Hoe (on)gezond is tuinieren?

Mia Vanacker

We hebben het allemaal al wel ondervonden. Na een namiddagje onkruid wieden, geraak je ‘s avonds nog amper uit je zetel. Is tuinieren dan echt wel zo gezond? We gingen te rade bij Klerkenaar Koen Heughebaert. Hij houdt er een levensstijl op na in harmonie met de natuur en de seizoenen.

“Gezond bezig zijn, zit hem niet alleen in een namiddagje onkruid wieden”, gaat Koen Heughebaert (46) meteen van start. “Het begint al met na te denken over welke levensstijl je eropna wil houden. Dat gaat verder dan wat in de tuin werken. Je hebt de fysieke gezondheid, maar minstens even belangrijk is de geestelijke gezondheid. Ik ben ervan overtuigd dat er een wisselwerking is. Daarnaast heeft niet iedereen evenveel tijd en ruimte om te tuinieren. Mijn vrouw Mieke en ikzelf werken allebei deeltijds in het onderwijs. Ik geef daarnaast nog tal van workshops. Met mijn eigen initiatief Groene Hemel wil ik mensen inspireren rond gezond leven, de natuur, groen en milieu. Voorts ben ik van dichtbij bij de werking van VELT betrokken. Daar komt nog bij dat we een grote tuin hebben. En we hebben er de goesting en ingesteldheid voor.”

Tuinieren is onthaasten

“Ik heb de interesse voor tuinieren van thuis meegekregen“, vertelt Koen verder. “De winter is een kalme periode, alles is in rust, maar eenmaal het voorjaar eraan komt, leeft alles op, ook ik herleef dan. Voor je geestelijke gezondheid is werken in de natuur helend en inspirerend. Het vormt een tegengewicht voor ons drukke leven en onze stress. Tuinieren is onthaasten. We leren weer geduld oefenen. Als je vandaag sla zaait, ligt die morgen niet op je bord. Vanuit economisch oogpunt hoef je geen eigen groenten of fruit te kweken, maar je geniet zoveel meer van wat je zelf kan oogsten, en uit respect voor je inzet en voor de natuur gooi je ook minder voedsel weg.”

“Tuinieren vormt een goed tegengewicht voor ons drukke leven”

Basiskennis is vereist

Hoe (on)gezond is tuinieren?

“Belangrijk bij het telen van je eigen groenten is ook dat je weet welke meststoffen en bodemverbeteraars je nodig hebt”, zegt Koen. “Velen willen wel tuinieren, maar vaak ontbreekt hen de nodige kennis. Die is echt essentieel. Het is zeker nuttig om een basiscursus tuinieren te volgen. Die bestaat vaak uit een vijftal avonden theorie. Soms koppelen we daar ook wat praktijk aan. Ik stel vast dat er een groeiende belangstelling is voor tuinieren, vaak ook bij jongere mensen. Gezond tuinieren begint bij enkele basisregels uit de landbouw en het moestuinieren. Zo is een goede grond van heel groot belang. Daarvoor kunnen mensen hun eigen compost gebruiken, aangevuld met organische bemesting en kalk. Ik gebruik enkel organische bemesting en helemaal geen sproeistoffen. Belangrijk is voorts de afwisseling in je tuin. Ik heb geen tien dezelfde fruitbomen. Als er al insecten in een boom zitten, dan zullen die niet de hele boomgaard aantasten. Ik kies ook die soorten appels en peren die resistenter zijn dan de courante types in de winkel. Hetzelfde verhaal voor de aardappelen. Bintjes zul je in mijn moestuin niet vinden. Wel Frieslander, Sarpo Mira, Carolus… Er bestaan ondertussen al heel wat aardappelen die tegen een stootje kunnen.”

Auw, mijn rug!

Wil je je rug sparen bij het tuinieren? Zorg dan dat je niet te lang in dezelfde houding staat of zit.
Wil je je rug sparen bij het tuinieren? Zorg dan dat je niet te lang in dezelfde houding staat of zit.© Getty Images/iStockphoto

Een mens kan zich een breuk werken in zijn tuin, maar wie volgende tips van Koen volgt, kan heel wat ongemakken voorkomen.

De grond omspitten in het voorjaar – vrijwel de lastigste, meest rugbelastende taak – is niet meer van deze tijd. In een ecologische moestuin gebruik je een grelinette of woelvork. Daarmee woel je letterlijk in de grond, waardoor die lucht krijgt.

Goed, scherp, degelijk en goed onderhouden materiaal is de helft van het werk.

Wie zijn lichaam wat wil sparen, doet afwisselend werk en staat of zit niet te lang in dezelfde houding. Drie uur aan een stuk wieden, is echt geen goed idee! Wissel af: zitten, knielen, hurken, staan…

Bouw voldoende beweging in je dagelijkse leven in. Elke dag wat wandelen, fietsen, joggen… zorgt ervoor dat je fitter in je moestuin verschijnt.

Heb je vaak last van je rug, reuma of andere fysieke ongemakken, dan kan je best kiezen voor een kleinere tuin of een mooi terras met potten en bloem- en/of kruidenbakken.

Voor wie minder plaats heeft, is een vierkantemetertuin dé oplossing. Een handige manier om toch verse sla, radijsjes en tuinkruiden te kweken, te oogsten en ervan te genieten.

Soms moet een mens ook wat creativiteit aan de dag leggen. Koen wijst naar een oude zandtafel uit de klas. Daarin zaait hij van alles: bloemetjes, kruiden, tomaten om later te verspenen… “Zo hoef ik daarvoor niet door de knieën te gaan.”