‘Ambassadeur’ Cath Luyten geniet van de stilte en de rust in de Westhoek

Cath Luyten is dit jaar ambassadeur van de Westhoek. Wij gingen deze bekende reportagemaakster thuis opzoeken, in een knus gerenoveerd oud pand met een adembenemend zicht op de Schelde. Cath heeft duidelijk iets met stilteplekken.

Hoe is Westtoer bij jou beland voor dit ambassadeurschap?

“Ik heb in 2019 het boek Silence Please! geschreven waarin ik een aantal bekende mensen die mij intrigeerden, gevraagd heb wat stilte voor hen betekent. Aan het boek was ook een theatertoer gelinkt met pianist Jan Swerts en wiskundige-filosoof Jean Paul Van Bendegem. We hadden met z’n drieën een theaterstuk gemaakt over stilte. Na elf voorstellingen viel het doek over de theatertoer wegens de lockdown. In het boek en in het theaterstuk vroegen we om stilte in ons leven en met corona kregen we meteen wat we gevraagd hadden, zonder dat dit de bedoeling was. Ik had reisjournaliste Sofie Allegaert gevraagd om een luik met stilteadresjes toe te voegen aan het boek. Omdat het ‘unPlugged’-thema van Westtoer aansloot bij mijn boek en gezien mijn reporterverleden voor Vlaanderen Vakantieland, ben ik gevraagd om ambassadeur voor Westtoer te worden.”

“In mijn beginjaren bij de VRT was ik een jonkie dat de wereld wou verkennen, nu ben ik een veertigplusser met een druk professioneel leven en een mama van twee kinderen die af en toe nood heeft om de pauzeknop in te drukken. Dat verlangen naar rust en naar stiltemomenten is met de jaren gegroeid. Zo zijn we een paar jaar geleden op een punt gekomen dat we wat rustiger wilden wonen. Deze locatie, heel rustig en toch op fietsafstand van de stad, bevalt mij enorm. Het klopt dus wel dat ik een rustzoeker ben. Ik kan genieten van een stevige wandeling met z’n tweeën of met de kinderen erbij, soms ook alleen. We wonen niet ver van de Kruibeekse Polders, een heel mooi gebied. Als je daar een uur wandelt, kom je herboren terug. Nu de lente eraan komt, zijn we van plan om ook in de Westhoek te gaan wandelen.”

Was je vertrouwd met de Westhoek?

“Niet echt, voor mij was de Westhoek een relatief onbekend terrein, wat mij zin geeft om met een frisse nieuwsgierigheid de streek te ontdekken. Ik hou van het landschap in de Westhoek, die eindeloosheid is uniek. Voor mij was de streek rond de Kemmelberg een echte openbaring. Het glooiende, uitgestrekte landschap is er prachtig. Ik kan oprecht genieten van die idyllische dorpspleintjes en er een picon gaan drinken in zo’n oude, authentieke kroeg. Ik voel mij dan toerist in eigen land, ver weg van de ratrace. Zulke dagen zijn ideaal om mijn batterijen op te laden. Ik kan gemakkelijker loskoppelen op een plek die ik niet ken. Ik kan blij worden van ontdekkingen die ik achteraf deel met vrienden.”

“Ik hou van het landschap in de Westhoek, die eindeloosheid is uniek”

“Ik denk dat Westtoer daarom dit jaar gekozen heeft voor iemand die niet in de streek woont, om zo met die onbevangen blik de streek te ontdekken en dat te delen met anderen. Komende van het binnenland is de Westhoek een echte uithoek en daarom voelt het ook wat exotisch aan. Als ambassadeur wil ik zoveel mogelijk mensen warm maken voor deze streek. Voor mij voelt dit heel natuurlijk aan. Lang na de opnames van de spot, waren we met onze vrienden op zoek naar een huis om oudejaar te vieren en toen hebben we toevallig een huis in Pollinkhove gevonden. Het was een zalig lang weekend met gezellige avonden bij het haardvuur en met lange wandelingen in de omgeving. We hebben toen ook de Last Post in Ieper bijgewoond, een bijzonder moment. Ik ben van plan om met mijn gezin, mijn ouders of mijn vrienden af en toe een lang weekend in de Westhoek door te brengen, er zijn nog veel plekken die ik wil ontdekken.”

Waar en wanneer is jouw liefde voor de natuur en jouw zin voor avontuur ontstaan?

“Ik ben opgegroeid in Koewacht, in een gerenoveerde boerderij met een grote tuin. Mijn vader heeft altijd groene vingers gehad. De liefde voor de natuur en ook het avontuurlijk reizen, heb ik van thuis uit meegekregen. Mijn ouders zijn trotters in hart en nieren. Toen ik kind was, waren ze hun hoeve aan het verbouwen en zaten ze wat krap bij kas. Toch wilden ze op reis gaan. Ze kregen van mijn grootmoeder een tent die nog op zolder lag en zo zijn we met het hele gezin vertrokken. Jaren later, toen er wel middelen waren voor een meer luxueuze vakantie, bleven we toch met de tent rondtrekken omdat we zoveel van de natuur hielden. Het is een heel andere manier van reizen. Ook buiten de vakanties trokken we er zowat elk weekend één dag samen opuit. Aangezien we op de grens met Nederland woonden, gingen we vaak naar Zeeland of naar andere streken in Nederland. West-Vlaanderen stond minder op ons programma, maar we gingen wel soms eten in de Siphon in Damme, dat is voor mij echt jeugdsentiment. Onlangs ben ik er met mijn partner teruggegaan.”

Hoe ben je in de media verzeild?

“Als kind al schuilde er een reporter in mij. Ik was degene die met de stereo van mijn papa aan de slag ging. Met de micro in de hand speelden mijn zus en ik radio-interviews na. Van zodra we thuis een videocamera hadden, maakte ik filmpjes. Na mijn klassieke humaniora heb ik communicatiewetenschappen aan de VUB gestudeerd en daarna heb ik in Nederland stage gelopen bij televisieproducent Joop van den Ende. De Nederlandse tv-zenders stonden toen hoger aangeschreven dan de Belgische.”

“Na mijn stage gingen alle deuren open en kon ik meteen bij de VRT aan de slag. Eerst deed ik er research en redactiewerk, daarna mocht ik Vlaanderen Vakantieland presenteren, wat ik 15 jaar gedaan heb. Ik heb het geluk gehad om met een onbevangen blik de wereld te mogen ontdekken. Toen stond ik daar te weinig bij stil. Ik nam die job zo serieus dat ik er te weinig van genoten heb. Vlaanderen Vakantieland is een ongelooflijke leerschool geweest. Het is heel verrijkend om mensen te ontmoeten die in een andere cultuur opgegroeid zijn, met andere inzichten. Ik ben daar altijd nieuwsgierig naar geweest, ik praat graag met mensen. Ik zie overal boeiende verhalen, die honger valt nooit stil, wat best vermoeiend kan zijn. Daarom hou ik van plekken waar minder prikkels zijn, waar ik gewoon kan uitwaaien. Die drang naar rust heeft misschien met de leeftijd te maken, maar ook met het feit dat ik al zoveel gezien heb. Door mijn job heb ik een druk bestaan, maar in mijn vrije tijd mag het wat rustiger, die rustmomenten deel ik graag met mensen die mij dierbaar zijn.”

Twee jaar geleden ben je voor de tweede keer moeder geworden, voelt dit anders aan?

“Ja en neen. Het cliché klopt wel dat je bewuster geniet van je baby wanneer je iets ouder bent. De eerste drie maanden na de geboorte van mijn zoontje Jools was ik veel meer in het moment, wellicht ook omdat ik besefte dat dit echt de laatste keer was. Bij de geboorte van Bill, mijn oudste zoon, lag alles nog open. Anderzijds vond ik het wel confronterend dat je telkens in dezelfde val trapt. Zo betrapte ik mij erop dat ik mijn werk belangrijk bleef vinden. Ik had schrik om te lang ‘out’ te zijn en vergeten te worden. De mediawereld verandert immers zo snel; wat je verworven hebt, is niet definitief. Ik bevind mij net zoals bij mijn eerste kind in een moeilijke spagaat: enerzijds kan ik mijn job niet loslaten en anderzijds is er dat voortdurende schuldgevoel dat ik er niet volledig ben voor mijn kind. Als ik een tijdlang thuis ben met Jools, begint het weer te kriebelen om mijn professionele ei kwijt te kunnen. Louter en alleen kiezen voor het moederschap zou van mij geen compleet mens maken.”

“Soms verbaast het mij dat je als bekend gezicht zoveel impact hebt”

“Na mijn drie maanden bevallingsverlof begonnen de opnames van Buurman, wat doet u nu? en trok ik de wereld rond. Dat was best wel pittig, ik heb toen gewerkt op adrenaline. Na een tijdje eisten de jetlags en de slapeloze nachten hun tol.”

“Gelukkig zat mijn vriend Eshref in een periode tussen twee projecten en kon hij veel opvangen. We zijn heel gelukkig met Jools, hij is het verbindende element binnen ons nieuw samengestelde gezin. Bill heeft heel goed gereageerd op de geboorte van zijn broertje en heeft veel geduld met hem, ze hebben een sterke bloedband. Ze zijn zo mooi samen. Dat was indertijd ook zo tussen Bill en de kinderen van Frank die prille tieners waren toen Bill geboren werd. Bill woont de ene week bij ons en de andere bij zijn papa, maar we wonen dicht bij elkaar en we doen nog veel dingen samen.”

Je bent een bekend gezicht, is dat een vloek of een zegen?

“In ons land valt het best mee om een bekend gezicht te zijn. Veel hangt ervan af hoe je zelf met die bekendheid omgaat. Ik heb het geluk gehad om daarin langzaam te groeien. Vlaanderen Vakantieland was niet zo prominent aanwezig op het scherm. Nu zie je wel dat jonge mensen soms meteen voor de leeuwen gegooid worden en ook snel opgebrand raken. Zelf merk ik het niet wanneer ik op straat herkend word, maar mijn partner en mijn vrienden zien het wel wanneer we samen op stap gaan. Mensen stoten elkaar aan als ik ergens voorbijkom, maar ze klampen mij niet aan. Die gereserveerdheid zit in onze cultuur.”

“Wat mij soms wel verbaast, is de reactie van de pers, waartoe ik ook behoor, wat heel dubbel aanvoelt. Soms claimen journalisten dat ze iets mogen schrijven zonder dat dit gecheckt of gefundeerd is. Zo is mijn scheiding met Frank breed uitgesmeerd in de pers en toen ik bevallen ben, stond er drie uur later al een artikel op de site van de VRT over mijn moederschap en werd er een expert bijgehaald of het wel verantwoord is om na je veertig nog een kind te krijgen. Alsof ik een slecht rolmodel zou zijn. Dan denk ik: moet dat nu? Ik heb geleerd om dat van mij af te zetten. Het verbaast mij ook dat je als bekend gezicht zoveel impact hebt, vandaar ook dat ik vaak gevraagd word voor projecten. Zoals voor Mercy Ships, en nu voor Westtoer. Als ik een project aanvaard, moet het kloppen met wie ik ben. Ook qua jobs, baken ik mijn terrein nu beter af dan vroeger. Ik ben van nature een pleaser, maar met de jaren heb ik geleerd om op te komen voor wat ik werkelijk wil en om dingen te doen waarvan ik gelukkig word.”