De bronzen maquette van de Vaubanvestingen in Menen is klaar. Het wordt een unieke manier om kennis te maken met de verdedigingsgordel die Louis XIV begin 18de eeuw liet optrekken tegen de Spanjaarden. Van de vesting van architect Vauban is momenteel immers niets meer zichtbaar boven de grond. De Leiewerken zullen echter zonder twijfel verrassende fundamenten blootleggen.
“Zoals ze in Kortrijk met de Leiewerken de Leie aan de stad teruggegeven hebben, kunnen de Leiewerken ervoor zorgen dat de vestingen aan Menen worden teruggegeven. Het is nu of nooit!” Bezieler Frank Van Raes is overtuigd: de onthulling zondag van een bronzen maquette die de Meense Vauban vestingen toont anno 1708, is pas het begin van een algemene herwaardering van dit historisch erfgoed.
Hoornwerk
De naam Vauban doet een belletje rinkelen in Menen, zoveel mag duidelijk zijn. Denken we maar aan het Vaubanstadion en sportzaal Vauban. Maar ook andere benamingen in de stad wijzen op een verleden als vestingstad: de Hoornwerkstraat herinnert ons aan het Hoornwerk dat werd opgetrokken voor de toenmalige Rijselpoort.
Marc Pyncket heeft dit stukje geschiedenis nauwkeurig bestudeerd en beschreven. Hij kan ons precies uitleggen wat de historische betekenis van Vauban en de vestingen zijn. “Op het moment dat Vauban door Lodewijk XIV gevraagd wordt om Menen te versterken is dit helemaal Frans grondgebied. Kortrijk was toen ingedeeld bij Spanje en zo kwam Menen in de eerste gordel terecht die opgetrokken werd om Rijsel tegen de Spanjaarden te verdedigen.”
Het dorp Halluin lag indertijd waar nu de Leie loopt, de rivier liep toen ter hoogte waar nu ‘t Schippershof en cc De Steiger zich situeren. Halluin werd met kerk en al wat verder terug opgebouwd om plaats te maken voor de vestingen. “Er kwamen toen geen lange onteigeningsprocedures en workshops aan te pas”, lacht Marc.
Chauvinistisch
Of het de woorden van Vauban zelf zijn is niet duidelijk, maar Menen wordt vaak genoemd als modelversterking. De vestingswerken hadden een omtrek van 3 km met 11 bastions en 4 stadspoorten. Ze maakten onderdeel uit van een verdedigingsgordel waartoe ook onder meer Ieper, Oudenaarde, Gravelines en nog een 40-tal andere steden behoorden. Menen was eerder een kleine stad, het bouwen van een vesting eromheen was dus relatief simpel. Daarenboven bood het landschap geen onoverkomelijke moeilijkheden zoals de aanwezigheid van rotsformaties. Allemaal factoren waardoor Vauban zich volledig kon uitleven en een vesting ontwerpen die in zijn ogen ideaal was.
“Laat ons een beetje chauvinistisch zijn”, oppert Frank Van Raes. “Hij heeft hier een fantastische vesting gebouwd waar Menen terecht trots mag op zijn.” Marc Pyncket is al jaren bezig om de historische waarde van deze vestingen te beklemtonen. “Die dateren van eind 17de eeuw. Maar in 1780 werden ze gesloopt, in 1815 werden diezelfde muren opnieuw versterkt. Door de Nederlanders en tegen de Fransen dit keer. De muren die je nu nog ziet staan, zoals aan park Ter Walle, zijn eigenlijk Hollands.”
“Voor de ontwikkeling van Menen in de 18de eeuw was die versterking geen voordeel“, weet Marc. “De stad kon niet uitbreiden. Menen beleefde trouwens twee keer een beleg: in 1706 en in 1744, met alle gevolgen van dien. Een vesting moest 40 dagen kunnen standhouden, dat was de theorie van Vauban.
Investeringen
Helaas heeft Menen het nooit langer dan 30 dagen volgehouden. “Rond de Leie zijn er nu opnieuw zware investeringen in infrastructuurwerken, hopelijk brengen ze dit keer wel het verwachte resultaat“, knipoogt Marc. “Want die van de Franse koning brachten niet wat ervan verwacht werd.”
Dat er nu een bronzen maquette van 100 bij 80 cm komt is vooral de verdienste van doorzetter Frank Van Raes. De kostprijs van 17.000 euro wordt voor de helft door de provincie betaald, de andere helft wordt bijgepast door stad Menen en Rotary Menen. “De maquette krijgt een voorlopige plaats tussen het stadhuis en de post. Eens de Leiewerken voorbij zijn wordt ze boven op de brug geplaatst.”
De Leiewerken zorgen voor een unieke opportuniteit. De overblijfselen van de Hollandse-Franse vestingen lopen ondergronds doorheen het oude Menen. “Met de Leiewerken komen er ongetwijfeld stukken bloot“, klinkt het heel enthousiast bij Van Raes. “Het stadsbestuur krijgt nu een gelegenheid om dit erfgoed te bewaren er een uithangbord van de stad van te maken.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier