“Ik zoek naar diepte in de mens”

Het Knokse cultuurcentrum toont tot en met zondag 27 mei een indrukwekkende reeks portretten die fotograaf Stephan Vanfleteren maakte van surfers wereldwijd. In de tentoonstelling ‘Surf Tribe’ schetst hij een indringend en gevarieerd beeld van de surfcultuur met de mens in al zijn kracht en kwetsbaarheid als uitgangspunt.

Anderhalf jaar lang haalde Stephan Vanfleteren wereldwijd surfers voor zijn lens, in opdracht van Cultuurcentrum Knokke-Heist. De helft van die tijd bracht de in Veurne wonende fotograaf door in surfspots, van Knokke-Heist zelf over Hawaï en Nieuw-Zeeland tot de Chocolate Islands. Dat leverde een selectie van 330 indrukwekkende foto’s op, gemaakt uit 2.500 geportretteerden met 40 nationaliteiten. Van jong surftalent als Dean Vandewalle uit Knokke en shaper Angelo Demeulenaere uit Zeebrugge tot legendes als Kelly Slater en Laird Hamilton. “Ik zocht een mix van mensen, bekenden in surferskringen, volslagen onbekenden, jong en oud, van allerlei stijlen ook”, vertelt Stephan. Met de tentoonstelling Surf Tribe wil hij aantonen dat de surfwereld het competitiesurfen overstijgt. Hij focust daartoe in zijn zwart-witportretten op de mens achter de surfer, in al zijn kracht en kwetsbaarheid, en op de relatie van de surfers tot de natuurkrachten waarmee ze zich meten en waaraan ze zich onderwerpen.

De aard van het beestje

“Het is een zeer intense tijd geweest“, kijkt Stephan op zijn surfavontuur terug. “Ik zal het missen straks. Zeker de menselijke contacten; ik heb zo veel interessante mensen ontmoet. Het leek wel alsof ik kon blijven doorgaan met dit project.”

De surfscene was hem voordien niet onbekend. “Ik was er altijd al door gefascineerd. Op mijn zestiende en zeventiende ben ik ‘s zomers naar Biarritz geweest om er te boogieboarden, een gemakkelijker surfvariant. En dat vond ik geweldig, al bleek ook dat ik er verder weinig aanleg voor had. Ik kende voordien ook al een surflegende als Kelly Slater, hij heeft in het wereldje een bijna mythische status. Nog voor ik deze opdracht kreeg, had ik me al voorgenomen om ooit te proberen hem te fotograferen. Dat surfgegeven zat dus wel klaar in mijn hoofd, maar het was pas toen ik van Knokke-Heist de kans kreeg om hier te exposeren en zo’n wereldreis te ondernemen, dat ik me er volledig in gegooid heb.”

Ik was soms bang dat vrouwen mijn vraag om te poseren zouden opvatten als een goedkope versiertruc

Zijn vrouw en drie kinderen hebben hem een hele tijd moeten missen, maar dat is de aard van het beestje, aldus Stephan: “Eén keer heb ik hen meegenomen omdat mijn kinderen ook graag surfen, maar onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat zij vakantie hadden maar ik moest werken. Het is niet anders. Ik leef hard en voluit, maar ik doe dit zó graag. Fotograferen is een prachtig vak, daar wil ik voor tot het uiterste gaan. Op een keer val ik misschien dood, maar liever doodvallen van iets wat ik verschrikkelijk graag doe dan zielig in een hoekje oud zitten worden.”

Confrontatie met de natuur

De surfscene komt uit de tentoonstelling naar voren als een gemeenschap van gelijkgestemden, hoewel elke surfer toch weer op zichzelf aangewezen is in zijn strijd met de natuur. Een vergelijking die we volgens Stephan wel kunnen doortrekken naar het fotografenbestaan. “Er zijn zeker gelijkenissen. We reizen veel, leggen veel contacten, maar moeten het uiteindelijk zelf en helemaal alleen doen. En een overeenkomst die voor mezelf belangrijker wordt, zeker naargelang ik ouder word, is de confrontatie met de natuur. Bij de surfers speelt dat veel extremer, zij zoeken dikwijls de rand op in die confrontatie: ze schuwen het risico niet in hun krachtmeting met de natuur. Ik blijf degene die dat allemaal vastlegt, ik heb noch de conditie noch de ‘mindset’ om hetzelfde als zij te doen, maar het gegeven fascineert me van langsom meer.”

Hij haalde al vissers voor zijn lens, surfers… Welk stoer volk kunnen we nog verwachten? “Dat natuurelement zat ook al in de vissers inderdaad, het harde leven, de drang naar vrijheid, het risicovolle ook. Ik blijf op zoek naar dat soort mensen. En hoop in elk geval dat ik nooit soft word. Sommigen vonden de surfopdracht al wat ‘licht’ uitvallen als onderwerp; ik hoop dat deze portretten het tegendeel bewijzen. Ik zoek naar diepte in de mens. En ik wil niet in herhaling vallen, maar die zoektocht blijft toch de essentie van mijn werk.”