Rik leeft met een robothand: “Moet nog wennen aan de mechanische geluiden”

Rik Vandamme (42) heeft altijd een staaltje spitstechnologie bij de hand. Letterlijk dan. Exact twee jaar geleden verloor hij zijn linkerhand en een deel van zijn onderarm bij een zwaar arbeidsongeval. Nu heeft de Lichterveldenaar een bionische hand die hem het leven een pak makkelijker maakt. Zijn ‘nieuwe’ hand kan hij zelfs tot 270 graden draaien.

De hoogtechnologische hand wordt via sensoren bediend en die moet Rik Vandamme met de spieren in zijn linkeronderarm aansturen. Zo kan hij met zijn nieuwe linkerhand alle mogelijke bewegingen uitvoeren en zelfs tot 270 graden draaien. Kostprijs: 35.000 euro. “Maar omdat het om een arbeidsongeval ging, draagt de verzekering de kosten integraal. Twee keer per jaar heb ik recht op een nieuwe huidskleurige sleeve en om de vijf jaar wordt mijn bionische arm vernieuwd. Levenslang.”

Het bedienen van de hand gaat intussen bijna als vanzelf. “Na twee maanden had mijn nieuwe hand al geen geheimen meer voor mij. Razendsnel volgens de behandelende artsen, maar ik wilde koste wat het kost zo snel mogelijk wat zelfstandigheid terugwinnen. De bionische hand is ondertussen een verlengstuk van mezelf. Eindelijk kan ik weer een fles water openen. Het enige waar ik nog altijd niet aan kan wennen, zijn de mechanische geluiden die bij elke beweging te horen zijn. Dat zal nog even duren, vrees ik.”

Handschoen meegesleurd

31 januari 2018 blijft in het geheugen van Rik gegrift. Die dag was hij aan de slag als technicus bij het aluminiumbedrijf Hydro (vroeger bekend als Sapa, red.), maar om 17.45 uur liep het fout. “Ik weet nog exact wat er gebeurd is”, herinnert Rik zich. “Ik was aan een draaibank aan de slag toen het puntje van mijn veiligheidshandschoen in de machine werd meegesleurd. De gevolgen waren niet te overzien. Mijn hele hand verdween in de draaibank en tot overmaat van ramp fraakte ook de mouw van mijn trui in de tandwielen verstrikt. Ik kon me pas bevrijden toen mijn hand en een deel van mijn onderarm effectief losgerukt waren… Ik kon net niet bij de noodstop. Ik zat immers vast in de draaibank en er waren geen collega’s in de buurt.”

“Het enige waar ik nog altijd niet aan kan wennen, zijn de mechanische geluiden”

Hevig bloedend liep Rik naar de naburige afdeling, waar zijn neef Stijn Vandecaveye aan het werk was. “Stijn hield gelukkig het hoofd koel en nam meteen de EHBO-koffer en bond mijn slagader af. Daar ben ik hem nog altijd dankbaar voor. Anders was ik gewoon doodgebloed. Mijn neef heeft mijn leven gered. Andere woorden heb ik er niet voor.”

De hulpdiensten brachten Rik over naar AZ Delta in Roeselare, waar hij 1,5 tot 2 liter bloed kreeg toegediend. “Al die tijd was ik bij bewustzijn. Eens de adrenaline uitgewerkt was, voelde ik ook de hevige pijn opkomen.” Uiteindelijk werd Rik acht uur lang geopereerd en dichtten de artsen de gapende wonde. “Met huid van op mijn bil werd een soort flapje gemaakt, maar mijn grote geluk was dat mijn linkerelleboog intact was gebleven. Anders volgde er een amputatie tot aan de bovenarm.”

Zwarte gedachten

De eerste maanden na het ongeval waren bijzonder zwaar, zegt Rik. “Je hand verliezen, dat doet iets met een mens”, zucht hij. “Ik ben dan ook nog eens linkshandig… Van de ene dag op de andere kon ik letterlijk niks meer. Mijn maaltijden moesten gesneden worden, ik kon geen fles water meer openen, kon me niet langer alleen wassen… Fysiek een hele opgave, maar op mentaal vlak nog minder te onderschatten. Ik verberg niet dat ik toen erg zwarte gedachten heb gehad. Ik zag de zin van het leven niet meer in. Ik had ook erg veel tijd om na te denken. Ik vroeg me af wat ik verkeerd had gedaan, hoe ik het ongeval had kunnen vermijden… Maar het was gewoon een dom accident. Jammer genoeg met héél zware gevolgen.”

(lees verder onder de afbeelding)

Drie weken na het ongeval kreeg Rik voor het eerst te horen dat een bionische hand zijn nieuwe situatie zou kunnen verlichten. “Maar ik stond wel nog voor een loodzware revalidatie. Gelukkig had ik een doel om naartoe te werken. In januari 2019 was het zover: ik kreeg mijn bionische hand.”

De koersfiets op

Dankzij de bionische hand staat Rik opnieuw heel wat sterker in het leven. “Ik kan opnieuw mijn jas dichtritsen, kan zelf een potje yoghurt uitlepelen of gewoon dingen vastgrijpen. En ik kan opnieuw met mijn koersfiets de weg op. Ik ben lid van twee wielertoeristenclubs in Lichtervelde – Vitesse en Flandria – en toen ik eind vorige zomer voor het eerst met mijn vrienden weer een rit kon maken, was dat een enorme overwinning. Ik mag ook weer met de auto rijden, al hebben we daarvoor een nieuwe wagen moeten kopen. Een Mercedes CLA met automatische koppeling en volledige bediening op het stuur. Enkel schrijven lukt niet zo goed. Aangezien ik linkshandig ben, heb ik met rechts moeten leren schrijven. Dat marcheert, maar het gaat bijzonder traag.”

(lees verder onder de afbeelding)

Sinds 7 januari 2019 is Rik ook opnieuw aan het werk. “Weer bij Hydro, waar ik nu een administratieve job heb. Ik ben gestart met twee uur per dag en sinds november is dat al drie uur. Op termijn wil ik toch vier uur per dag kunnen werken. Alle respect trouwens voor mijn werkgever. Meteen na het ongeval kreeg ik al te horen dat ze me niet zouden laten vallen. Mijn collega’s en bazen leefden enorm met me mee en doen ook nu nog heel veel voor me. Chapeau.”

Twee jaar na die noodlottige dag kruipt Rik weer elke dag met veel zin uit bed. “Maar helemaal tevreden ben ik nog niet”, geeft hij toe. “Ik heb het nog altijd moeilijk om te aanvaarden dat ik de rest van mijn leven hulp zal nodig hebben. Kleine klusjes uitvoeren, dat lukt niet meer. Maar gelukkig staan er veel mensen voor me klaar, mijn partner Sophie Vanhoutte voorop. Zonder haar zat ik hier vandaag niet.”