Poperingse gids pleit voor ontsluiting van Duitse observatietoren uit WO II

Wie vaak langs de Westvleterseweg rijdt, is wellicht al de opvallende toren met afgeronde hoeken opgevallen. Het betreft een Duitse observatietoren uit de Tweede Wereldoorlog die bij een vlieghaven hoorde. Gids Hans Vandenbroucke breekt nu een lans om de toren publiek toegankelijk te maken.

Der Flügplatz Peselhoek was gelegen tussen de Westvleterseweg en de Poperingevaart en was ongeveer 125 hectare groot. In een artikel in het tijdschrift van heemkring Aan De Schreve zegt Robrecht de Gersem dat met de aanleg zou begonnen zijn in augustus 1940. “De toren gaf uitzicht op de vlieghaven, die zich vreemd genoeg aan de andere kant van de Westvleterseweg bevond”, zegt gids Hans Vandenbroucke. “Je ziet nog altijd betonnen restanten ervan. De mensen, die dat project gezet hebben, zullen niet de beste ingenieurs geweest zijn. Toen de inspectie uit Duitsland kwam, hebben ze alles afgekeurd. De grond was zodanig zompig dat de luchthaven nauwelijks gebruikt werd. Er zijn geen vijf vliegtuigen hier geland. Ze zaten immers direct vast. Daarna hebben ze er een grote biologische groentekwekerij op gezet. De Duitsers gebruikten de toren als observatie- en spionagetoren. Er stonden enorm grote spotlichten op. Een anekdote is dat de Paters van Westvleteren ‘s avonds de krant konden lezen met het licht dat van de toren kwam.”

Verdwenen landwegje

Na de oorlog werd alles geplunderd en afgebroken, maar de observatietoren bleef staan. Een ijzeren trap verbindt het gelijkvloers met het dak. De trap werd geplaatst in de periode van de Koude Oorlog. De toren werd van juli 1951 tot eind 1957 in dienst genomen en regelmatig bemand door de territoriale wacht voor luchtafweer. “Tot laat in de jaren 60 werd de toren gebruikt als controletoren voor het Belgische leger“, legt Hans Vandenbroucke uit. “Ons leger had de toren wat opgekalefaterd, beveiligd en toegankelijk gemaakt. Hij diende als standplek voor diverse antennemasten en stond in verbinding met de kazerne in Ieper, de commandobunker in Kemmel en de luchthaven van Koksijde. In die tijd was de toren toegankelijk via een klein landwegje dat inmiddels is verdwenen, maar nog op diverse kaarten is vermeld.”

Magnifiek zicht

Ondertussen is de toren al jaren niet meer toegankelijk. “Al jaren vraag ik me af hoe het komt dat de toren er zo ongebruikt blijft bijliggen“, zegt Hans Vandenbroucke. “Nochtans staat deze toren op een hoog punt vlak buiten het Poperingse stadscentrum en beschikt hij over heel wat toeristische troeven. Van boven op de toren heb je een magnifiek zicht op Poperinge en de wijde omgeving. De toren ligt dicht bij de routes van het wandelnetwerk en de fietsknooppunten. Hij zou een meerwaarde kunnen betekenen voor het project Horizon 2025 van Westtoer. In 2024 is het bovendien 80 jaar geleden dat Poperinge werd bevrijd, misschien een aanleiding om hier iets mee te doen.”

“We kwamen hier wonen voor de rust, ik heb dus geen zin in al dat geloop rond mijn huis” – eigenaar Gilbert Laseure

Hans contacteerde dan ook het Poperingse stadsbestuur. “Het bestuur staat er volledig achter. De burgemeester heeft via de administratie al twee keer actie ondernomen om de toren toegankelijk te maken. Het probleem is dat de toren op de grond staat van een boer en dus eigendom is van die boer”, besluit Hans Vandenbroucke.

Moeilijk dossier

“We hebben inderdaad al twee keer geprobeerd om de eigenaar te contacteren en te polsen of er kan samengewerkt worden”, bevestigt burgemeester Christof Dejaegher. “De eerste keer dateert van 2003. De laatste keer was een jaar of twee geleden naar aanleiding van de lancering van het provinciaal project Horizon 2025, waarin nogal wat uitkijktorens werden gerestaureerd en herbestemd. Maar de eigenaar heeft twee keer aan de telefoon resoluut geweigerd. We hebben er dan van afgezien, maar dat betekent niet dat we het niet kunnen heroverwegen als er een verlenging komt. Het is geen eenvoudig dossier: een beschermd monument waar je niet gemakkelijk bij kunt en private eigendom is. Op zich heb ik dat altijd een heel opmerkelijk gebouw gevonden. Het is toch een getuige van een bepaalde periode in de geschiedenis. Ik voel er wel iets voor, maar door de weigering van de eigenaar hebben we dat ook niet meer opgenomen in ons meerjarenplan. Maar mocht er daar een draagvlak voor bestaan, kan dat wel nog herbekeken worden.”

midden in het veld

De eigenaar is gepensioneerd slager Gilbert Laseure. Hij kweekt onder meer ezels op de site. “Het is niet eenvoudig om dat te ontsluiten en publiek toegankelijk te maken”, zegt Gilbert Laseure. “De toren staat midden in ons veld. Om er te geraken moet je door de landerijen – door de vruchten van de boeren – lopen. Mocht de toren nu aan de straat staan, dan zou het een andere verhaal zijn en zouden we er geen probleem mee hebben. Ik zou de toren wegdoen voor een halve euro. Maar nu is het zo simpel niet. Voor ons is die toren meer een last dan een lust. Het is voor de landbouwer geen pretje om daar altijd rond te manoeuvreren.”

“We zijn hier komen wonen in 1989 om te genieten van de rust en vrede. Ik heb geen zin in al dat geloop en gezeik rond mijn huis. Pas in 2007 werd het geregistreerd als beschermd erfgoed. Toen zeiden ze dat ik gewoon de toren moest laten in zijn huidige toestand. Vorige maand kreeg ik dan een aangetekende brief van de provincie dat ik het gebouw zou verwaarlozen. Uiteindelijk bleek het te gaan om de klimop die nu tegen de gevel groeit. Ik zal dan ook die klimop wegdoen. Daar heb ik geen probleem mee”, besluit Gilbert Laseure.