Al 14 fietsers lieten dit jaar het leven op onze wegen: hoe stoppen we de dramatische dodentol?
Het zijn dramatische cijfers. Vorig jaar stierven 11 fietsers op onze wegen. In 2020 zitten we al aan 14, onder wie zes in september. Na een onderzoek van de verkeersongevallen – dat wij konden inkijken – wil West-Vlaams gouverneur Carl Decaluwé een verplichting van de fietshelm. Mobiliteitsexpert Kris Peeters en de Fietsersbond pleiten ervoor om niet alleen te focussen op de rol van de fietser. “Met alleen een fluohesje en een helm komen we er niet.”
Twaalf jaar was ze, Kato Vandenbogaerde. Het meisje kwam vorige vrijdag in Zwevegem om het leven, op enkele tientallen meters van de schoolpoort. Ze viel met haar fiets en belandde onder een vrachtwagen die haar en haar vriendinnetje aan het inhalen was. Hulp mocht niet baten, het meisje overleed ter plaatse aan haar verwondingen, voor de ogen van haar vriendinnen en schoolgenoten. Twaalf jaar was ze. En twaalf jaar zal ze altijd blijven.
Kato is de veertiende West-Vlaamse fietser die dit jaar het leven laat bij een verkeersongeval (zie kader op pagina 5, red.). Zes onder hen stierven in de maand september. Met 14 dodelijke fietsongevallen zitten we bovendien nu al boven het aantal slachtoffers van 2019. Toen verloren we op een jaar tijd 11 fietsers op onze wegen. Het jaar daarvoor waren dat er nog 19.
Uit een onderzoek in opdracht van West-Vlaams gouverneur Carl Decaluwé blijkt dat de overgrote meerderheid van de fietsers die in 2019 stierven in het verkeer, mannen zijn. Iets meer dan één op de drie is ouder dan 70 jaar en acht op de tien verongelukte in een voor hem of haar vertrouwde omgeving. Opvallend is vooral de stijging wat ongevallen met een koersfiets betreft: meer dan een verdubbeling ten opzichte van 2018. Het aantal dodelijke ongevallen met elektrische fietsen nam dan weer fors af.
Meer dodehoekongevallen
De meest voorkomende hoofdoorzaak van dodelijke fietsongevallen is ‘een val’. Ook de ‘zichtbaarheid van de fietser’ of ‘fietsen op een verkeerde plaats op de weg’ komen vaak naar voren. Het aantal dodehoekongevallen is bovendien ook verdubbeld in 2019 ten opzichte van 2018. Daarbij gaat het niet alleen om fietsers die onzichtbaar rechts van een vrachtwagen of bus staan wanneer die rechts afdraait, maar ook fietsers die op voorsorteerstroken vlak voor het zwaar verkeer staan en niet zichtbaar zijn voor de chauffeur.
Gouverneur Carl Decaluwé hamert vooral op het belang van de fietshelm. “Opnieuw, net als vorig jaar, pleit ik voor een verplichting”, stelt hij. “Zeker voor mensen die met een elektrische fiets rijden, zou zo’n helm verplicht moeten zijn. Ook het dragen van fluorescerende kledij zou nog meer ingeburgerd moeten zijn.” Daarnaast wil de gouverneur inzetten op specifieke sensibiliseringscampagnes gericht op 70-plussers enerzijds en schoolgaande jeugd anderzijds. “Aangezien de koersfiets ook almaar vaker opduikt in de ongevallenstatistieken, is ook daar een campagne aangewezen”, aldus Carl Decaluwé nog.
Verkeer scheiden
Volgens de onderzoekers, die voor hun analyse alle processen-verbaal, verslagen van verkeersdeskundigen en toxicologische rapporten konden inkijken, spelen de verkeersdrukte en weersomstandigheden maar ook de weginfrastructuur geen significante rol bij de dodelijke fietsongevallen in West-Vlaanderen. Vooral dat laatste is opvallend.
“Met alleen een fluohesje en een fietshelm komen we er niet” – Wies Callens, Fietsersbond
Zowel belangenorganisaties als mobiliteitsexperten pleiten op dat vlak al langer voor grotere inspanningen. “We moeten het jammer genoeg te vaak herhalen: ongevallen met fietsers zijn in heel veel gevallen te vermijden”, stelt mobiliteitsexpert Kris Peeters. “Ons verkeer is er onvoldoende op gericht om zwakke weggebruikers, en dan zeker kinderen, te beschermen. We zetten het meest kwetsbare – een kind op de fiets – tegenover het meest krachtige – een vrachtwagen. Je moet dat uit elkaar kunnen trekken, ofwel in ruimte, ofwel in tijd. Aangepaste fietspaden, beveiligde oversteken en conflictvrije verkeerslichten zijn een deel van de oplossing. Heb je daar de ruimte niet voor, dan moet je ervoor zorgen dat fietsers en (zwaar) verkeer elkaar niet tegenkomen.” Venstertijden met een verbod voor vrachtwagens in schoolomgevingen vlak voor en na schooltijd kunnen in dat opzicht een oplossing bieden. “Maar ook dat staat of valt met handhaving en een verandering in ons gedrag op de weg”, aldus Kris Peeters.
“Met een helm, een fluovestje en een waarschuwing à la ‘let op, fietsers, het is gevaarlijk op de weg en je kan doodgereden worden!’, redden we het niet”, zegt ook Wies Callens, woordvoerder van de Fietsersbond. “In eerste instantie is meer en vooral diepgaand onderzoek nodig naar de oorzaken van zware ongevallen met fietsers. ‘Een val’ als oorzaak is nog altijd heel breed te interpreteren, net als ‘uitwijken’ of zelfs ‘dodehoekongeval’.”
“Hoe komt het dat iemand ten val komt? Waarvoor wijken mensen uit? Waarom volgt men die route met dat gevaarlijke kruispunt? Waarom wilde die vrachtwagen op dat moment twee fietsende meisjes inhalen? We mogen niet enkel focussen op de rol van de fietser zelf. Het moet duidelijk anders, al te vaak hebben we de voorbije maanden en jaren dezelfde opmerkingen moeten maken en horen. Als het ons als maatschappij echt menens is en we echt meer fietsveiligheid willen in Vlaanderen, dan moeten we ook kijken naar de infrastructuur en ons eigen gedrag op de weg. Enkel zo kunnen we ooit hopen het aantal fietsdoden op nul te krijgen.”
14 dodelijke fietsongevallen op 9 maanden tijd
Er zijn dit jaar al 14 fietsers omgekomen op de West-Vlaamse wegen. Een overzicht dat we liever niet hadden moeten geven.
Op 25 maart komt vlak bij de oprit van de A19 in Gullegem de 53-jarige Marleen Volckaert om het leven. Een vrachtwagen die de snelweg wil opdraaien, merkt haar te laat op en rijdt de vrouw die de brug over de A19 wil oversteken aan.
Filip Vervaeke (56) wordt op 5 april in de omgeving van Tiegemberg in Anzegem bewusteloos langs de kant van de weg aangetroffen. De Desselgemnaar was onwel geworden tijdens een fietstochtje. Hij haalt het niet.
Twee dagen later sterft Filips dorpsgenoot Mario Garsy (49) bij een zwaar ongeval op de grens van Dadizele met Geluwe. Om onduidelijke redenen verloor Mario tijdens een fietstocht met een vriend zijn evenwicht en kwam hij ten val. Hij belandt onder de aanhangwagen van een tractor die de fietsers net kruiste en overleeft de klap niet.
Op 6 mei wordt M.P., een veertiger uit Oost-Vlaanderen, achteraan aangereden langs de Rijksweg in Wielsbeke door een 25-jarige autobestuurster. De fietser wordt weggekatapulteerd en sterft ter plaatse. De vrouwelijke chauffeur rijdt eerst door, maar keert later toch terug naar de plaats van het ongeval. Uit onderzoek blijkt dat ze had gedronken.
In Oostende sterft op 20 mei een 86-jarige man die met zijn fiets het zebrapad ter hoogte van de Kastanjelaan over de Torhoutsesteenweg wil oversteken. Een vrachtwagenbestuurder kan niet op tijd remmen en rijdt de tachtiger aan. Het slachtoffer wordt enkele tientallen meters meegesleurd en overlijdt er aan zijn verwondingen.
Op 17 juni sterft in Voormezele ligfietser Erik Dely (60) uit Loker bij het dwarsen van de Ruuschaartstraat. Erik wordt aangereden door een auto en enkele meters meegesleurd. Vermoedelijk werd bij het ongeval de voorrangsregel niet gerespecteerd.
In de nacht van 20 op 21 juni zakt een 23-jarige fietser in elkaar op de Burg in Brugge. Toegesnelde hulpdiensten kunnen enkel het overlijden van de twintiger vaststellen.
Op het kruispunt van de Koestraat met de Rijksweg in Roeselare wordt op 7 juli de 65-jarige Geert V. uit Roeselare aangereden tijdens het oversteken. De man werd in kritieke toestand overgebracht naar het ziekenhuis, maar overleed er aan zijn verwondingen.
In Ooigem komt op 1 september de 25-jarige Kuurnenaar Simon Meysmans om het leven. De wielertoerist reed met zijn fiets de Desselgemsestraat op maar merkte een aankomende auto niet op. De chauffeur ging vol in de remmen maar kon een aanrijding niet vermijden. Op het moment van het ongeval had de fietser oortjes in en verleende hij geen voorrang waar dat verplicht was. Hulp kon niet baten.
Een dag later komt een 73-jarige Izegemnaar onder een vrachtwagen terecht op het kruispunt van de Brugseweg met de Noorderring in Ieper. De zeventiger wordt naar het Jan Yperman Ziekenhuis gebracht, maar haalt het uiteindelijk niet.
In de Hoogstraat
in Bavikhove sterft op 14 september de 89-jarige Antoon Maes bij een verkeerd manoeuvre met zijn fiets. Hij wordt aangereden door een lichte bestelwagen die sneller rijdt dan de toegelaten 50 kilometer per uur. Waarom de fietser plots afdraaide, moet verder onderzoek uitwijzen.
Op 16 september komt in de Koolskampstraat in Zwevezele de 31-jarige Glen De Boever uit Wingene om. De fietser wordt aangereden door een vrachtwagen, maar de precieze omstandigheden zijn niet duidelijk. Glen De Boever sterft ter plaatse.
In Dentergem overleeft de 76-jarige Jozef Vanneste een aanrijding niet. De man kwam met zijn fiets onder een aanhangwagen van een voorbijrijdende tuinaannemer terecht, op enkele honderden meters van zijn woning.
En in Zwevegem sterft op vrijdagochtend de amper 12-jarige Kato Vandenbogaerde vlak bij haar school. Het meisje kwam ten val net op het moment dat een vrachtwagen haar en haar vriendin wilde inhalen in de Bekaertstraat. Kato komt onder de vrachtwagen terecht en overleeft het ongeval niet. Haar vriendinnetje blijft ongedeerd.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier