Fietsen in de Waaslandhaven

De containerschepen varen af en aan in de Waaslandhaven, op de linkeroever van de Schelde in de provincie Oost-Vlaanderen. Tussen de kilometerslange rijen loodsen vinden we plukjes groen, natuurcompensatiegebieden waar vogels broeden. Vanaf het bedreigde polderdorp Doel treedt de stilte in.

De eerste tien kilometer fietsen we door een overwegend agrarisch landschap. De fruitgaarden dragen trots hun bloesems. In de weiden langs de Broekstraat in Vrasene ligt een aantal beschermde bunkers. De Duitsers bouwden ze in 1916 als onderdeel van een verdedigingsgordel rond Antwerpen.

Na het passeren van de E34 komen we te midden van de bruisende havenindustrie, met tussen de fabrieken verrassende plekken groen. Sommige liggen er al eeuwen, andere zijn aangelegd als natuurcompensatie voor de uitbreiding van de haven. Het rietveld van Kallo bijvoorbeeld is een compensatie voor de Liefkenshoektunnel. De roerdomp – een moerasvogel met bizarre roep – broedt hier.

In de Waaslandhaven zijn de fietspaden breed. Containers worden gelost en geladen op duizenden vrachtwagens. Wegens de aanleg van een warmtenet moeten we aan knooppunt 15 even omrijden naar Fort Liefkenshoek. Dit gratis toegankelijke fort (gesloten op maandag en dinsdag) bevat een belevingscentrum en taverne. Er loopt onder meer een tentoonstelling over de Staats-Spaanse Linies. Het fort werd in 1579 gebouwd, in aanloop naar de oorlog tussen de Staatsen (de Nederlanders) en de Spanjaarden. Onder Napoleon werden nieuwe forten opgericht.

Vreemde sfeer in Doel

De Kieldrechtsluis – bij velen nog bekend als de Deurganckdoksluis – is de grootste ter wereld. De lengte tussen beide deuren bedraagt 500 meter. Gigantische zeeschepen lossen er hun vracht. Je staat er heel vaak voor een open brug. “Je bevindt je hier te midden van een verkeersinfarct”, lacht een dame groen. Ze werkt bij een diepvriesbedrijf en legt de laatste kilometers van haar woon-werkverkeer af met de fiets. “Auto’s en vrachtwagens staan op piekmomenten gewoon stil.”

Meteen na de kleurrijke haven komen we in voorlopig nog ongerept grasland. Deze zone hangt het zwaard van Damocles boven het hoofd met de plannen voor het Saeftinghedok. Dat zwaard hangt er al sinds de jaren 60. Ondertussen zijn de meeste bewoners verdwenen, hun huizen intact achterlatend. Er wonen nog zo’n 30 mensen in dit door Securitas bewaakte ‘dorp’. Alle muren zijn volgespoten met graffiti, soms echte kunstwerken. Er hangt een vreemde sfeer. Alsof we ramptoeristen zijn.

Meteen na de kleurrijke haven kom je in voorlopig nog ongerept grasland

Gloednieuwe uitkijktoren

We volgen de Scheldedijk langs de massieve kerncentrale richting het gehucht Ouden Doel. Links liggen de natte weiden van Doelpolder Noord, natuurcompensatie voor het Deurganckdok. Dagelijks kan je hier vogelaars spotten met hun grote verrekijkers.

Een hek op de Scheldedijk staat open. De gloednieuwe uitkijktoren kan je vrij beklimmen. Je kijkt er uit over een gebied dat er bij ligt als een verlaten bouwwerf. Hier komt 465 ha getijdennatuur met slikken en schorren. Het Hedwige-Prosperproject maakt deel uit van het Grenspark Groot-Saeftinghe dat tegen 2020 moet ontstaan.

Elke zondagnamiddag is het PolderMAS in het gehucht Ouden Doel vrij toegankelijk. Archeoloog Benjamin Vergauwen is geboren in deze kleigrond. Zijn museum is de optelsom van al het erfgoed van Doel en omgeving. Hij wil dat alles zo goed mogelijk bewaren voor het verloren gaat aan sluizen, dokken en natuurcompensatiegebieden.

Prosperdorp ligt aan het uiterste uiteinde van België. De grens met Nederland loopt dwars door de huizen. Het werd gebouwd rond de Prosperhoeve, een landbouwexperiment uit de 19e eeuw. In West-Vlaanderen zouden we deze bijzondere plek ‘t Hol van Pluto noemen. Vanaf Kieldrecht fietsen we langs kreken en geulen terug naar onze startplaats.