Als er één iemand van een bijzondere eerste schooldag kan spreken, is het wel de 15-jarige Mediha Awad. Nog geen twee weken is ze in België nadat haar mama Norayma Nicolaas (33) uit Oostende hemel en aarde verzette om haar dochter op te halen in Syrië. “De dag dat ze belde om haar te komen halen, staat voor eeuwig in mijn geheugen gegrift.”
Ze begrijpt hier en daar al een woordje Nederlands, maar spreken doet ze voorlopig het liefst in het Arabisch of met wat Engels. Mediha Awad is 15, groeide de voorbije negen jaar op in het Syrische Homs en stapte woensdag voor het eerst de OKAN-klas van het GO! Athena campus Pegasus in Oostende binnen. Vastberaden, breed lachend, klaar voor de start van haar tweede leven. Niet langer in een gouden kooi in een door oorlog verscheurd land en zonder ouders. Wel bij haar moeder, stiefvader Niek en halfzusje Eliana (7) in het hart van de volkse wijk Hoge Barrière.
Het onwaarschijnlijke verhaal van Mediha begint in 2004 in Nederland, waar haar mama Norayma Nicolaas op amper 16-jarige leeftijd verliefd wordt op Gusup, een Syrische asielzoeker. “Op mijn 18de ontdekte ik dat ik zwanger was van Mediha. Twee jaar later kregen we met Mashiet nog een zoontje”, vertelt Norayma. “Toen mijn ex-man uitgeprocedeerd was en dus geen Nederlands paspoort kon krijgen, besloten we in 2009 op aanraden van de advocaat om naar Syrië te verhuizen. Daar zouden we trouwen, waarna ik naar België zou komen om met gezinshereniging mijn familie samen te brengen.”
Alleen teruggekeerd
Van dat originele plan en de hele omweg blijft in Syrië niet veel meer over. “Na enkele weken merkte ik dat mijn man veranderde: onze bewegingsvrijheid werd ingeperkt, onze paspoorten afgenomen en hij werd almaar strenger. Hij vroeg of ik het even in Syrië wilde proberen, maar na een maand of drie had ik door dat dat niets zou worden. Noch ik in Syrië, noch wij als koppel.” Norayma besluit te vluchten met haar twee kindjes, terug naar Nederland. Alleen doet haar ex nog voor ze het land kan verlaten aangifte van kinderontvoering. “Ik kwam op een zwarte lijst te staan en mocht Syrië niet meer uit. Ik zat vast”, zucht ze.
In 2011 barst in Syrië de oorlog los, in de stad vlak bij de plek waar Norayma en haar gezin wonen. “Daarop heb ik mijn ex kunnen overtuigen om me toch naar België te laten vertrekken. Het werd te gevaarlijk”, vertelt ze. “Ik ben alleen naar hier gekomen, had vrijwel meteen een vaste job en woning en we konden in een spoedprocedure hereniging aanvragen door de oorlog. Alleen besliste mijn man toen om toe te treden tot het kamp van president Assad. Hij wilde blijven en smeekte me aan de telefoon om terug te komen. Iets wat ik uiteraard weigerde.”
Kogel door het hoofd
Wat begint met sigaretten en voedsel voorzien voor de troepen van Assad, eindigt in het zelf opnemen van wapens. In juli 2012 wordt Gusup in de benen geschoten, twee maanden later wordt hij door moslimextremisten met een kogel door het hoofd geëxecuteerd. “Op dat moment heb ik alles in gang gezet om mijn kinderen op te halen. Het probleem was echter dat ik volgens de Syrische wet geen recht op mijn eigen kinderen had. Als de vader overlijdt, staat zijn familie als eerste in de rij om voor hen te zorgen. De zus – hun tante – nam die rol op haar en maakte mij vrij duidelijk dat het niet de bedoeling was dat ik hen kwam opzoeken of ophalen.”
Jarenlang verloopt het contact met de jonge kinderen erg stroef. Enkel via de telefoon of in videogesprekken, altijd met de tante op de achtergrond, influisterend wat Mediha en Mashiet mochten en konden zeggen. “Dat waren heel pijnlijke telefoongesprekken. En het werd ook altijd minder en minder, tot amper twee keer per jaar. Mentaal was dat heel zwaar om te dragen. Ik probeerde me op mijn leven in België met mijn nieuwe partner en dochtertje te focussen, maar makkelijk was dat niet.”
Ondanks het gebrek aan ouders groeien Mediha en Mashiet vrij zorgeloos op. Financieel heeft de familie niets te kort en ook op vlak van veiligheid zijn er eigenlijk weinig problemen. “Mediha zegt vaak dat ze toen gevangen leefden, hun wereld was heel klein. Een beetje als in een gouden kooi eigenlijk.”
Libanon
Tot maart dit jaar, wanneer plots de telefoon van Norayma rinkelt. “Mediha wilde naar mij komen en begon te rebelleren. Haar besluit stond vast”, schetst ze. “Mijn wereld stond uiteraard helemaal ondersteboven. Ik had altijd wel het vertrouwen gehad dat ze haar weg naar mij terug zou vinden, maar ik dacht dat dat pas zou komen als ze 18 werd. De dag dat Mediha belde, staat voor eeuwig in mijn geheugen gegrift. Ik denk dat die eerste dagen en weken na dat telefoontje nog zwaarder waren dan het afscheid nemen.”
Na de eerste euforie belandt Norayma in een rollercoaster van emoties. De tante blijft dwarsliggen en verandert de planning voortdurend. “Ik heb uiteindelijk gewoon mijn spullen gepakt en ben op 21 juni naar Libanon, waar nog een Belgische ambassade is, gereisd. Ik moest en zou haar terugkrijgen, wat er ook gebeurde. Ik had mijn dochter mijn woord gegeven.”
Na opnieuw een lange en onzekere periode mocht Norayma haar dochter ophalen in Syrië om alle nodige papieren in orde te brengen. Maar ook dat liep allerminst zoals gepland. “Gelukkig had ik contact opgenomen met de oudste oom, de pater familias. Hij verzekerde mij dat niemand van de familie mij nog iets in de weg zou leggen”, zegt ze. “Vanaf dat moment was die tante poeslief, echt een engeltje.”
Na een vier uur durende en emotionele autorit van Beiroet naar Homs – met een leugentje om bestwil om de Syrische grens over te komen – kon Norayma haar zoon en dochter na negen jaar opnieuw in de armen sluiten. “Een heel zware ontmoeting. Op dat moment gaat er van alles door je heen. Mediha was heel open, Mashiet (nu 13) net heel timide.”
“Als die tante erbij is, gedraagt hij zich afstandelijk ten opzichte van mij, maar als we alleen zijn, toont hij wel zijn affectie. Dan voel je echt dat het mijn zoon is. Uiteraard hadden ze veel vragen. Over alle verhalen en over mijn vertrek. Mashiet is heel boos en heeft iets van waarom ben je niet eerder teruggekomen? Hij is er nog niet klaar voor en kan zich nog niet zozeer verzetten tegen de tante zoals Mediha dat kan. Misschien komt dat nog. Ik denk van wel.”
Visumproblemen
Met een afspraak op de Belgische ambassade op zak reizen Mediha en Norayma begin juli terug naar Beiroet om een verblijfsvisum voor ons land aan te vragen. “Op dat vlak is alles misgegaan wat mis kon gaan”, kijkt Norayma zuchtend terug. “Uiteindelijk zijn we bijna twee maanden in Beiroet moeten blijven, in vier verschillende hotelkamers. In een stad en een land die helemaal aan de grond zitten. Fijn was dat niet, neen. Het is beangstigend daar te zijn.”
Een moeilijke procedure, heel wat heen-en-weergemail naar ambassades, honderden telefoontjes naar administraties en problemen met de geboorteakte van Mediha later, komt er op 18 augustus effectief nieuws. “Ik stond dicht bij het ultieme breekpunt, ik kon er niet langer tegen. Een vriendin was zelfs bereid om vanuit Oostende met enkele fysieke documenten naar Libanon te reizen, toen het berichtje van de Belgische ambassade kwam. U mag het visum voor 15 uur komen ophalen, stond er. Na weken miserie was het opgelost. Eindelijk konden we naar huis.”
Op zaterdag 21 augustus landen Norayma en Mediha op de luchthaven van Zaventem, waar ze worden opgewacht door Niek en Eliana. “Er valt zo’n last van je schouders, het valt bijna niet te beschrijven”, glimlacht Norayma. “De eerste dagen thuis beleef je in een soort van roes, het besef is er nog niet echt. Het financiële plaatje is immens en mentaal ben ik door de hel gegaan, maar het is het allemaal zo waard. Eindelijk is Mediha bij me. Er zijn vaak momenten geweest dat ik ervoor vreesde, maar eenneen was voor mij geen optie.”
Echte tiener
Intussen went Mediha stap voor stap aan haar leven in Oostende, met een jonger zusje hier en een jongere broer die nog altijd in Syrië woont. Voorlopig heeft ze een visum voor een jaar, maar straks kan ze de Belgische nationaliteit aanvragen. “Ik heb nooit echt geweten wat leven was, tot ik hier kwam”, zegt Mediha in het Arabisch, vertaald door haar moeder. “Uiteraard is er een cultuurshock”, pikt Norayma in. “Maar Mediha is vooral een échte tiener. TikTok-filmpjes maken, verslingerd aan die iPhone. (lacht) Ze is een heel opgewekt kind, een jonge vrouw in wording.”
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
