Mattias Desmet, prof klinische psychologie, over corona: “Laat angst niet overheersen”

(gf)
Redactie KW

Mattias Desmet is professor klinische psychologie aan de Universiteit Gent. Hij is opgegroeid in de Oosthoekstraat in Wakken en is de zoon van Walter Desmet en Albertine Mortier. Hij is afkomstig uit een groot gezin met 13 kinderen en bleef tot zijn 24 jaar in Wakken wonen. Momenteel woont Mattias in Gent. Hij studeerde psychologie aan de universiteit in Gent en doctoreerde aan diezelfde universiteit.

Mattias Desmet geeft als klinisch psycholoog deels les aan de studenten psychologie maar voert ook onderzoek naar het effect van ‘spreken’ in de psychoanalyse en psychotherapie is zijn voornaamste bezigheid. Mattias is ervan overtuigd dat ‘spreken’ echt helpt om veel mentale en lichamelijke klachten/problemen op te lossen. Door over problemen te spreken, komt er met de tijd inzicht in het verhaal en veranderingen in het verhaal gaan samen met veranderingen in het lichaam. Het gevolg hiervan is dat veelal ook de lichamelijke klachten verdwijnen. Naast zijn vele onderzoekswerk is Mattias momenteel beroepshalve nauw betrokken bij de huidige coronacrisis en heeft er een eigenwijze en vastberaden visie over.

Mattias, je stelt dat ‘de angst’ voor het coronavirus gevaarlijker is dan het virus zelf.

“Ja, onze angst voor het coronavirus is niet enkel op feiten gebaseerd. Hoe gevaarlijk het virus precies is, valt op dit moment nog altijd moeilijk in te schatten maar er schuilt een diepere crisis achter onze angstgevoelens. De maatschappij is al langer aan het wegglijden in een spiraal van angst en psychisch onbehagen. Deze crisis is volgens mij een psychologische crisis. Dit fenomeen aanpakken is de echte uitdaging van de coronacrisis.”

“De angst die momenteel in onze maatschappij overheerst, is er niet op slag gekomen. Deze angst en psychische ontreddering was al veel langer aanwezig in alle geledingen van de maatschappij en de situatie was al dramatisch. Zie het aantal stijgende depressies en burn-outs, de posttraumatische stress en het vele psychische leed. Als je dit vanuit psychologisch oogpunt bekijkt, dan komt de coronacrisis niet toevallig op dit moment opduiken. Deze huidige coronacrisis is als het ware een logisch gevolg van wat we hebben opgebouwd. De lockdown, is vanuit een bepaalde hoek bekeken, ook een manier om met zijn allen even uit de mallemolen te stappen, de knop eventjes ‘on hold’ te zetten. Bij jezelf stilstaan en bewust worden wat voor jou de essentie is van het leven.”

“Deze coronacrisis is als het ware een pijnlijke oplossing van een onoverkoombaar probleem waar we als mensen al een hele tijd mee worstelden. Het virus zal wellicht dodelijker blijken dan de griep en we moeten voorzichtig zijn maar we mogen niet vergeten dat de vaak opgeblazen dramatiek die er nu rond gemaakt wordt, mensen ook mentaal aantast, de angst en het psychisch onbehagen wordt erdoor versterkt. De angst verzwakt de mens en de mens wordt minder weerbaar, zijn immuniteit verzwakt waardoor het virus meer kans krijgt om toe te slaan. Vóór de crisis is de psychische gezondheid van de mens te veel genegeerd. De mens is te veel als een machine benaderd en een meer holistische aanpak kreeg veel te weinig aandacht.”

Je zegt: ‘we moeten de spiraal van angst en psychisch onbehagen kunnen doorbreken want anders komen er nog ergere dingen op ons af. Er moet niet in de eerste plaats een materiële barrière tegen een virus opgeworpen worden, maar wel een symbolische barrière tegen de angst.’ Hoe moet de maatschappij dit fenomeen concreet aanpakken volgens jou? Hoe geraken we uit de neerwaartse spiraal van collectieve angst die verlammend werkt?

“Men krijgt pas weerstand als er ruimte is voor een menswaardig bestaan. Persoonlijke vrijheid is hierbij essentieel. Geen angstculturen creëren, minder controle. Geen stress veroorzaken op grote en kleine schaal. Die angstcultuur moet verdwijnen en dan wordt de mens weer sterker, weerbaarder, bewuster. Het lichaam krijgt zijn natuurlijke weerstand terug. Zo kan ieder mens op zijn authentieke manier zin geven aan zijn leven. De mens wordt mentaal sterker en dus ook lichamelijk.”

“In de acute fase van een crisis zoals nu vallen verregaande maatregelen tot op bepaalde hoogte wel te verantwoorden. Ik bedoel vooral dat we na deze crisis deze visie en aanpak in gedachten moeten houden en niet in de vroeger gemaakte fouten hervallen want anders is het risico op nog grotere problemen met nieuwe virussen reëel. We moeten als maatschappij en als mens leren uit onze fouten. Daar is de tijd nu absoluut rijp voor. We moeten de huidige angst als een probleem op zich beschouwen, een probleem dat zich niet laat herleiden tot ‘de feiten’ van ‘een virus’, maar een oorzaak op een volledig ander niveau heeft, op het psychologische niveau, het niveau van het falen van het Grote Verhaal van onze maatschappij.”

“Het Grote Verhaal van onze maatschappij is het verhaal van de mechanistische wetenschap, een verhaal waarin de mens gereduceerd wordt tot een biologisch organisme. Een verhaal dat ook de psychologische en symbolische dimensie van het menselijke wezen totaal miskent. Dat mensbeeld is de kern van het probleem. Elke behandeling, van welke epidemie ook, die vanuit dit mensbeeld vertrekt, zal het probleem uiteindelijk alleen maar erger maken.”

Geloof je in de ‘wet van de aantrekkingskracht’? In mensentaal, als je voor iets angst hebt dan trek je het aan? En zal ‘de angst’ die nu wereldwijd ontstaat niet méér slachtoffers eisen dan het coronavirus zelf?

“Ik geloof heel zeker in de wet van de aantrekkingskracht! Je geeft aandacht aan iets en daardoor versterkt het. Wat je aandacht geeft, beïnvloedt lichaam en geest. Met dit virus is dit hetzelfde verhaal. Het is een doembeeld dat zich aandient, namelijk dat de gevolgen van de angst en bij uitbreiding ook van de maatregelen die genomen werden erger zouden zijn dan de gevolgen van het virus zelf. ‘Angst’ heeft immense gevolgen op verschillende niveaus waarbij het lichamelijke vlak niet mag uit het oog verloren worden. ‘Angst’ leidt tot verzwakking van immuniteit en daardoor wordt de mens onder andere vatbaarder voor alle soorten infecties, hartkwalen, …”

Welke boodschap heb je in deze bizarre tijden?

“Voorzichtig zijn is nu zeker de boodschap maar laat de ‘angst’ niet overheersen. Een tip voor als alles achter de rug is: geef je persoonlijke vrijheid niet en nooit op! Generaties en generaties hebben gevochten en hun leven gegeven om een bepaalde vrijheid te realiseren. Geef niet alles op voor een gevoel van veiligheid dat uiteindelijk vals blijkt te zijn. Ga niet mee in de massale angsten die wereldwijd worden gecreëerd, heb geen angst voor komend onheil. Geniet met volle teugen van jouw uniek leven, van de dingen die jouw leven zin en waarde geven zonder angstgevoelens. Zo kunnen we er samen sterker en weerbaarder uitkomen’. (KB)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier