West-Vlaming Hans Kluge, Europees directeur WHO: “België heeft de juiste maatregelen genomen”

Hij is pas enkele maanden Europees directeur van de Wereldgezondheidsorganisatie, maar op dit moment staat Hans Kluge voor de grootste uitdaging van zijn carrière. Het steeds heviger om zich heen slaande coronavirus zorgt voor een wereldwijde gezondheidscrisis, maar de Roeselarenaar klinkt strijdvaardig. “België heeft de juiste maatregelen op het juiste moment genomen”, zegt hij. “Alleen sámen kunnen we dit virus bedwingen.”

Hans Kluge (51) startte zijn carrière als huisarts in Lombardsijde (Middelkerke) en na een periode bij Artsen Zonder Grenzen stippelde hij een indrukwekkende carrière bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uit. Sinds begin dit jaar is hij er Europees directeur en wordt hij met de grootste gezondheidscrisis van de afgelopen honderd jaar geconfronteerd.

De voorbije weken reisde de geboren en getogen Roeselarenaar haast onophoudelijk tussen de 53 lidstaten van de Europese WHO, maar nu werkt hij vanuit zijn thuisbasis in Kopenhagen. Denemarken heeft de grenzen immers afgesloten en reizen is niet langer toegelaten. “Het is hectisch, ja”, zegt Hans tijdens ons telefoongesprek, net nadat hij een conference call met de WHO-directeurs van alle continenten heeft afgewerkt. “Dit is zonder overdrijven de grootste uitdaging van mijn carrière.”

U moet de hele Europese situatie op de voet volgen, maar zoomt u ook in op uw geboorteland?

“Zeker. Ik sta van bij het begin van de coronacrisis in nauw contact met minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD). Met de hand op het hart: België heeft op het juiste moment de juiste beslissingen genomen. Zonder paniek te zaaien, maar tegelijk werd kordaat opgetreden. Alleen is het nu zaak dat we allemaal de genomen maatregelen tot in de puntjes opvolgen. We moeten in dit verhaal aan hetzelfde zeel trekken, alleen zo kunnen we dit virus bedwingen.”

Laat je niet gek maken door paniekerige berichten op sociale media. Blijf vooral kalm. En in je kot

Moeten er geen algemene Europese maatregelen genomen worden?

“Dat kan inderdaad beter. Maar covid-19 stopt niet aan de grenzen van de Europese Unie, al onze 53 lidstaten moeten de handen in elkaar slaan. Alleen is gezondheid een nationale bevoegdheid. Gelukkig zagen we de voorbije dagen een mentaliteitswijziging. Iedereen beseft hoe ernstig de situatie is en stilaan zie je dat de genomen maatregelen ook tussen de landen onderling op elkaar afgestemd raken. Het is onze taak om alle 53 ministers van Volksgezondheid op één lijn te krijgen en met elkaar te verbinden.”

Moeten de grenzen per land niet gesloten worden?

“Daarvoor is het al te laat, vrees ik. Dit virus heeft de hele wereld in snelheid gepakt. Behalve Azië, waar ze al eerder met dergelijke uitbraken geconfronteerd werden. Denk maar aan SARS in 2003. Die overheden weten hoe ze moeten reageren op een epidemie van dergelijke schaal. Ze nemen erg verregaande maatregelen en slagen er in om de ziekte onder controle te krijgen. Op dat vlak kunnen we heel veel leren van de aanpak van China, maar zij hebben ook een compleet andere bestuursvorm. Die kan je echt niet met onze manier van werken vergelijken.”

“Genomen maatregelen moeten met drie gebieden rekening houden: de volksgezondheid, de economische en sociale gevolgen en de mensenrechten. Geen evidente oefening. Maar nogmaals: België doet het op dat vlak bijzonder goed en heeft veel expertise in huis. Wat iemand als Marc Van Ranst dag in dag uit doet, daar kan ik alleen maar mijn hoed voor afnemen.”

Die experten zeggen dat meer dan de helft van de bevolking besmet kan raken. Is dat realistisch volgens u?

“Nu zien we nog maar het topje van de ijsberg. West-Europa kreeg de voorbije weken de volle laag, maar Oost-Europa moet jammer genoeg nog aan de beurt komen. Gelukkig zijn daar al forse maatregelen genomen.”

Wat is de rol van de WHO in dit verhaal?

“Wij moeten ervoor zorgen dat de verschillende lidstaten elkaar kunnen helpen en solidariteit tonen. Richtlijnen ontwikkelen, knowhow delen, maar ook een tekort aan materiaal opvangen. Zo onderhandelt de WHO momenteel met China voor een versnelde opstart van hun fabrieken om opnieuw mondmaskers te produceren en te leveren. We hebben momenteel veertig coronamissies lopen, coördineren ook de ontwikkeling van vaccins en medicijnen en zorgen ervoor dat niemand achtergelaten wordt, zoals transmigranten en gevangenen.”

De epidemie van fake news is óók een grote bedreiging

Daags nadat de federale regering mensen opriep om zo veel mogelijk thuis te blijven, werden her en der ‘lockdownparties’ georganiseerd…

(onderbreekt) “Dat was er los over! De overheid sluit niet zonder reden de horeca en vraagt iedereen om afstand te houden. En wat doen sommige mensen dan? Lekker dicht bij elkaar kruipen en feesten. Daar moet hard tegen opgetreden worden, want zo werk je de verspreiding van covid-19 alleen maar in de hand. Ook de foute informatie via sociale media moet een halt toegeroepen worden. De epidemie van fake news is in deze tijden óók een grote bedreiging, net als mensen die munt proberen te slaan uit deze crisis. Mondmaskers en ontsmettingsalcohol die aan woekerprijzen verkocht worden, dat is ronduit schandalig en het lot tarten. Want die kunnen letterlijk mensenlevens redden.”

Beseffen we eindelijk de ernst van de situatie?

“Dat denk ik wel. Maar we moeten het ook blíjven beseffen. Het coronavirus zal op een zeker moment verdwenen zijn, maar het kan volgende winter ook terugkeren. We moeten ons van deze dreiging bewust zijn en dat idee moet zowel door de regering als de hele bevolking gedragen worden. Nu wordt er erg veel van de burger gevraagd, maar een andere optie is er niet.”

Hoe lang zal deze crisis ons dagelijkse leven nog beheersen?

“Moeilijk te zeggen. De genomen maatregelen zullen zeker hun effect hebben en de zomer komt er aan, sowieso een periode waarin griepvirussen niet goed gedijen. Een eerste stap is om de uitbraak in te dijken, daarna moet je je gezondheidssysteem versterken en uiteindelijk het aantal besmette mensen proberen te spreiden in de tijd. Flatten the curve. Op dat vlak zijn we op de goeie weg. Maar nogmaals: we mogen onze aandacht niet laten verslappen en moeten hier sámen aan werken.”

Alle wetenschappers op deze planeet zoeken naar een vaccin. Zal dat er komen?

“Natuurlijk, al kan het wel nog een jaar duren. Voor sommige mensen zal het vaccin ook te laat komen. Sneller ontwikkelen is niet mogelijk, want zoiets moet doeltreffend én veilig zijn. Daar kruipt tijd in.”

Never waste a good crisis, luidt het spreekwoord. Welke kansen biedt deze pandemie?

“We leren elke dag enorm veel bij. Over het coronavirus zelf, maar ook hoe we met een pandemie moeten omgaan. Wie zegt er dat covid-19 in 2021 niet terugkeert? Met de WHO willen we tegen volgend jaar een handboek op tafel kunnen leggen om dergelijke uitbraken van bij dag één efficiënt aan te pakken. Dit zal ons sowieso sterker maken voor toekomstige gezondheidscrisissen. Iedereen doet nu aan telewerk, de luchtkwaliteit in de getroffen landen stijgt zienderogen… Nu zien we plots dat je niet voor elke meeting het vliegtuig of de auto in moet, we keren terug naar het iets eenvoudigere leven. En het werkt óók. Laat ons daar eveneens lessen uit trekken.”

Tot slot: hebt u in Denemarken ook rollen wc-papier gehamsterd?

(lacht) “Neen, al ben ik wel eens naar de supermarkt getrokken. Uit nieuwsgierigheid. Hier waren alle biefstukken, het nationaal gerecht in Denemarken, in een mum van tijd uitverkocht. Maar laat je alsjeblieft niet gek maken door paniekerige berichten op sociale media. Die stroken niet met de werkelijkheid. Blijf vooral kalm. En blijf in uw kot. Die woorden van Maggie De Block kan ik alleen maar ondersteunen.”