Voorzitter expertengroep Piet Vanthemsche: “Bouw en horeca hebben zich al goed herpakt”

Onze ondernemers kijken weer met wat meer vertrouwen naar de toekomst. Dat zegt Piet Vanthemsche, co-voorzitter van de expertengroep die onze economie door de coronacrisis moet loodsen. “De stemming is geleidelijk beter aan het worden”, zegt hij.

De West-Vlaming die onze economie moet redden. Zo stelden we Piet Vanthemsche eind maart voor. De veearts, gewezen baas van onder meer de Boerenbond en het Wit-Gele Kruis, was toen net aangesteld als co-voorzitter van de Economic Risk Management Group. Deze expertenwerkgroep moest nauwgezet opvolgen wat het coronavirus aanrichtte bij onze bedrijven én de krijtlijnen voor een herstel uitzetten.

Drie maanden later heeft Piet Vanthemsche tijd voor een interview. Het wantrouwen van de ondernemers in de toekomst is verminderd, stelt hij vast. “In volle lockdown was de stemming ronduit pessimistisch, maar we stellen nu vast dat die trend aan het keren is, geleidelijk aan”, legt hij uit.

“Een aantal sectoren heeft zich intussen herpakt. Dat zien we bij de bouw bijvoorbeeld. Een ander verhaal is de horeca. Die is zeer zwaar getroffen, maar ook die herpakt zich, met uitzondering van de hotels in de grote steden, die afhankelijk zijn van het buitenlandse toerisme. Alles wat te maken heeft met cultuur en recreatie lijdt natuurlijk nog altijd heel zwaar.”

Economen zijn heel sterk in het achteraf uitleggen wat is gebeurd, maar op hun voorspellingen kan je niet altijd vertrouwen

Over dat herstel zijn allerlei voorspellingen gebeurd: onze economie zou na de forse duik heel snel weer op niveau komen… “Ja, wij hebben alle letters van het economisch alfabet zien passeren: een w-curve, een u-curve, de L-curve enz. Aanvankelijk zag het er echt heel somber uit, intussen zijn we wat minder pessimistisch over dat herstel, maar het zal toch al met al twee tot drie jaar duren vooraleer we weer op het niveau zijn van voor de corona”, meent Piet Vanthemsche.

“Ik heb intussen geleerd dat de economen heel sterk achteraf kunnen uitleggen wat is gebeurd, maar dat we niet altijd kunnen vertrouwen op hun voorspellingen. Ik heb eerlijk gezegd soms meer vertrouwen in de weersvoorspellingen dan in die van de economen. Het is in elk geval geen exacte wetenschap.”

Spaarboekjes

Bij de lockdown konden bedrijven en gezinnen rekenen op ondersteuning van de overheid. Maar zulke algemene steunmaatregelen zijn per definitie tijdelijk. “Bovendien,” zegt Piet Vanthemsche, “zijn de middelen van de overheid beperkt. Pas op, er zijn nog altijd middelen beschikbaar, maar onze overheden kunnen niet alle putten dempen.”

“Je mag niet vergeten dat in die eerste fase 15 miljard euro in onze economie is gepompt door de overheid: de helft daarvan is naar de uitbetaling van de tijdelijke werkloosheid en naar overbruggingskredieten voor zelfstandigen gegaan. Dat was belangrijk, dat noemen wij de stabilisatoren: zulke steunmaatregelen zorgden ervoor dat onze bedrijven en onze gezinnen die eerste periode konden doorspartelen. Voor de gezinnen zelfs bijna zonder noemenswaardig verlies aan koopkracht.”

Opmerkelijk: tijdens de lockdown kwam er meer geld op de spaarboekjes van de Belgen, stelde de groep van experten vast. “Op het eerste gezicht kan dat opmerkelijk lijken, maar tijdens de lockdown konden de mensen natuurlijk minder uitgeven: de winkels waren dicht. Maar er was ook een vorm van onzekerheidssparen: mensen die vrezen voor hun job in de nabije toekomst, geven ook minder uit en zorgen voor wat reserve,” legt Piet Vanthemsche uit.

Banenverlies

Hoe groot de economische schade precies zal zijn, kan de expertengroep nog niet exact vaststellen. Daar is het te vroeg voor. “Wij vermoeden dat de komende maanden nog een aantal banen gaan sneuvelen. Sommigen verwachten dat mogelijk 150.000 jobs verloren zullen gaan. Dat is veel, heel veel. We zullen zien. En we mogen aannemen dat de ene regio op dat vlak al zwaarder zal getroffen worden dan de andere”, legt Piet Vanthemsche uit.

Als we het over onze provincie hebben, dat zijn de verwachtingen eerder gemengd. “Voor het kusttoerisme zal natuurlijk veel afhangen van het verloop van de zomer,” zegt Piet Vanthemsche. “Maar als die zomer meevalt, dan vermoed ik dat onze lokale toeristische sector zich zal herpakken en een graantje meepikken van het feit dat nogal wat mensen hun vakantie noodgedwongen in eigen land zullen doorbrengen. Dat geldt natuurlijk minder voor de hotels in steden als Brugge, Gent en Brussel: die zijn afhankelijk van buitenlands toerisme en dat herstelt zich minder snel”, legt Piet Vanthemsche uit.

De smeden van weleer

“Wat we zeker goed moeten opvolgen is de evolutie van de machinebouw, een belangrijke sector in West-Vlaanderen. Dat zijn onze smeden van vroeger. De lopende bestellingen worden dan wel afgewerkt, maar het is vooral uitkijken naar nieuwe bestellingen en die blijven voorlopig uit. Bedrijven – hier in Europa maar ook elders in de wereld – stellen investeringen uit”, vreest Piet Vanthemsche.

“Ook de aardappelverwerkende industrie heeft het bijzonder zwaar. Die West-Vlaamse ondernemingen, zoals Agristo, zijn wereldspelers die vooral leveren aan foodservice”- en horecabedrijven die heel lang hebben stilgelegen. Dat zijn, wereldwijd, grote markten die zijn weggevallen. Denk ook aan de bedrijven die de warme maaltijden op school verzorgen: ook die hebben het heel zwaar.”

“Sommige scholen overwegen zelfs om geen warme maaltijden meer aan te bieden. Ik denk dat we daar zullen moeten tussen komen, ook al omdat het warme maaltijden belangrijk zijn voor onze kinderen,” legt Piet Vanthemsche uit. “Het blijft hoe dan ook moeilijk voor de meeste bedrijven, omdat de factor onzekerheid zo groot is.”

Ik heb vragen bij aankondigingspolitiek van de grote farmabedrijven over het vaccin

Aan nieuwe, algemene maatregelen wordt niet meteen meer gedacht om onze economie verder te ondersteunen. Het zal maatwerk worden die verschillen al naargelang de sector. “Zoals al gezegd, de middelen van de overheid zijn niet onbeperkt en misschien moeten we zoeken naar middelen waarmee we het spaargeld kunnen mobiliseren voor onze economie. Of dat kan en hoe dat zou moeten: dat is geen gemakkelijke discussie,” weet Piet Vanthemsche.

Slagkracht

Het onzeker politiek klimaat maakt het allemaal nog complexer. “De slagkracht van de politiek was de voorbije maanden beperkt, een beetje met de arm op de rug gebonden, maar toch ben ik geneigd om onze politici te verdedigen. In de chaos die eigen is aan zo’n immens grote crisis vind ik dat er een aantal goede beslissingen zijn genomen. De manier waarop onze ziekenhuizen die crisis hebben aangepakt is indrukwekkend. Ik ben voorzitter van een ziekenhuisnetwerk en ik zeg ronduit: chapeau voor wat er is gebeurd. Wat in de woonzorgcentra is gebeurd, daar voelen we ons allemaal ongemakkelijk en schuldig bij. Wij gaan als samenleving grondig moeten nadenken hoe we oud willen worden, dat wordt een belangrijk maatschappelijk debat.”

Sommige mensen komen fitter en gezonder uit deze crisis: ze zijn weer gaan fietsen en wandelen

Onze samenleving zal moeten ‘coroniseren’ zei de voorzitter van de expertengroep. Wat bedoelt hij daar precies mee? “Dat we zullen moeten leren leven en werken met een nieuw risico, een onzichtbare vijand en iedereen zal voor zichzelf moeten uitmaken welke risico’s hij of zij wil nemen. En dat gaat over ons sociaal leven – onze bubbels – , dat gaat over het mondmasker dragen, dat gaat over de manier waarop wij mensen groeten, over onze handhygiëne, over de organisatie van het werk…”, zegt Piet Vanthemsche.