Drie maanden voor gemeenteraadsverkiezingen krijgen lijsten vorm: lokaal kunnen we steeds minder nationaal stemmen

Nog exact drie maanden scheiden ons van de gemeenteraadsverkiezingen. De meeste nationale partijen komen slechts in de helft van de West-Vlaamse gemeenten op onder hun eigen naam. Professor lokale politiek Herwig Reynaert ziet daarvoor verschillende redenen.

Lokale lijsten met een nationale partijnaam, of met een naam die de partijnaam bevat, zijn op hun retour. Zo zal je straks in 35 West-Vlaamse gemeenten op N-VA kunnen stemmen, al kan dat ook met een toevoeging zoals NVA-plus zijn of in kartel met een lokale partij. Vlaams Belang vind je terug op de kieslijsten van 34 gemeenten. Daar komen de komende weken mogelijk nog een aantal gemeenten bij.

CD&V heeft straks lijsten in 27 gemeenten, op enkele plaatsen ook met een toevoeging zoals CD&V Plus of CD&V Lijst Burgemeester. Vooruit en Groen vind je respectievelijk in 30 en 20 gemeenten onder die naam terug. PVDA komt enkel in de drie centrumsteden Brugge, Kortrijk en Oostende op. (lees verder onder de kaart)

Weinig liberalen zien na de afstraffing bij de nationale verkiezingen nog heil in een lijst met de naam Open VLD. De partij van de nationale lijsttrekkers van juni, Jasper Pillen en Vincent Van Quickenborne, gaat in hun thuisstad respectievelijk als Voor Brugge en Stadslijst Kortrijk naar de kiezer. Slechts in drie gemeenten vinden we Open VLD nog onder de nationale naam terug.

In een achttal, vooral kleinere, West-Vlaamse gemeenten is momenteel geen enkele nationale partij op de stembiljetten te vinden. Zij doen het exclusief met lokale lijsten. Herwig Reynaert, professor lokale politiek (UGent), zie twee belangrijke redenen voor het feit dat er minder lijsten onder de nationale partijnaam opkomen. “Dit heeft enerzijds te maken met het feit dat de traditionele partijen het nationaal minder goed doen en men lokaal die link niet wil leggen. Zo is het niet toevallig dat Open VLD in zo weinig gemeenten onder die naam opkomt. Een tweede belangrijke element is dat een partij door de nieuwe verkiezingsregels straks de grootste moet zijn om eerst aan zet te komen en mogelijk de burgemeester te leveren. Vaak worden de krachten dus gebundeld onder een andere naam.”

Inhoud primeert

Enkele partijboegbeelden presenteren zich straks niet onder hun eigen partijnaam aan de kiezer. In Ledegem komt burgemeester en Vlaams parlementslid Bart Dochy niet meer onder CD&V/VD op, maar als Lijst Burgemeester. Naar eigen zeggen wil Dochy zo nog meer de focus leggen op de gemeente zelf. Jeremie Vaneeckhout uit Anzegem, nationaal co-voorzitter van Groen, is kandidaat-burgemeester voor de lokale lijst Inzet die mensen over de partijgrenzen heen wil verbinden. In Harelbeke kiest Vooruit van nationaal voorzitter Melissa Depraetere voor een kartellijst met Groen. Dat doen de twee linkse partijen trouwens ook nog in een handvol andere West-Vlaamse gemeenten.

“Ook politici die het in juni wél goed deden, kiezen lokaal soms voor een andere lijstnaam” - politicoloog Herwig Reynaert

In verschillende steden hebben enkele klassieke partijen de krachten gebundeld en trekken ze samen met één lijst naar de kiezer. Zo is Team Ieper een samenwerking tussen Open Ieper van huidig burgemeester Emmily Talpe, CD&V en N-VA. “Je zou kunnen zeggen dat men niet durft op te komen onder de nationale partijnaam, maar ook politici die het in juni wél goed deden, kiezen lokaal soms voor een andere lijstnaam”, zegt Herwig Reynaert. “In het geval van Bart Dochy bijvoorbeeld, is de naamverandering eerder symbolisch en wil men meer de figuur van de burgemeester uitspelen. Finaal primeert toch de inhoudelijke invulling op de lijstnaam.”

Vlaamse as

Volgens Reynaert blijven lokale afdelingen erg belangrijk voor partijen. “Zo haalt Vlaams Belang nu alles uit de kast om zoveel mogelijk lokale afdelingen op te richten. Op die manier wil men van onderuit zo sterk mogelijk staan voor de nationale verkiezingen van 2029. Als CD&V nog goed scoort, heeft dat ook met een sterke lokale machtsbasis te maken.” Betekent het ook dat de macht van de nationale partijen op lokaal niveau afkalft? “Dat zou ik niet onderschatten”, meent Reynaert. “Als de Vlaamse regering straks effectief uit N-VA, CD&V en Vooruit bestaat, zal men op z’n minst proberen om in de grote steden en in de deputaties van de provincies die assen door te trekken. Dit zal zeker een rol spelen.”