Gepensioneerde leerkrachten: “Wij hadden een schoolbord en wat krijt. Meer niet”

© Davy Coghe
Philippe Verhaest

Maandag 3 september stappen duizenden leerlingen én leerkrachten opnieuw door de schoolpoort. De onderwijswereld bevindt zich in volle evolutie en is in geen lichtjaren meer te vergelijken met hoe er in de vorige eeuw les gegeven werd. Wij troonden drie leerkrachten met pensioen mee naar het klaslokaal van de 21ste eeuw. “Zo’n smartboard is een geniale uitvinding, maar wij zouden er een extra opleiding voor mogen volgen”, glimlachen ze.

Het Kanegemse echtpaar Marc Arickx (73) en Liliane Decockere (75) hebben er samen met Marcs broer Noël (75) een indrukwekkende schoolcarrière op zitten. Marc startte in 1965 en stond voor de klas in de basisschool van Kanegem en de gemeenteschool in Waregem én werkte een tijd op het ministerie van Onderwijs. “Een erg boeiende tijd, maar de roep van het klaslokaal was te groot.” Lilane was zo goed als haar hele carrière leerkracht Frans in het Sint-Jozefsinstituut van Tielt. Noël ging dan weer in 1966 aan de slag als wiskundeleerkracht in de Pleinschool in Kortrijk. “Samen hebben we 112 jaar ervaring”, grijnst het trio.

Welk gevoel brengt de start van het schooljaar bij jullie naar boven?

Marc: “Een brede glimlach. Eens Waregem Koerse gepasseerd is, stond de school weer bovenaan de agenda. En ergens is dat nog altijd zo.”

Liliane: “Ik ga maandag met een zestal vriendinnen – en oud-leerkrachten – iets eten om de start van het schooljaar te vieren. Het blijft iets met ons doen.”

Noël: “Het eerste jaar na mijn pensioen ben ik op 1 september naar school gereden. Gewoon, om erbij te zijn. Ondertussen heb ik meer afstand kunnen nemen, maar de liefde voor de stiel blijft er diep in zitten.”

Gepensioneerde leerkrachten:
© Davy Coghe

Noël Arickx: “Het huidige systeem met benoemingen moet anders. Het belemmert de kansen van jonge leerkrachten”

Hoe hebben jullie de onderwijswereld zien veranderen?

Noël: “Je kan het niet meer vergelijken met midden jaren zestig, toen wij startten. De rode draad doorheen onze carrières zijn hervormingen. Maar die zorgden ook voor een vervlakking van het onderwijsniveau. Ik heb het gevoel dat er te veel toegiften zijn gedaan door alle leerlingen op gelijke voet te plaatsen. Terwijl sommigen meer aandacht nodig hebben. Je krijgt wat je eist. En die eisen zijn minder geworden. Neem nu de plannen om vanaf volgend schooljaar een uur Nederlands in te ruilen voor Mens en Samenleving. Onbegrijpelijk.”

Liliane: “Ik zag vooral de druk op de leerkrachten toenemen. In onze begindagen was er van vergaderingen geen sprake, nu worden mensen in het onderwijs daar constant mee rond de oren geslagen. Ik had op het einde van mijn loopbaan – in 1998 – al het gevoel dat ik eerder een administratieve job had.”

Marc: “Vroeger regelden leerkrachten de zaken onderling in de leraarskamer. Nu moet alles op papier staan of het is niet gebeurd. Ik stam nog uit de tijd dat oudercontacten niet bestonden. De leerkracht ging aan huis. Zo leerde je de ouders en de leefomgeving van een leerling pas écht kennen.”

Gepensioneerde leerkrachten:
© Davy Coghe

Liliane Decockere: “Regel nummer één voor jonge leerkrachten : zie je leerlingen graag. En heb geduld. Véél geduld, soms”

Is het respect voor leerkrachten gedaald?

Marc: “Zeker. Vroeger waren wij echte vertrouwenspersonen. Ik heb het vaak meegemaakt dat mensen – niet alleen leerlingen – hun hart bij me kwamen uitstorten.”

Noël: “Ach, zo goed als alle beroepen hebben aan aanzien moeten inboeten. Kijk maar naar de dokters.”

Wat is het grootste verschil tussen een leerling van nu en pakweg dertig jaar geleden?

Liliane: “Zonder twijfel de mondigheid. Tegenspreken, daar hadden wij destijds geen last van. Wat de leerkracht zei, was wet. Dat is niet langer zo.”

Noël: “Oud-leerlingen hebben me wel eens verteld dat ze ergens schrik van me hadden. Terwijl dat nooit mijn bedoeling was. Maar er werd gewoon anders omgegaan met leerkrachten. Ook ouders zijn daarin veranderd.”

Marc: “Klopt. Als we vroeger straf gaven, dan werd die gewoon gemaakt. Op het einde van onze carrière kwamen ouders die sanctie betwisten.”

Liliane: “Maar leerlingen zijn ook veel zelfstandiger dan vroeger. Dat is dan weer wél een goeie evolutie. En net zoals de leerkracht de leerlingen moet evalueren, doen zij dat met de leerkracht zelf.”

Gepensioneerde leerkrachten:
© Davy Coghe

Marc Arickx: “Zo’n digitaal smartboard, waarmee je de hele wereld in klas halen, daar konden wij enkel van dromen”

De leerkracht moet nu naast leraar ook een vriend zijn…

Marc: “Daar zit een zekere waarheid in. Ik ben ooit verkozen tot de populairste leerkracht van mijn school. Uiteraard vond ik dat leuk, maar tegelijk deed het mijn wenkbrauwen fronsen. Dat is toch niet de essentie van onze job?”

Liliane: “Vroeger leidde je als leerkracht, nu moet je samenwerken. Maar dat hoeft niet negatief te zijn, op voorwaarde dat er geen misbruik wordt gemaakt van het wederzijds vertrouwen.”

Een modern klaslokaal bulkt van de technische snufjes. Hoe was dat bij jullie?

Noël: “Ik heb de informatica binnen het onderwijs zien groeien. Een goeie evolutie, want scholen moeten aansluiten bij de leefwereld van de leerlingen.”

Liliane: “Onze instrumenten waren het vertrouwde bord en wat krijt. Nu kijk ik echt mijn ogen uit. Zo’n smartboard ziet er fantastisch uit, maar ik zou er een extra opleiding voor nodig hebben.” (glimlacht)

Marc: “Ik denk dat de leerlingen er vaak sneller weg mee zijn dan de leerkrachten. Wat ik hier zie, is een verademing. In een handomdraai kan je de hele wereld op het schoolbord toveren. Daar konden wij alleen maar van dromen. Ik herinner me nog de tijd dat ik van één enkel schoolbord naar een uitklapbaar exemplaar kon overstappen. Dat was toen een revolutie, maar niks vergeleken met wat we hier te zien krijgen.”

Zouden jullie op vandaag nog voor de klas kunnen staan?

Noël: “Natuurlijk. Leerkracht zijn, dat is een roeping. Een jaar na mijn pensioen moest ik twee maanden een zieke leraar vervangen. Ik genoot ervan om nog even voor de klas te kunnen staan, maar ik had mijn standaarden blijkbaar iets te hoog gelegd. Bij de kerstexamens was slechts een derde van de klas geslaagd.” (grijnst)

Marc: “Ik zou meteen terugkeren. Kinderen iets kunnen bijbrengen, is er iets mooier dan dat? Ik was 63 toen ik afscheid nam, maar kon dat al enkele jaren eerder gedaan hebben. Toch bleef ik voor de klas staan. De aard van het beestje, zeker?”

Liliane: “De liefde voor mijn leerlingen en het vak waren erg groot. Maar ik denk dat leerkrachten nu een compleet ander publiek voor zich hebben. We zouden ons moeten aanpassen.”

Is het anno 2018 moeilijker om leerkracht te zijn?

Noël: “Dat denk ik wel. Vroeger had je als leerkracht de onvoorwaardelijke steun van de ouders. Dat is nu al lang geen evidentie meer. Leerlingen zien nu ook vaak op tegen de inspanning om iets te studeren. Ze kunnen het gewoon opzoeken. Ach, het is gewoon een compleet andere wereld.”

Marc: “Ik doe mijn hoed af voor de leerkrachten van nu. Zij doen veel meer dan enkel lesgeven. Ze voeden kinderen en jongeren mee op. Er wordt van een school gewoon ook meer verwacht dan vroeger.”

Welke gouden raad kunnen jullie startende leerkrachten meegeven?

Liliane: “Regel nummer één: zie de leerlingen graag. En heb geduld. Véél geduld, soms.”

Marc: “Jonge leerkrachten moeten goed beseffen dat de job niet aan de schoolpoort stopt. Je bent altijd bezig met je vak, ook wanneer je bijvoorbeeld in de supermarkt een leerling tegen het lijf loopt. Je moet er volledig voor gaan, anders lukt het niet.”

Noël: “Ik hoop gewoon dat de nieuwe generatie onderwijzend personeel voldoende kansen krijgt. Het hele systeem met benoemingen strookt niet. Oudere leerkrachten belemmeren zo de weg voor nieuw talent en dat werkt demotiverend. En dan zijn mensen verbaasd dat jonge leerkrachten het onderwijs de rug toekeren en in de privésector aan de slag gaan. Dat moet dringend veranderen.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier