Meulebeke: De allerlaatste West-Vlaamse Germinal

Het gaat niet bijster goed met het socialisme in Vlaanderen. SP.A staat steeds meer onder druk en tal van 1 mei-tradities dreigen te sneuvelen. Ook de stamlokalen van de socialistische partij verdwijnen stilaan helemaal uit het straatbeeld. West-Vlaanderen telt nog welgeteld één café Germinal: in Meulebeke.

In de Kapelstraat, op een boogscheut van het Meulebeekse Marktplein, lijkt café Germinal in een diepe slaap verzeild te zijn. Rolluiken half naar beneden, geen licht in de zaak… Maar in het feestzaaltje achter het koertje gonst het van bedrijvigheid. S-Plus, de seniorenwerking van SP.A, houdt er een vervroegd 1 mei-feestje, met vijftig aanwezigen. “Een succes”, glundert cafébazin Nicole Masselis (67). “Vier jaar geleden hadden we amper tien mensen.”

Nicole is verweven met haar café. Ze startte er haar carrière in 1976, maar koos in 1983 voor een andere uitdaging. “Maar de lokroep was te groot”, glimlacht ze. “In 1995 keerde ik terug. Om er nooit meer weg te gaan.” Ondertussen staat ze al haar halve leven achter de tapkast en kreeg ze een bloedrood hart.

Haar Germinal is al decennia dé pleisterplaats voor socialisten uit de brede regio. Onder hen ook Rik Priem (59), gepensioneerd bouwvakker, gemeenteraadslid voor SP.A en al 24 jaar politiek actief. Hij wordt geflankeerd door Guido Demeyer (68), een politiecommissaris op rust die in 2010 zijn liefde voor het socialisme niet langer verborgen hield. Ondertussen zetelt hij in de Meulebeekse OCMW-raad.

Hoe socialistisch was café Germinal vroeger?

Nicole: “Goh! Het was een socialistisch nest, hé. Het hoofdkwartier voor de brede regio. Hier kwamen socialisten uit alle windstreken. Zelfs uit Roeselare.”

Rik: “Ik ben hier opgegroeid. Mijn pa Roger was een overtuigd socialist en ik vergezelde hem vaak. Ik kwam hier als kind zelfs televisie kijken. De Germinal was mijn tweede thuis. Nog altijd, trouwens.”

Nicole: “Maar vanaf midden jaren negentig heb ik die socialistische gedrevenheid toch wat zien afkalven. Het bastion van vroeger is niet meer. Ik herinner me nog hoe de militanten hier verzamelden tijdens verkiezingsjaren, om dan met een autokaravaan campagne te gaan voeren. Tegelijk was iedereen hier welkom. Je moest heus geen lidkaart van de socialistische partij hebben om hier een pint te komen drinken.”

Hoe kan je die teloorgang verklaren?

Guido: “Dat is eenvoudig. Vandaag heeft de jeugd te veel mogelijkheden. En zich binden aan een vereniging of politieke partij, is er gewoon niet meer bij. De verzuiling is ondertussen iets van vroeger. Die trend zet zich niet enkel door bij ons, socialisten, maar bij alle traditionele politieke strekkingen.”

Rik: “Wij zijn nog van het principe ‘eens rood, altijd rood’. Een leven lang trouw. Voor jongeren ligt dat blijkbaar moeilijker. En voor politici ook. Als je ziet hoe sommige zomaar van partij verhuizen voor die paar extra stemmen. Dat zou verboden moeten worden.”

Nicole: “Toch jammer. Vroeger organiseerden de socialisten hier een eigen koers, was er toneel, vinkenzetting, zelfs een rommelmarkt. Werkmensen onder elkaar.”

“Hier werd vaak op tafel gesprongen. Niet om te speechen, maar om te dansen”

Nicole, jij bent de barmoeder van de socialisten uit de brede regio. Ben je daar trots op?

Nicole: “In zekere zin wel. Mijn hart klopt voor de partij en ik koester elke socialist. Ik zag hier ook veel generaties voorbijkomen. Klanten die vrienden werden, geliefde militanten die overleden… Vreugde en verdriet lagen hier vaak dicht bij elkaar. Maar wat opvalt: tijdens mijn hele carrière als cafébazin werd er amper over politiek gesproken aan mijn toog. Geen verhitte discussies, of het moest zijn dat er een belangrijke voetbalmatch of koers op de agenda stond.”

Rik: “Hier werd vaak op tafel gesprongen, maar niet om te speechen. Enkel om te dansen.”

Wat de Germinal is voor de socialisten, betekent De Gilde voor het ACV. Heerste er vroeger een strijd tussen beiden?

Guido: “Allesbehalve. Misschien dat er in de jaren vijftig nog een zekere competitie heerste onder elkaar en het not done was om in elkaars café een pint te gaan drinken, maar dat hebben wij nooit meegemaakt.”

Nicole: “Ik woon zelfs aan De Gilde, hier in Meulebeke. Toen ze vorige week een uitgebreid etentje organiseerden, zijn ze bij mij tafels en stoelen komen lenen. Dan zegt genoeg, zeker? Enkel bij lokale verkiezingen worden we nog echt als de ‘cafés van’ aanzien. De rest van de tijd lopen we gewoon bij elkaar binnen.”

De Dag van de Arbeid is nog altijd dé feestdag bij uitstek voor iedereen die het socialisme in zijn hart draagt. Leefde 1 mei vroeger meer dan nu?

Rik: “Daar kan je niet naast kijken. Eind jaren zeventig waren er nog optochten in alle grote steden. Roeselare, Kortrijk, Oostende, maar ook bijvoorbeeld in Tielt. Nu zijn de stoeten op één hand te tellen. Wij trokken altijd naar Tielt, maar daar valt nu ook niet veel meer te beleven. 1 mei was vroeger de dag om de socialistische gedachte nog eens stevig op te poetsen. Dat is nu toch een pak minder.”

Hoe vieren jullie nu 1 mei?

Guido: “Nog altijd met veel toeters en bellen. De dinsdag voor 1 mei is er ons seniorenfeest en zondagavond trekken we naar Tielt voor het Grood Feest. Maandag staat onze eigen vinkenzetting, hier aan de Germinal, op het programma en ‘s namiddags houden we een bingosessie. Een klein, maar fijn feest.”

Rik: “Maar het draait. We starten straks zelfs met een wandelclub vanuit S-Plus.”

Wat herinneren jullie je van de gloriejaren?

Nicole: “De vele socialistische feesten. Er was de koers, de partij speelde toneel in ons zaaltje, de Sinterklaasfeestjes waren altijd erg gezellig. Er was vrijwel elk weekend iets te doen. Het was net een jeugdbeweging, maar voor mensen met een socialistische inborst.”

“Onze partij? Ze is niet goed bezig hé. Ze moet harder worden, linkser”

Om nieuwe topjaren te beleven is jong bloed nodig. Lukt het om jongeren over de streep te trekken?

Guido: “Moeilijk. Wanneer er verkiezingen zijn, vinden we voldoende jongeren om de lijst te bevolken. Maar vraag hen niet om in het bestuur te stappen.”

Rik: “Die willen geen verplichtingen meer. Pas op, er zijn altijd uitzonderingen, maar de zoektocht is lastig.”

Nicole: “De gouden jaren zijn definitief voorbij.”

Hoe kijken jullie naar de evolutie binnen SP.A?

Rik: “Eerlijk? Ze zijn niet zo goed bezig. Onze partij is niet hard genoeg en profileert zich niet voldoende. Een duidelijk standpunt in een zaak innemen, dat gebeurt niet meer. Onze linkse partij leunt steeds meer bij het centrum aan.”

Guido: “En het moet net weer linkser. Onze voorzitter John Crombez doet zijn best, maar met enkel plannen maken zal het niet lukken.”

Nicole: “De enige toekomst voor SP.A is door weer een linkser beleid te voeren. De uitdagingen zijn net dezelfde als zoveel jaren geleden. Straks moeten we werken tot ons 67ste, de achturenwerkweek staat onder druk, facturen worden steeds duurder. Er is veel werk aan de winkel. En SP.A kan de sleutel in handen hebben.”

Kan SP.A ooit weer de grootste partij van Vlaanderen worden?

Guido: “Ik zie niet in waarom dat niet mogelijk zou zijn. Maar dan moet er toch wel een en ander veranderen.”

Hoe staan jullie tegenover de extreemlinkse PVDA?

Rik: “Daar hebben we hier in Meulebeke geen last van.”

Guido: “Ik vind ze té links. Ze vitten ook op de sossen. Dat kan toch niet? Laat ons samenwerken, zelfs samenvloeien tot één partij. Wij iets meer naar links en de PVDA wat meer naar het centrum. Het zou de ideale wereld zijn.”

Je sprak het net zelf uit: de ‘sossen’. Huiver je bij die roepnaam?

Rik: “Die doet me niks. Maar wat me wel tegen de borst stoot, is dat de mensen vergeten zijn aan wie ze hun huidige welvaart te danken hebben. Juist: aan de sossen! Wij hebben gevochten voor de algemene stemplicht, voor de sociale zekerheid, het kinder- en vakantiegeld. Maar geen mens die dat nog beseft. Er mag wat meer respect zijn voor de sossen.”

Heeft 1 mei voor jullie nog een duidelijke socialistische betekenis?

Nicole: “Voor ons wel, maar het is zoals Rik zegt. Wie weet er nog waar er vroeger zo voor gestreden is? Voor veel mensen is 1 mei de zoveelste betaalde vakantiedag om in de tuin te werken of naar zee te gaan. Dat piekt wel.”

Meulebeke is de thuis van de laatste West-Vlaamse Germinal, maar is tegelijk al meer dan honderd jaar een echt katholiek bastion. Zijn jullie nog niet moegestreden?

Rik: “Neen. Nu hebben we twee mandatarissen, maar we strijden alsof we met twintig zijn. Opgeven staat niet in ons woordenboek. We doen het voor de goeie, rode zaak. Al is het vaak toch zo moeilijk om te wegen op het beleid. Nu kijken we al volop naar de verkiezingen van volgend jaar. Mochten we pakweg vier zetels halen, dan zou dat onze partij en werking een enorme boost geven. We leven op hoop.”

Hoe zien jullie de toekomst van 1 mei en van café Germinal?

Nicole: “Zoals het nu draait: erg rooskleurig. 1 mei wordt weer een topdag, daar kan ik enorm van genieten. Dan beleef ik de hoogdagen van weleer. Ik hou van mijn café en van mijn mensen. Ik heb deze zaak vanuit het niets opgebouwd en hier zal ik ook sterven. Het liefst achter mijn toog. De Germinal is mijn leven. Ik ben misschien al 67, maar aan stoppen heb ik nog geen minuut gedacht. Maar het is wel zo dat ik de laatste uitbater van de Germinal ben. Er is geen opvolging. Als ik hier de deur dichttrek, gaat het gebouw tegen de vlakte en verrijzen er appartementen. Maar laat ons dat scenario nog een hele tijd uitstellen. Café Germinal zal in Meulebeke nog jaren de thuis zijn voor het socialisme.”