Oefenplein voor wereldvrede in Langemark

De Ieperse dokter Hanne Lavens (29) en de Syrische vluchteling Abdulazez Dukhan (19) hebben meer gemeen dan op het eerste gezicht lijkt. Beiden waren afgelopen zomer in Griekenland om op hun eigen manier vluchtelingen te helpen. Komend weekend vertellen ze over hun engagement tijdens ’24 uren Wakker voor Vrede’ in Langemark.

We spreken met Hanne en Abdulazez af in boekhandel Theoria op het Casinoplein in Kortrijk, waar Abdulazez al bijna een jaar woont. “Zes maanden na de revolutie in 2012 ben ik samen met mijn familie de Syrische stad Homs ontvlucht richting platteland”, vertelt Abdelazez. “Daar bleven we twee à drie jaar en daarna ben ik vertrokken naar Turkije. Toen was ik 16. Na een jaar en twee maanden in moeilijke omstandigheden konden we doorreizen naar Europa. We kwamen in april 2017 in België terecht en werden eerst vier maanden opgevangen in het asielcentrum van Fedasil in Poelkapelle. Ondertussen wonen we een jaar in Kortrijk.”

Hanne Lavens luistert met grote ogen. “Dus je bent nog maar een jaar in België en spreekt al zo goed Nederlands? Straf”, zegt ze. Het is niet haar eerste ontmoeting met een Syrische vluchteling. “Twee jaar geleden studeerde ik af als huisarts. Na een jaar als dokter gewerkt te hebben, studeerde ik nog tropische geneeskunde in Antwerpen. Daar was ik voor Dokters van de Wereld al een tijdje actief rond vluchtelingen in het Maximiliaanpark in Brussel.”

Ondertussen ging je ook al drie keer naar Griekenland om te werken met vluchtelingen.

Hanne: “Tijdens mijn opleiding tropische geneeskunde leerde ik een medestudent kennen die de zomer voordien met de Duitse NGO DocMobile naar Griekenland geweest was. Ik informeerde me en zo ging de bal aan het rollen. Sindsdien ging ik al drie keer voor een korte periode naar Griekenland: een week in Thessaloniki in de winter, drie weken Patras in het voorjaar en nu de hele maand september in Athene.”

Wat doe je daar dan precies?

Hanne: “Basisgezondheidszorg. Je hebt heel veel vluchtelingen in Griekenland, maar de gezondheidszorg van de overheid trekt op niet veel. Je merkt dat Griekenland straatarm is. Het land kan met moeite voor de eigen mensen zorgen. Artsen Zonder Grenzen en Dokters van de Wereld zitten er ook, maar je hebt nog altijd veel mensen die door de mazen van het net glippen. De dokters en paramedici van DocMobile komen van overal: de laatste keer dat ik er was, zat er een Engelsman, een Italiaanse, een Duitse en zelfs een Nieuw-Zeelandse…”

Van waar komt dat engagement om vluchtelingen te helpen?

Hanne: “Ik ben heel graag huisdokter, maar uiteindelijk studeer je geneeskunde met de bedoeling om te kunnen helpen en ten dienste te staan van de mensen. Het doet pijn als je leest over of beelden ziet van mensen die verstoken zijn van medische zorg. Dan denk ik: hoe is het in godsnaam mogelijk dat er niemand voor hen zorgt? Uiteindelijk zijn mensen over de hele wereld hetzelfde en verdienen ze dezelfde zorg en dezelfde aandacht.”

Dat mensen hetzelfde zijn, of ze nu uit Syrië, Afghanistan of Europa komen, is ook de boodschap die Abdelazez wil geven met zijn Facebookpagina ‘Trough Refugee Eyes’.

Adbulazez: “Ik begon met Trough Refugee Eyes toen ik zelf als vluchteling in Griekenland verbleef. In 2016 was ik in Idomeni. 13.000 mensen zaten daar vast omdat de grens met Macedonië gesloten was. De perslui zaten in auto’s en als er een probleem was dan sprongen ze erop. Maar dat gebeurde misschien één keer per week. Dan krijg je het beeld van de vluchtelingen die naar Europa komen om alles te vernielen. Maar dat klopt niet. Mochten mensen eens de moeite nemen om te luisteren naar de vluchtelingen, zouden ze wellicht een heel ander beeld krijgen.”

Welk beeld geef jij van de vluchtelingen in Trough Refugee Eyes?

Abdulazez: “Een positief beeld. We zijn alle negativiteit zo moe. Het is moedig om oorlog te ontvluchten en in een ander land een nieuwe toekomst op te bouwen. Dat zijn grote uitdagingen. De meeste vluchtelingen hadden een gelukkig leven in hun thuisland. Ze waren opgeleid, hadden een job, een huis, een gezin… Net zoals de mensen hier in Europa.”

Hanne Lavens: “Ik ben ervan overtuigd dat als je met vluchtelingen praat, je snel zal vaststellen dat je heel goed op elkaar lijkt”

Hanne: “Dat herken ik. Al die mensen die daar arriveren, waren gewone mensen, hadden gestudeerd, mensen met alle soorten achtergronden. In ons team in Athene was er een jonge Syriër die vertaalde voor ons. Hij was ook geneeskundestudent.”

Abdelazez ging als fotograaf naar de vluchtelingenkampen, Hanne als dokter. Hoe erg is de situatie daar?

Hanne: “Heel erg. Patras is een havenstad waar er ferry’s vertrekken naar Italië. Er stonden twee grote oude fabrieksgebouwen die gekraakt waren. Er zaten Afghanen en Pakistanen die van over land kwamen, jonge gasten tussen 16 en 25. We hebben heel veel geweld gezien tegen hen door de politie. Iedere dag moesten we rapporten opstellen over slagen en verwondingen. De vluchtelingen leven in ellendige omstandigheden. Ze hebben allemaal schurft en heel veel infecties. Maar toch waren ze hoopvol.”

Abdelazez: “Dat bedoel ik net met het positief beeld dat ik wil geven van vluchtelingen. In de vluchtelingenkampen zag ik heel veel echt goede mensen. Hoewel ze zelf niets hebben, nodigen ze je toch uit om met hen iets te eten en te drinken. Soms dacht ik: die mensen beseffen niet wat er aan het gebeuren is. Ze zitten hier met een lach op hun gezicht, terwijl ze moeten slapen in een tentje waar ze niet eens hun benen kunnen strekken.”

Wat zijn, hier in België, de grootste misverstanden over vluchtelingen?

Hanne: “Mensen denken soms dat ze naar hier komen om de islam te verspreiden, maar voor de meeste vluchtelingen is religie het laatste van hun zorgen. Waarom hebben ze hun land verlaten? Syriërs vluchten omdat ze iedere dag mensen zien sterven. Hun kinderen komen niet op straat. Ze kunnen ieder moment platgebombardeerd worden. Er is oorlog. In Afghanistan hetzelfde. Afghanen vertrokken omdat de Taliban hen wilde inlijven. Als ze daar blijven en ze gaan niet bij de Taliban, dan krijgen ze te horen dat hun familie zal worden uitgemoord. Ze zien echt geen andere mogelijkheid dan naar hier te komen. Gewoon veiligheid en een normaal leven, dat zoeken ze. Ze willen niets liever dan hier werken. Van de meesten hoor ik ook dat, van zodra het kan, ze willen terugkeren naar hun land.”

Abdelazez: “Ik ben geen economische vluchteling. Wij dachten niet aan geld toen we uit Syrië vluchtten; we wilden alleen veilig zijn. Er zitten zeker enkele economische vluchtelingen bij, maar de meeste zeker niet. Ik kijk er zeker naar uit om iets terug te geven aan het land waar ik terechtgekomen ben. Ik vraag niet om iets te krijgen.”

Toch worden we in de media overspoeld door negatieve berichten over vluchtelingen: moorden, verkrachtingen, geweld…

Hanne: “Het zijn mensen van alle slag die naar hier komen. Kijk naar het Moriakamp op Lesbos. Daar is er veel over te doen omdat het er zo slecht gaat. Er is plaats voor 3.000 mensen maar er zitten er 8.000. Het is onveilig om daar te leven; er is geweld en er zijn verkrachtingen, meer dan een beetje; kinderen proberen zelfmoord te plegen… Het zijn niet allemaal brave lui die daar zitten. Bovendien hebben ze allemaal zware trauma’s. Zulke omstandigheden brengen niet het beste van de mensen naar boven.”

Abdulazez Dukhan: Mochten mensen luisteren naar vluchtelingen, ze zouden een heel ander beeld krijgen”

Abdelazez: “Ik ben ook in het Moriakamp geweest. Voordien hoorde ik de verhalen dat er zo veel slechte mensen waren. Maar toen ik daar was, nodigden vluchtelingen mij uit om met hen te eten, om koffie en thee te drinken… Ze waren echt zo lief. De problemen worden veroorzaakt door een handvol, terwijl het overgrote deel goed is. De media kijken alleen maar naar die slechte mensen.”

Er heerst ook bij een aantal partijen een anti-vluchtelingendiscours. Hoe kijken jullie ernaar?

Hanne: “Dat heeft volgens mij te maken met angst. Mensen die hun werk verliezen en dan zeggen dat de vreemdelingen het komen afpakken. Maar ook gewoon omdat ze ze niet kennen. Ik ben ervan overtuigd dat als je met vluchtelingen praat, je snel zal vaststellen dat je eigenlijk heel goed op elkaar lijkt. Soms hoor je verhalen van mensen die uitgewezen worden maar dat dan het hele dorp in de bres springt om te helpen. Zij zijn dan blijkbaar goede vluchtelingen, maar waarom? Omdat ze bekend zijn in de gemeenschap en aan de schoolpoort een praatje gemaakt hebben.”

Abdelazez: “Als mensen gesloten zijn, kunnen ze niemand leren kennen. Zeker hier is het moeilijk om dichter bij de mensen te komen, om te praten. Je kan ze niet overtuigen als ze je al wantrouwen van in het begin. Het was veel gemakkelijker om te praten met mensen in Griekenland dan hier in België. Maar ik blijf proberen. We geven niet op.”

“De mensen die tegen migratie zijn, vragen zich dan af wat er met hen zou gebeuren, mochten zij moeten vluchten naar ons land. Ik ben ervan overtuigd dat we in Syrië veel opener en gastvrijer zouden zijn. Honderd jaar geleden was er hier ook oorlog en de mensen moesten vluchten. Maar velen zijn dat blijkbaar vergeten.”

Hanne: “Dat stoort mij ook. Ik woon in Ieper en nu zijn er veel herdenkingen. Maar de focus ligt te veel op wat er 100 jaar geleden gebeurd is. Dat is inderdaad heel triestig en je moet dat herdenken, maar ik denk dat het zijn relevantie verliest als je het niet doortrekt naar huidige oorlogssituaties. Dat doen de vredeswakes dan wel. Dat vind ik een veel interessantere manier om een oorlog te herdenken.”

Vanuit anti-migratiehoek worden soms ook hulpverleners in het vizier genomen. Ontmoedigt jullie dat niet?

Abdelazez: “Je probeert en je probeert, maar soms werkt het gewoon niet. Ik haal veel inspiratie bij andere mensen, zoals Sarah Mardini, een meisje uit Syrië. Ze kwam terug naar Lesbos om te werken als vrijwilliger. Enkele maanden geleden werd ze opgepakt omdat ze zogezegd hielp om vluchtelingen illegaal in Europa te geraken. Ik heb haar gezien twee dagen voor ze vertrok. Ik was een beetje moedeloos, maar ze zei dat we niet mochten opgeven. Als we één mens kunnen veranderen, dan betekent dat al heel veel.”

Hanne: “Je hebt hier een luxeleventje en in de vakantie ga je drie weken naar daar om te helpen. Dan ontmoet je mensen die zelf heel erge dingen hebben meegemaakt maar toch de kracht en de weerbaarheid hebben om terug te keren als vrijwilliger en andere mensen te helpen. Daaruit haal ik mijn kracht en inspiratie.”

Waar dromen jullie nog van?

Hanne: “Het is naïef om te denken dat er over tien jaar geen mensen meer op de vlucht zullen zijn. Als ik zie welke richting de wereld uitgaat, vrees ik dat er alleen maar meer zullen zijn. Maar ik hoop op meer begrip en meer openheid. Ik zie het als mijn missie om zoveel mogelijk mensen te vertellen wat ik in Griekenland gezien heb.”

Abdelazez: “Mijn grootste droom is ooit terug te keren naar Syrië en daar het land weer helpen op te bouwen. Maar het zal met een andere overheid moeten zijn. Deze overheid heeft ervoor gezorgd dat ik moest vertrekken, dat ik andere talen heb moeten leren, dat ik maanden moest slapen in een klein tentje. Maar als er een andere overheid ben ik al de tweede dag terug.”