Peter Peene hielp een week mee in vluchtelingenkamp op Lesbos

Peter Peene in vluchtelingenkamp Moria: "Wij hebben daar honderden afvalzakken gevuld, terwijl ratten in alle richtingen voor je voeten wegspringen." © pco
Redactie KW

Vredesactivist Peter Peene (54), coördinator van de vredeswakes in Langemark, is net terug van een werkweek op Lesbos, ooit een populair vakantie-eiland maar nu overstelpt met vluchtelingen op doortocht naar Europa. “Ik wilde het leven in een vluchtelingenkamp aan den lijve ondervinden”, vertelt hij. “Ik ben daar met veel vragen naartoe getrokken maar met nog meer vragen thuisgekomen.

“Toerisme zie je nog nauwelijks op Lesbos, vluchtelingen des te meer. Via Turkije is Lesbos de kortste route om aan de poort van Europa te geraken. Een half miljoen mensen doorkruisten al het eiland. In het begin waren de Lesbiërs erg gastvrij en empathisch. Nu zijn de inwoners het moe, opgejut door een nieuwe regering. Griekenland kan deze crisis niet alleen aan. Het overstijgt hun draagkracht”, weet Peter Peene.

Mensen zoals wij

Eind 2019 trekt het nieuwsbericht ‘drie zussen helpen vluchtelingen op Lesbos’ op Focus-WTV de aandacht van Peter. Dominique Savelkoul uit Brugge vertelt hoe ze, samen met haar twee zussen, voor een week naar het Griekse eiland trekt. Ze zullen er voor de Nederlandse organisatie ‘Because We Carry’ werken als vrijwilliger. Het bericht laat Peter niet los. “Sinds 2013 zijn vluchtelingen een groot ‘thema’ in de dagelijkse realiteit. Mij heeft het onderwerp altijd aangegrepen. Vluchtelingen zijn mensen zoals wij. Alleen hebben zij de pech dat ze op een plek wonen die, buiten hun wil om, plots of geleidelijk aan een hel is geworden. Een plaats waar ze zo snel mogelijk vandaan willen om henzelf en hun geliefden in veiligheid te brengen, een betere toekomst te bieden.”

Toen mijn grootvader lang geleden vertelde over hoe hij met zijn familie op de vlucht moest voor de oorlog, was ik te jong om de draagwijdte van die historie te vatten. Toch is het een verhaal dat ik sindsdien in mijn rugzak meedraag. Toen de eeuwherdenking van de Eerste Wereldoorlog eraan kwam, heb ik dat verhaal opgediept.”

“Toen ik het kamp Moria binnenkwam, wist ik niet wat ik zag. In België leven beesten comfortabeler”

“In de voorbije jaren vluchtten duizenden mensen voor het oorlogsgeweld in Syrië en andere conflictlanden. Ik zag mijn eigen (over)grootouders 100 jaar geleden precies hetzelfde meemaken. Zij waren mensen zoals die Syriërs vandaag, die de pech hadden in de Westhoek te wonen. Daarom handelde een van de 12 vredeswakes over migratie”, gaat Peter verder.

“Het verhaal van de drie zussen sprak me duidelijk aan maar zelf had ik nooit iets concreets ondernomen. Nu wel, met een duwtje in de rug van mijn vrouw Mia, want een grote held op zoek naar avontuur ben ik niet. Ik begon te googelen over Lesbos, Because We Carry… De vrijwilligersvereniging vroeg één week engagement in een team van zeven of acht mensen. Je moest bijdragen in de weekkost van 8.000 euro om de vluchtelingen dagelijks ontbijt te kunnen geven. Ik heb een aantal meters en peters aangesproken. Ze schonken samen 3.404 euro.”

Ondergoed

Teamleden proberen zoveel mogelijk goederen mee te nemen waar in de kampen grote nood aan is. “Na wat overleg besloot ons team om vooral ondergoed te verzamelen. Ik stapte voor het eerst de Zeeman binnen en kocht daar 20 kg textiel (53 herenslips, 75 jongensslips, 43 onderhemden, 52 paar dikke kousen en nog 10 pyjama’s voor baby’s…). Op zondagavond kregen we in het kamp van Kara Tepe, een groot dorp, onze briefing om op maandagmorgen van start te gaan. Iedere week komt er een ander team aan. Wij waren estafetteteam 224. Stel je voor: al 224 weken lang proberen 7 à 8 mensen dergelijk kamp te ondersteunen.”

Waardigheid bevestigen

“Eigenlijk kon je het kamp een beetje vergelijken met het asielcentrum op de Vijfwegen, maar dan met containers. Hier staat een professioneel team klaar. Daar berust alles op roterende vrijwilligers. Die eerste ochtend gingen we van container naar container en deelden voedzame ontbijten uit. We moesten contact maken, want naast materiële ondersteuning vindt ‘Because We Carry’ de mensen in hun waardigheid bevestigen cruciaal. Verschillende NGO’s organiseren daar sport en spel, kinderopvang, of muziekactiviteiten. Het andere kamp Moria is echt vergelijkbaar met een sloppenwijk. Daar is het wachten op de nodige documenten. Dat kan twee jaar aanslepen en dan slaat de verveling ongelofelijk toe. Is de uitslag van het onderzoek negatief, dan word je met het vliegtuig teruggestuurd. 75 procent van de vluchtelingen waren Afghanen, aangevuld met Syriërs en Irakezen.”

Elk lid van het team kreeg een opdracht om mee te helpen aan de activiteiten. “De vluchtelingen worden zoveel als mogelijk betrokken in het opzet. Zo kan je er bijvoorbeeld een opleiding volgen tot barbier. Ondanks de situatie lopen de mannen er met een verzorgde haarsnit en baard er bij. Dat draagt bij tot het in stand houden van hun waardigheid. De Griekse overheid geeft toestemming dat het kamp daar mag opgetrokken worden, zorgt voor ordehandhaving en de afhandeling van de paparassen. Je komt in Moria aan, je wordt geregistreerd en de procedure loopt. De meest kwetsbare migranten worden spoedig in het andere kamp Kara Tepe ondergebracht.”

20.000 mensen bijeen

“Toen ik Moria _ een oude kazerne _ binnenkwam, wist ik niet wat ik zag. Bij ons in België leven beesten comfortabeler. Normaal kunnen ze daar 3.000 personen huisvesten. Maar zo ver je kan kijken, zitten 20.000 mensen verspreid of bijeengepakt. Met wat ze vinden, afgedankte festivaltentjes, plastic zeilen, planken, pallets … bouwen ze in de omliggende olijfgaarden een plek waar ze beschutting zoeken. Sanitaire voorzieningen zijn ontoereikend, overal stapelt vuilnis zich op, vuurtjes bieden warmte maar vormen een voortdurende bedreiging, spanningen lopen soms hoog op tussen de mensen die hier dagelijks op elkaars lip zitten.”

“Hygiëne is nauwelijks aanwezig en met zo’n mensenmassa is de afvalberg niet te overzien. Wij hebben daar honderden afvalzakken gevuld, terwijl ratten in alle richtingen voor je voeten wegspringen. We moesten met lede ogen aanzien hoe de afvalzakken na enkele dagen nog altijd niet opgehaald waren. Toch was onze actie zinvol, als een bevestiging van de waardigheid van de kampbewoners. Vrouwen die hun tentje uit angst voor criminaliteit niet uit durven en flessen als alternatief gebruiken om hun behoeften te doen. Men noemt het de hel van Europa. Hier in België terugkomen, is het aards paradijs. Echt, ik was beschaamd dat dergelijke toestanden mogelijk waren.”

Getuigenis afleggen

“Mijn hoofd zit nu vol met muizenissen. Hoe moeten we dergelijke catastrofes aanpakken? Waarom kan de politiek samen met ngo’s niet op een menselijke manier structureel coördineren uit het oogpunt van menselijkheid? Ik ben daar met veel vragen naartoe getrokken maar met nog meer vragen thuisgekomen. Enkel Europa kan dat oplossen, maar zij kijken de andere kant op. Ik heb het gezien en zal die verhalen doorvertellen. 20.000 mensen zitten samengedreven in Moria en krijgen het gevoel ongewenst te zijn op deze wereld. Dat mogen we niet aanvaarden”, besluit Peter Peene. (pco)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier