Sluiting kerkhof Bredene-Sas nakend: Welke graven verhuizen gratis naar Priorij?

Nog enkele maanden en de begraafplaats van Bredene-Sas is verleden tijd. Voorgoed. Hoewel die sluiting twaalf jaar geleden al werd aangekondigd, wekt ze toch nog emoties op nu het einde nabijkomt. Voor enkele van de 1.600 Bredenaars die er begraven liggen zal Bredene-Sas wellicht niet hun laatste rustplaats zijn. Naast vroegere Rode Duivel en Anderlechtspeler Laurent Verbiest ligt ook beloftevol charmezanger Ron Davis op het Sas begraven. Zijn graf is zowat het enige met een zekere funeraire waarde.

Koen Depontieu werkt al enkele jaren aan een groot herdenkingsfeest voor Ron Davis, de jonge Bredense zanger die geboren werd als Ronny David en verongelukte op 24-jarige leeftijd. Koens schoonvader Maurice Slabbinck was de chauffeur van het Ron Davis Sextet. Die grootse hommage is al enkele keren uitgesteld, maar staat nu gepland voor 5 maart in het Staf Versluys Centrum.

“Het graf van Ronny is een kunstwerk,” zegt Depontieu. “Een jaar na zijn dood kwam op een evenement in De Salamander twee dagen lang het kruim van de Vlaamse showbizz optreden om dat graf te bekostigen: Will Tura, Marc Dex, Paul Severs, Samantha, Ann Christy, noem maar op, ze waren er allemaal. Dat grafmonument is van Paul Vermeire, een befaamd Oostends keramist die jaren eerder René Magritte geassisteerd had bij zijn schilderijen in het casino van Knokke. Wat er met de kist en het lichaam gebeurt, daar trek ik me niets van aan. De herinnering aan een mens zit in je hoofd en in je hart. Maar ik zou het enorm jammer vinden dat een werk ter zijner nagedachtenis zomaar vernield wordt. Het is de enige nagedachtenis die in Bredene overblijft aan dat toch wel uitzonderlijke talent.”

Lorenzo Le Magnifique

Of het graf van gewezen topvoetballer Laurent Verbiest een tweede leven krijgt is onbekend. Op 2 februari 1966 reed hij bij het binnenrijden van Oostende, aan de Kennedyrotonde, met zijn Volvo door de vangrails. Zijn 24-jarige Mechelse echtgenote, Frederika Marijnen, hield er geen schrammetje aan over, hij kwam om te leven. Laurent Verbiest was 26 en een absolute topper op het moment van zijn dood. Vorig jaar wijdde de officiële website van RSC Anderlecht nog een artikel aan ‘Lorenzo Le Magnifique’ – zo werd hij genoemd door het Franse tijdschrift Miroir du Football – en besloot het met ‘We mogen Laurent Verbiest nooit vergeten’. Hoewel het marmeren graf van Verbiest nog in uitstekende staat lijkt, is het niet speciaal van vorm. Het heeft dus weinig architecturale of funeraire waarde. En zelfs voor de meeste voetballiefhebbers zegt zijn naam niets meer.

Beroemd tot in de dood

Ex-schepen en gemeenteraadslid Jacques Deroo meldt dat hij vorig jaar in de gemeenteraad gevraagd heeft om alle bekende Bredenaars die op ’t Sas begraven zijn naar het dorp over te brengen. “De gemeenteraad ging akkoord. Om dit te verwezenlijken, rekening houdend met andere personen die daar begraven liggen, werd er ondertussen een werkgroep opgericht die volop bezig is met een studie wie kan overgebracht worden. Dat dossier zal binnenkort opnieuw in de gemeenteraad ter goedkeuring worden voorgelegd. Ook de nabestaanden moesten nog gecontacteerd worden. Familieleden van Verbiest hebben me vorig jaar ook al daaromtrent aangesproken,” aldus Jacques Deroo.

“Voor jonge mensen betekenen namen als Ron Davis en Laurent Verbiest helemaal niets,” zegt schepen Erwin Feys. “Bij mij doen ze nog een belletje rinkelen. Maar ik ben 63 en ik heb ze ook nooit gekend. Ik was nog te jong toen ze stierven.” Waarbij de schepen meteen de vraag stelt of glorie en faam niet vlug vergaan. “Zijn we in de dood niet allemaal gelijk? Het is een heel delicate materie. Persoonlijk ben ik ervoor te vinden dat we het historisch erfgoed respecteren en dat we ook de geschiedenis van onze gemeente belichten. Maar hoe doe je dat? Dat we de oud-strijders moeten respecteren, daarover gaan we niet discussiëren.”

Liedjes voor grootvader

Ook zij zijn nog niet zeker dat ze een plekje krijgen op Priorij. Uit protest tegen de onzekerheid daarover, hield muzikant Laurentius Vanacker vorig jaar op elf november nog een eenmansactie op de begraafplaats Sas: “Ik heb mijn gitaar gepakt en heb er enkele liedjes gezongen bij het graf van mijn grootvader, Theofiel Vanacker. ‘Duizend Soldaten’ van Willem Vermandere heb ik gezongen en ook iets van mezelf: ‘Als vader kwam van zee…’ Dat is een soort visserslied. Want mijn grootvader heeft redelijk veel op zee gezeten. Ik heb toen een foto op Facebook gezet waarbij ik geschreven heb: ‘Peetje, het is de laatste keer dat ik kom zingen voor jou, want volgend jaar gooien ze je weg. En waar ga je dan zijn?’”

“Mijn grootvader heeft indertijd in de oorlog 14-18 gevochten. Hij is halfdoof teruggekeerd van de oorlog. Bij het uitbreken van de tweede wereldoorlog zat hij met een vissersboot op zee, toen de Duitsers hier binnenvielen. In Engeland lieten ze de visser vertrekken, maar hij, als helper, mocht daar aan de slag. Hij heeft daar dan vijf jaar aan een stuk gewerkt in de munitiefabrieken. Dus in feite heeft die man 9 jaar van zijn leven gegeven voor de strijd voor ons land. Ik weet dat hij gespaard heeft voor zijn graf. Want een eeuwige concessie vroeger, dat was grond die je kocht. Dat was zijn grond. Maar opeens zei de gemeente: de eeuwige concessie is maar 50 jaar meer geldig. En toen kregen we te horen dat het kerkhof daar weg moest. En de jongste laatste jaren doemt daar het ene appartementsgebouw op na het andere. Oud-strijders die gestorven zijn in de Eerste Wereldoorlog liggen nu op goed onderhouden begraafplaatsen. Maar wie het overleefd heeft, moet zijn plan trekken.”

Yoeri Devriendt is operationeel leidinggevende bij de dienst bevolking. Hij is verantwoordelijk om uit te voeren wat het schepencollege hem oplegt. “Bij andere sluitingen van begraafplaatsen gebeurt het dat er met de graven van oud-strijders een kunstwerk wordt gemaakt, waarop dan alle namen worden aangebracht. Daarover wordt nog gepraat in het college. Voor de rest gaat de heemkundige kring nog kijken welke graven het bewaren waard zijn, maar bij mijn weten is er daar maar weinig funerair erfgoed, buiten dat graf van Ron Davis. Het college heeft een lijst gekregen van een achtttal personen die een rol gespeeld hebben in de geschiedenis van de gemeente. Frans Provoost (red. Bredense veldwachter die in het verzet zat en in ’45 in Dachau omkwam) is daar een van. Verzetsman Ludovicus Vander Schaege staat daar ook op. Zijn graf hangt al scheef. En ook oud-schepen Jean Raemakers is genoemd. Zijn graf is eigenlijk een gewone betonplaat.”

Weinig interesse

“Het is intussen twaalf jaar bekend dat de begraafplaats zou sluiten. De laatste bijzetting dateert van 2009. We moesten hoe dan ook tien jaar grafrust respecteren voor we konden sluiten. Intussen hangt er al een jaar aan alle graven een briefje dat het op 31 oktober definitief gedaan is. Halverwege november, na de feestdagen, beginnen we eraan. We doen alles om de families op de hoogte te stellen. Maar er zijn veel graven die al jaren liggen te verloederen, waar duidelijk niemand meer naar omkijkt. We hebben al mails en brieven verstuurd, maar we krijgen bitter weinig reacties. Veel van de contactpersonen die we hebben, zijn intussen zelf overleden. En als we dan contact opnemen met hun kinderen of kleinkinderen, zijn die niet geïnteresseerd of haken ze af als ze de prijzen horen. Ik geloof dat er 1600 graven zijn en dat er tussen de 5 à 10 families zijn die een nieuwe grafkelder op Priorij willen laten aanleggen.”

“Het opgraven en het overbrengen van alle stoffelijke overschotten is voor rekening van de gemeente. Maar wie nog een concessie heeft voor een kelder, moet daar op eigen kosten een nieuwe kelder laten aanleggen. En dan betaal je al vlug een paar duizend euro. Er wordt een verzamelbegraafplaats op Priorij aangelegd waar iedereen begraven wordt die op Sas ligt. Wie dat wil, kan daar een gratis naamplaatje krijgen op een zuil of een ander monument van de gemeente. Dat zal een beetje zijn zoals bij de strooiweide. Je zult daar ook een bloemetje kunnen achterlaten. Maar je kan je familieleden die nu in een graf liggen, ook laten cremeren en de urne thuis bewaren. Dat moet dan evenwel weer op eigen kosten gebeuren. Wie nog een concessie heeft, kan de urne ook op Priorij in de urnekelder laten plaatsen. Dan moet je alleen een naamtegel van 150 euro betalen. We zien dat de meeste mensen die reageren kiezen voor zo’n naamplaatje.”

Ron Davis verongelukte in 1970 op 24-jarige leeftijd: zanger kon groter worden dan Will Tura

Het enige graf op Bredene-Sas dat enige funeraire waarde heeft is dat van Ron Davis. De Vlaamse charmezanger die op amper 24-jarige leeftijd overleed na een zwaar verkeersongeval op de snelweg Brussel-Oostende. Vooral zijn hit ‘Shamrock’ is onvergetelijk.

Ron Davis werd als Ronny David geboren op 23 november 1946 en kwam van jongs af aan in contact met de showbizz via zijn vader Oscar, die een eigen revuegezelschap had. Hij was een erg veelzijdig artiest : hij zong, schreef liedjes en was manager. Canzonissima 1970-1971, waaraan hij zou deelnemen met de liedjes ‘Katialinda‘ en ‘Mona Lisa‘, beloofde zijn grote kans te worden door te breken, maar amper drie weken na de start van de wedstrijd, op 21 oktober 1970, kreeg Ron een zwaar verkeersongeval. In Oostende ging zijn wagen aan het slippen, waarbij hij een zware schedelbreuk opliep. Hij leefde nog drie maanden in coma, maar ontwaakte niet meer en overleed op 22 januari 1971.

Op zijn uitvaart was zowat de hele Vlaamse showbizz aanwezig, het Ron Davis Sextet droeg de kist. Kort voor zijn ongeval had Ron nog het liedje ‘Mijn Leven‘ opgenomen, een vertaling van Sinatra’s ‘My Way’. Decca bracht na zijn dood als eerbetoon de elpee ‘Ron Davis’ uit.

Er werd toen van Ron Davis gezegd dat hij groter kon worden dan Will Tura.