‘U hebt kanker’, moeten wij het vaakst horen: elke dag krijgen 24 West-Vlamingen diagnose

In West-Vlaanderen worden verhoudingsgewijs meer mensen getroffen door kanker dan in andere provincies. (foto Getty) © Getty Images/Cavan Images RF
Olaf Verhaeghe

Met 43.032 zijn ze, de West-Vlamingen die tussen 2014 en 2018 te horen kregen dat ze kanker hebben. Vierentwintig mensen, elke dag opnieuw. En West-Vlaamse mannen zijn helaas de trieste koplopers. Zo duikt prostaatkanker in West-Vlaanderen een kwart vaker op dan in de rest van Vlaanderen.

Iedereen kent wel iemand. Een moeder of vader, vriend, zus, tante of buurman. Wie het ook is, de woorden ‘u hebt kanker’ komen elke keer weer keihard binnen. Jammer genoeg krijgen West-Vlamingen die diagnose het vaakst te horen.

Dat blijkt uit cijfers die Vlaams parlementslid Brecht Warnez (CD&V) opvroeg bij minister van Welzijn en Volksgezondheid Wouter Beke (CD&V). Tussen 2014 en 2018 – de meest recente cijfers – werd bij 43.032 provinciegenoten een vorm van kanker vastgesteld. Dat zijn er elke dag 24. “Als we de vergelijking met de rest van Vlaanderen maken, zien we dat vooral mannen vaker werden getroffen”, zegt Brecht Warnez. “De incidentie lag in West-Vlaanderen in die periode 9 procent hoger dan het Vlaams gemiddelde.”

De voornaamste verklaringen zijn volgens Warnez de groeiende bevolking en het almaar toenemende aandeel oudere personen. “Hoe meer mensen, hoe meer diagnoses. En hoe ouder iemand wordt, hoe groter het risico op kankerontwikkeling”, aldus Brecht Warnez.

Door gebruik te maken van gestandaardiseerde cijfers, uitgedrukt in gevallen per 100.000 persoonsjaren, sluit je het effect van inwonersaantal en leeftijd uit, waardoor je kan vergelijken met andere provincies. En zelfs dan scoort West-Vlaanderen bedroevend hoog. Zo lag in 2018 de incidentie in West-Vlaanderen met 363 diagnoses per 100.000 persoonsjaren veruit het hoogst. Oost-Vlaanderen kwam met een incidentie van 344 in de buurt. In Antwerpen en Limburg lag de kankerincidentie bij mannen met respectievelijk 310 en 316 per 100.000 persoonsjaren opvallend lager.

Bij vrouwen waren de verschillen kleiner en is een zeer vergelijkbare verdeling zichtbaar. West-Vlaanderen scoorde met een incidentie van 286 diagnoses per 100.000 persoonsjaren in 2018 zelfs pal op het Vlaams gemiddelde.

Vooral mannen

Als we kijken naar welke soorten kankers bij mannen het vaakst voorkomen, springt vooral prostaatkanker in het oog. De incidentie lag voor 2018 in West-Vlaanderen maar liefst een kwart boven het Vlaams gemiddelde. Vooral aan de kust duikt prostaatkanker vaker op. Opnieuw: dat de kustgemeenten en badsteden een hogere gemiddelde leeftijd hebben, wordt niet mee in rekening genomen.

Prostaatkanker wordt bij ons een kwart vaker vastgesteld dan in de rest van Vlaanderen

Ook dikkedarmkanker, huidkankeren hoofd- en halskanker kwamen bij mannen vaker voor in onze provincie dan elders in Vlaanderen. Longkanker komt verhoudingsgewijs dan weer minder voor, al zijn de verschillen tussen de Vlaamse provincies klein. Dit soort kanker wordt wel een stuk vaker vastgesteld in het uiterste zuiden van het land.

Bij vrouwen is en blijft borstkanker de vaakst voorkomende soort: in 2018 ging het om net iets meer dan één op de drie kankerdiagnoses bij West-Vlaamse vrouwen. Verschillen met andere provincies waren er amper. Huidkanker en hoofd- en halskanker kwamen daarentegen wel vaker voor in onze provincie dan elders, al zijn de verschillen minder uitgesproken dan bij mannen.

De incidentie voor huidkanker lag 13 procent boven het Vlaams gemiddelde, die voor hoofd- en halskanker 12 procent. Voor dikkedarmkanker werden geen opmerkelijke verschillen tussen de vijf Vlaamse provincies opgetekend, de longkankerincidentie bij vrouwen lag in West-Vlaanderen beduidend lager.

Moeilijk te verklaren

Specifiek onderzoek naar de hogere kankerincidentie in West-Vlaanderen is er amper. Dit jaar onderzocht het Agentschap Zorg en Gezondheid één vraag over een West-Vlaamse gemeente vlak bij grote verkeersassen. De focus lag op de link tussen luchtvervuiling en longkanker. Maar bij mannen in die gemeente werd geen hogere incidentie van longkanker vastgesteld. Bij vrouwen lag die er zelfs lager.

Dat vooral het aantal vastgestelde prostaatkankers in West-Vlaanderen zoveel hoger ligt dan elders, heeft volgens urologe Siska Van Bruwaene van het Kortrijkse AZ Groeninge geen eenduidige verklaring. “Naast leeftijd kunnen ook voedingsgewoontes een rol spelen bij de ontwikkeling van prostaatkanker. Vetrijke voeding verhoogt het risico. Chinezen bijvoorbeeld krijgen amper prostaatkanker, tot ze naar Europa verhuizen.”

Meer ontdekkingen betekent bovendien niet per se dat er meer kankers aanwezig zijn in West-Vlaanderen. “Een hogere screening leidt vanzelfsprekend tot meer diagnoses, ook van klinisch niet-significante kankers”, aldus dokter Van Bruwaene. “Het is voor urologen en huisartsen dus heel belangrijk om laaggradige niet-significante kankers ook niet altijd te behandelen. Zo kan je onnodig hoge ziektecijfers voorkomen.”

Provinciale cijfers over de sterfte bij prostaatkanker zouden volgens de Kortrijkse urologe een betere vergelijking mogelijk maken.

Corona verstoort preventief onderzoek

Op donderdag 15 oktober vindt de 21ste Dag tegen Kanker plaats. De oproep om expliciet medeleven en verbondenheid te tonen, valt ook dit jaar allerminst in dovemansoren. “Initiatieven als de Dag tegen Kanker zijn enorm belangrijk”, oppert Vlaams parlementslid Brecht Warnez. “Niet alleen voor die solidariteit, maar in mijn ogen ook voor waakzaamheid.”

Volgens Warnez verdwijnt het (preventief) kankeronderzoek tijdens de coronacrisis iets te vaak naar de achtergrond. Tijdens de lockdown werden niet-essentiële consultaties en bevolkingsonderzoeken tijdelijk on hold gezet. In april 2020 noteerde het Kankerregister een terugval in het aantal kankerdiagnoses met 44 procent ten opzichte van april 2019. “Gelukkig zijn heel veel van die onderzoeken intussen al ingehaald, maar het is ook aan ons om aandachtig te blijven. We mogen ons niet laten afschrikken. Jezelf checken is de eerste stap, maar wie iets voelt of vermoedt, moet ook effectief naar de dokter stappen. Vroeg ingrijpen, helpt absoluut om eventuele negatieve gevolgen en zware behandelingen te kunnen vermijden.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier