Welkom in de unieke Tuinen van Stene: eerste landbouwpark van Vlaanderen

Het is een werk van lange adem geweest, en nog niet voor honderd procent afgewerkt. Maar ondertussen worden de Tuinen van Stene wel al gebruikt. De wandel- en fietspaden zijn aangelegd, de groenten in de Biopluktuin zijn volop aan het groeien en de leerlingen van het Sint-Andreasinstituut volgen er les in een openluchtklas. “Dit is nog een onbekend stukje Oostende, maar daar zal hopelijk gauw verandering in komen”, zeggen landschapsarchitect Eli Devriendt en schepen Björn Anseeuw (N-VA).

In 2013 was er al voor de eerste keer sprake van de Tuinen van Stene, maar het duurde nog tot 2017 voor de werken er effectief konden starten. Het gebied tussen de vele baanwinkels langs de Torhoutsesteenweg, de dorpskern van Stene, de woonwijk en de Snaaskerkepolder is zo’n 35 hectare groot. “We zijn het eerste echte landbouwpark van Vlaanderen en dat is uniek”, zegt landschapsarchitect Eli Devriendt niet zonder trots. “Dit is een bijzondere plek, want er komen hier verschillende functies samen: recreatie, natuur en landbouw. En dit is wat we noemen een productief landschap. Het brengt ook op.”

De Tuinen van Stene bestaan uit vier delen. “Eerst en vooral is er de Poldertuin. Dit is het drukste deel van de Tuinen. Hier vind je sinds dit jaar ook de Biopluktuin, waar vandaag zo’n 180 gezinnen wekelijks hun verse groenten komen oogsten. Hier komt er trouwens ook nog een grote boomgaard. Daar moeten we wachten tot het juiste plantmoment, dat zal dus dit najaar zijn. We zullen niet de typische rassen planten, maar oude variëteiten”, zegt Devriendt.

Enkele maanden geleden werd een grote pergola gebouwd van twintig meter, dicht bij de scholen en de Steensedijk. “Hier zullen we druivelaars planten, die over de hele pergola zullen groeien”, gaat Eli verder. “Aan de onderkant komt er rabarber. Er zijn picknick- en werktafels aangelegd. Er is hier trouwens ook een schoolbord aanwezig; hier komen de leerlingen van het Sint-Andreasinstituut om buiten les te volgen.”

Waterweide

Naast de Biopluktuin is er ook een ruimte voorzien voor een zogenaamde samentuin, waar mensen samen een stukje grond bewerken en ook delen in de oogst. “Die tuin is een tweetal jaar geleden opgericht door de sociale kruidenier Antenne, die dat toen onder naam Buitenantenne deed. Maar dat is wat stilgevallen en dus willen we dat graag nieuw leven inblazen.”

Het tweede deel van de Tuinen van Stene is de waterweide die er nog altijd hetzelfde uitziet als in de achttiende eeuw. “Dit gedeelte laten we grotendeels intact. Dat komt de biodiversiteit ten goede. We laten het begrazen door schapen. De kanaaltjes hebben we uitgediept om zo te zorgen voor een deftige doorstroming. Zo is er ook een goede waterbuffer.”

De eerste twee delen van de Tuinen van Stene zijn zo goed als afgewerkt. In de volgend fase, die vanaf juli van start gaat, worden de testakkers aangelegd. “Hier zullen we voornamelijk nieuwe en bijzondere gewassen kweken. Iedereen kent zaken zoals tarwe en gerst, maar er komen natuurlijk ook altijd maar nieuwe gewassen bij. Denk maar aan quinoa bijvoorbeeld. Hier zullen we die kweken en er uiteraard ook iets mee doen. Het is meer dan tonen alleen.”

Een vierde deel is het voedselplatform, aan de achterkant van de baanwinkels van de Torhoutsesteenweg. “Hier komt een uitkijktoren van twintig meter hoog”, legt Eli uit. “Dit zal echt een baken zijn aan de Torhoutsesteenweg. Het Maria Hendrikapark is 37 hectare groot, de Tuinen van Stene 35 hectare. Maar toch voelt dat niet zo aan, net doordat dit een weids polderlandschap is. Mochten we hier een paar bomengroepen zetten bijvoorbeeld zou dat al een heel ander gevoel geven. Dan krijg je een ander perspectief. Die uitkijktoren zal daar ook voor een deel voor zorgen.”

“We hebben trouwens al eens een kijkje genomen met een brandweerladder”, lacht Eli. “Het uitzicht is er echt fenomenaal. Toeristisch gezien is dat ook een pluspunt, juist. In het najaar van volgend jaar zal de uitkijktoren er staan. Het is een heel mooi design, uit metaal, een beetje vergelijkbaar met de pergola.”

Fietssnelweg

Aan de achterkant van de baanwinkels zou een fietssnelweg komen, de eerste in de stad. “Momenteel ligt er al een fietspad op de Torhoutstesteenweg, maar als we dat tracé verleggen, is dat niet alleen veiliger, maar ook leuker en aangenamer”, zegt bevoegd schepen Björn Anseeuw. “Dat is echt dag en nacht verschil. We zullen ook een groenbuffer achter de winkels aanleggen. De timing? Dat kan snel gaan, maar voor hetzelfde geld ook niet. Dat hangt af van de mogelijke grond die we moeten verwerven. En als het een fietssnelweg wordt, is dat een taak voor de hogere overheid.”

De uitkijktoren van 20 meter hoog zal een mooi zicht bieden over het weidse polderlandschap – landschapsarchitect Eli Devriendt

Grote evenementen zullen er niet plaatsvinden in de Tuinen van Stene, alhoewel voorstellingen van Theater aan Zee bijvoorbeeld er wel een plek zouden kunnen vinden. “Sowieso is het de bedoeling dat het hier leeft”, zeggen Björn Anseeuw en Eli Devriendt. “En dat is meer en meer het geval, zeker met de fietspaden die hier nu liggen. Het Groene Lint, dat ook langs hier passeert, krijgt in september een update. Doordat dit fietspad er nu bij is gekomen, wordt het hertekend en is er ook een nieuw logo gemaakt. Alle bordjes worden vervangen door nieuwe exemplaren. Een weetje: de witte lijn van de zeedijkbanken vind je overal langs het Groene Lint terug. Ook hier in de Tuinen van Stene, op de bruggen.”

Tot slot vragen we of de Oostendenaars de Tuinen van Stene al voldoende kennen? “Nee”, klinkt het in koor. “Veel mensen weten niet dat dit hier is. Hoe kan het ook anders, er was hier jarenlang niets. We hebben hier lang met heel veel partners aan gewerkt. Het resultaat is uniek in Vlaanderen en de kans bestaat dat het ook op andere plekken gerealiseerd zal worden”, zeggen Eli Devriendt en Björn Anseeuw.