Hoe graag ik ook vroeger al in mijn eigen wereldje vertoef, ik ontdekte dat er zelfs voor mij grenzen zijn aan een geïsoleerd leven. Al bij al wil ik óók dat wat ik maak door anderen wordt gezien.”

Dat het leven zich vanaf juni vrij snel herstelde vond je dan toch een verademing?

“Niet echt. Die eerste weken was het duidelijk: er kon niets meer. En ik had me erop ingesteld dat die situatie gemakkelijk een maand of zes zou aanhouden. Maar plots mochten we wel weer naar het buitenland en op café, liepen we elkaar weer voor de voeten in de warenhuizen. Sindsdien snap ik het allemaal niet goed meer. Is alles echt zo snel weer onder controle? Of is het dat niet, maar doen we alsof omdat de economie koste wat het kost moet blijven draaien? Ik vind het allemaal erg verwarrend.”

Zo intens creatief als ik nu ben, heb ik me sinds mijn kindertijd niet meer gevoeld

Heeft de lockdown jou veranderd?

“Door weer te tekenen en schilderen ondervond ik opnieuw hóé intens ik zulke momenten kan beleven. Als ik een landschap schilder, dan ga ik daar zo in op dat ik me echt in dat landschap waan. Als Danny dan komt kijken waar ik uithang, schrik ik me een ongeluk. Dat gevoel weg van hier te zijn vind ik zalig en tegelijk verontrustend. Want soms vraag ik me af waar het ooit op uitloopt. Als we straks weer gaan optreden, zal ik die knop echt wel moeten omdraaien: dan is er weer veel volk om me heen, moet ik mee in het ritme dat ons wordt opgelegd, moet ik aan verwachtingen voldoen… Gelukkig weet ik ook dat, eens ik op het podium sta, al die remmingen wegvallen. En dan is het weer feest, joepie!” (lacht)

Waar vullen jullie deze zomer in afwachting mee?

“We zijn bezig om alles wat we de voorbije jaren deden uit te vlooien. We maken een verzamelbox die in november uitkomt, met nummers, ook onuitgegeven materiaal, en een boekje met foto’s, tekeningen en teksten, die een heel persoonlijke kijk op ons en onze muziek biedt. Het idee leeft al jaren maar nu hebben we het eindelijk aangepakt. Het vraagt veel tijd om uit alles wat we bewaarden te selecteren wat we in die box willen meegeven. Maar ik geniet ervan.”

Corona heeft jou zo te horen een creatieve schop onder je kont gegeven?

“Ja! Ik weet niet waar het precies door komt, maar de intensiteit waarmee ik creatief zijn deze zomer beleef, heb ik sinds mijn kindertijd niet meer gevoeld. Plots realiseer ik weer alles wat in mijn kop zit, dat gevoel is onbeschrijfelijk. Ik merk het ook bij anderen: ze pakken projecten aan waar ze eerder niet aan toekwamen.”

En wat doet het met je wereldbeeld?

“Daar is het minder goed mee gesteld, vrees ik. Ik zie de toekomst pessimistisch in. Zelf heb ik niemand in mijn dichte omgeving verloren. Christophe (de Franse zanger bekend van de hit ‘Aline’, die in april aan corona overleed, red.) was een goeie vriend, met wie ik normaal een paar keer het duet Les marionettes zou zingen tijdens zijn tournee deze zomer. Dichter dan dat is het verdriet voor mij persoonlijk niet gekomen. Maar er ís onnoemelijk veel leed aangericht, waar we zo te zien weinig uit geleerd hebben. Het klimaat is om zeep, maar we grijpen nog altijd niet in. De natuur eist haar tol en ik denk niet dat dat nog bij te sturen valt. Ook al gaan we nu met zijn allen wat minder water verspillen deze zomer, het zal niets uithalen.”

En zeggen dat groen de kleur van de hoop is…

“Nu je het zegt! (lacht) Maar dat ik weinig hoop voor onze wereld heb, betekent niet dat ik in een hoekje ga zitten treuren. Ik kan me oprecht triestig voelen door wat er allemaal gebeurt, maar mijn volgende gedachte is er alweer een van overeind komen en voortdoen. Negativiteit slorpt te veel energie op, daar geef ik me niet aan over.”

Groen als in de natuur spreekt je allicht meer aan?

(wijst naar de velden rondom haar woning) “Zoals je ziet: ik kan niet zonder natuur om me heen. Ik weet dat veel mensen dat zeggen. En toch. Ik merk dat onze muzikanten hier heel graag komen repeteren, en dan vol lof zijn over de omgeving, maar ook dat ze even graag weer vertrekken. Ze missen de stadsvibe, de stilte duurt hen na een tijd te lang. Terwijl die voor mij niet lang genoeg kan duren.”

Groen heet ook een kleur te zijn die een gevoel van evenwicht oproept.

“Wel… Ik denk dat ik meer in balans ben dan ik zelf besef. Ik ben overgevoelig, ups en downs wisselen elkaar soms vlotjes af bij mij. Maar uiteindelijk functioneer ik daar goed in en kom ik altijd weer op mijn pootjes terecht. Uit de chaos in mijn hoofd groeit uiteindelijk toch altijd weer een soort rust van waaruit ik opnieuw verder kan.”

Maar groen is ook de kleur van jaloezie en nijd.

“Als puber kon ik erg jaloers zijn. Niet op wat anderen hebben of kunnen, nee! In de liefde natuurlijk… Daar heb ik nu geen last meer van.” (lacht)

Dat ik weinig hoop zie, betekent niet dat ik in een hoekje ga zitten treuren

“En al zeker niet op materieel vlak. Er staan hier villa’s in de buurt waarvan mijn mond openvalt, zó groot en mooi, maar ik kan er geen moment ongelukkig over zijn omdat ik dat niet heb. Ik vind dat je je omgeving zo moet creëren dat je er zelf gelukkig bent, dan hoef je op niemand of niets anders jaloers te zijn. Trouwens, het moet pas erg zijn om alles te hebben wat je wil. Want dan is er ook niets meer om naar te verlangen.”

Er bestaat zoiets als kleurenpsychologie. Groene mensen zijn dan onder meer betrouwbaar, vriendelijk en zorgend. Boeit zoiets jou?

“Bestaat dat echt? Ik geloof wel dat bepaalde eigenschappen bij de ene mens al meer aanwezig zijn dan andere, ja. Ik weet ook dat er een gelijkaardige typering voor paarden wordt gemaakt met de elementen hout, vuur, aarde, metaal en water, en waarvan de oorsprong ligt in de Chinese geneeskunde. Uit het boek dat ik daarover las, herkende ik wel een en ander bij mijn eigen dieren.”

De band met je paarden gaat ver?

“Er is in elk geval een groot vertrouwen tussen mij en hen. Als ze afwijzend reageren, heb ik iets verkeerd gedaan. Ze confronteren me met mezelf dan. Maar ze lijken het ook te merken wanneer het minder goed met me gaat of wanneer ik net vrolijk ben; daar spelen ze op in.”

Zorg je liever voor paarden dan voor mensen?

“Ik ben er voor wie mij nodig heeft in mijn omgeving. Als er iets met mijn broers of zussen scheelt, spring ik in. Of zorgen dat Danny het goed heeft: dat maakt mij gelukkig, ja. Maar ik voel me niet geroepen om de wereld te redden, ook al kan ik me daar schuldig over voelen. Een nichtje van me werkt als verpleegster, twee anderen geven les, en zij hebben dat zorgende naar anderen toe echt in zich. Maar bij mij komt het zelfs niet op om in nood voedselpakketjes rond te delen of zoiets. Ik vind mezelf dan een verschrikkelijke egoïst en toch kom ik er niet toe om zelf iets te ondernemen.”

“Danny heeft dat wel. We hebben nogal wat oudere buren, hij loopt daar wel eens langs om te zien of ze iets nodig hebben. Amai, gij zit toch schoon in mekaar, denk ik dan. Terwijl ikzelf veel liever voort schilder aan mijn muur…”

Els Pynoo (52) groeide op in Marke.

Ze volgde de opleiding tekenkunst aan de kunstacademie in Gent. In 1997 ontmoette ze ex-dEUS-gitarist Danny Mommens en werd ze frontvrouw van zijn eigen band Vive la Fête. Ze plannen nieuwe optredens vanaf september.

Els en Danny trouwden in 2009 en wonen in Olsene.

Ze maakte in de jaren 90 ook furore als model en was een tijdlang de muze van modepaus Karl Lagerfeld.

www.vivelafete.be