West-Vlaanderen dooft straatlichten: gemeenten besparen gemiddeld 45.000 euro

Het zijn de donkerste dagen van het jaar, en op veel plaatsen valt dat nog meer op dan anders. Gemeentebesturen beslissen steeds vaker om hun openbare straatverlichting te doven, en zo hun steentje bij te dragen aan een duurzamere samenleving. En natuurlijk ook fors te besparen op hun elektriciteitsrekening: tot 100.000 euro per jaar. Maar niet overal worden de straatlichten gedoofd. En waar dat wel het geval is, komt er vaak protest van bewoners.

Waar?

In 39 van de 64 West-Vlaamse gemeenten worden de straatlichten tijdens (een deel van) de nacht gedoofd. Niet dat élke lamp uit gaat. In centra, langs hoofdwegen, op kruispunten en bij spoorwegen blijven ze meestal wel branden, voor de veiligheid en het comfort van bewoners en passanten. Woonwijken, landelijke wegen en industrieterreinen worden daarentegen almaar vaker in het donker gezet.

Een vijftal gemeenten heeft plannen of laat nog onderzoeken om de openbare verlichting te doven. Nog een tiental andere dooft de verlichting ‘s nachts niet volledig, maar dimt ze. Dat gaat doorgaans om ledverlichting die veel minder verbruikt dan traditionele lampen en ook langer meegaat. Anzegem, Meulebeke en Dentergem schakelen net als veel andere gemeenten op termijn volledig over op led. Brugge investeert zelfs 1,5 miljoen euro in nieuwe led-armaturen.

Wanneer?

In het merendeel van de gemeenten geen zeven dagen op zeven – Wingene, Ingelmunster en Oostrozebeke zijn uitzonderingen waar dat wel gebeurt. Doorgaans wordt gedoofd van maandag- tot en met donderdagnacht. Op vrijdag, zaterdag en feestdagen blijft de openbare verlichting over het algemeen aan, op zondag dooft de ene gemeente wel en de andere niet.

Hoe lang het donker blijft? Van vier uur (tussen 00.30 en 4.30 uur in Wevelgem, Koekelare, Torhout en Ledegem en van middernacht tot 4 uur in Hooglede en Ardooie) tot zeven uur (van 23 tot 6 uur in Zonnebeke en Ingelmunster) en zelfs acht uur in Menen, tussen 22 en 6 uur. In de andere gemeenten is het vijf à zes uur.

Waarom?

Eenvoudig: omdat je elektriciteit die je niet gebruikt, niet hoeft te betalen. En omdat veel gemeenten zich in het burgemeestersconvenant engageerden om minder CO2 uit te stoten. Dan helpt het als je minder straatlampen hebt branden. Menen en Oostkamp halen ook de voorbeeldfunctie aan die een gemeente heeft inzake rationeel energiegebruik.

Heuvelland en Zonnebeke waren bij de eerste Vlaamse gemeenten die in het voorjaar van 2014 hun straatverlichting doofden.

Waarom niet?

Maar niet alle gemeentebesturen zijn voor het idee gewonnen. Aan de kust doen de meesten niet mee. De Haan wel: daar gaan de lichten van maandag- tot donderdag uit tussen middernacht en 5 uur, behalve in de zomermaanden. Ook de landelijke wegen in Knokke-Heist blijven donker. De Panne laat weten niet te doven, tenzij… bij vuurwerk op de zeedijk.

“Als kustgemeente kunnen we het niet maken om onze straatlichten te doven”, zegt burgemeester Janna Rommel-Opstaele van Middelkerke. En Koksijde: “Openbare verlichting brengt meer veiligheid voor weggebruikers, een groter veiligheidsgevoel voor de burgers en een meer sfeervolle omgeving voor het economische en commerciële leven.” Net als op veel andere plaatsen gaan ze de lichten er wel dimmen. Dat donkere straten ook onveilige straten zouden zijn, wordt door meerdere gemeenten tegengesproken. Kuurne: “Het aantal ongevallen en criminele feiten stijgt niet na het doven van de openbare verlichting.” Hetzelfde horen we in Oostkamp en Heuvelland. In die laatste en in Zonnebeke daalde het aantal inbraken zelfs.

Andere steden en gemeenten die niet of nog niet doven: Izegem (“Geen plannen in die richting”), Dentergem (“Om de veiligheid op onze landelijke wegen te waarborgen”) en Veurne (“We zetten wel in op dimbare ledverlichting”). Volgens burgemeester Christof Dejaegher van Poperinge is dat, die ledverlichting, de toekomst. “Een aanzienlijke besparing die je de mogelijkheid geeft om te dimmen.”

We merken niet méér ongevallen of inbraken sinds we onze lichten doven

Ook in Langemark-Poelkapelle denken ze eerder aan dimmen dan aan doven. “Na vernieuwing van onze dorpskern gaat wij de openbare verlichting dimmen”, zegt burgemeester Alain Wyffels. “Langs landelijke wegen gaan we overtollige lichtpunten wegnemen.” Harelbeke schakelde vorig jaar 320 lichten (op een totaal van 5.250) definitief uit, op plaatsen met weinig bewoning en verkeer.

De reden dat Spiere-Helkijn zijn straatlichten niet dooft, en dat naar eigen zeggen ook nooit zal doen, is eenvoudig. “We hebben nu eenmaal zeer weinig verlichting langs onze gemeentewegen”, aldus schepen Rik Vandevenne.

Wat levert het op?

Een groener imago maar vooral een jaarlijkse besparing van tienduizenden euro’s. Om u een idee te geven: Meulebeke dooft sinds 2015 90% van zijn openbare verlichting en bespaart daarmee 60.000 euro per jaar. Voor een kleine gemeente als Zuienkerke gaat het nog altijd om 20.000 euro.

Nog enkele bedragen: Staden bespaart jaarlijks 29.000 euro, Ledegem en Koekelare elk 30.000 euro, Pittem 36.000 euro, Lendelede en Jabbeke ieder 40.000 euro, Wingene 61.160 euro, Tielt 64.190 euro en Heuvelland bijna 70.000 euro. In Harelbeke en Wevelgem gaat het zelfs om 100.000 euro per jaar.

Vleteren had door zijn lichten in de week van 23 tot 5 uur te doven gemikt op een besparing van 30.000 euro per jaar, maar zag dat door de hogere elektriciteitsprijs gehalveerd tot 15.000.

Als we de bedragen samentellen van de 29 gemeenten die een bedrag kunnen kleven op hun jaarlijkse besparing, geeft dat samen 1,3 miljoen euro per jaar of 45.000 euro per gemeente.

Zijn alle bewoners tevreden?

Nee, dat niet. In Ieper kwam er protest van de actiegroep ‘Wij willen licht in onze straat’ die dankzij een petitie met 3.000 handtekeningen het stadsbestuur dwong zijn ‘doofplan’ al twee keer bij te sturen. Een proefproject in Kortrijk in het najaar van 2016 leverde dan weer zo’n stroom aan klachten op dat het vroegtijdig werd stopgezet. De straatlichten worden er dus niet gedoofd maar Kortrijk versnelt wel de omschakeling naar ledverlichting.

Dat verzet niet per se hoeft, bewezen ze in Gistel. “Pas acht of negen maanden nadat we de lichten doofden, is het iemand opgevallen”, klinkt het laconiek.

In heel wat gemeenten (naast Ieper onder meer Diksmuide, Oostkamp, Meulebeke, Tielt, Hooglede en Avelgem) werden de oorspronkelijke ‘doofuren’ reeds aangepast. Lees: ietwat verminderd. Bijvoorbeeld om wie ‘s morgens de vroege shift heeft en met de fiets naar het werk trekt meer comfort te bieden. Moorslede schroeft de doofperiode binnenkort met een uur terug: de lampen blijven een half uur langer branden ‘s avonds en gaan ‘s morgens een half uur eerder weer aan. Heuvelland en Oudenburg breidden hun oorspronkelijke vier doofdagen in de week dan weer uit met de zondagnacht.

Het laatste woord is voor burgemeester Steve Vandenberghe van Bredene. “Wanneer wij onze lichten doven? Wat een rare vraag. Onze lichten gaan aan als het donker wordt en gaan ‘s ochtends weer uit.” Waarvan akte.