Op kerstavond 2015 verloor Liliaene Debaene (70) uit Oostkamp haar moeder, voor wie ze vele jaren had gezorgd. “Kerstmis is sindsdien nooit meer echt Kerstmis geweest. Maar het verdriet heeft ondertussen plaatsgemaakt voor een warme herinnering aan moeder.”
De moeder van Liliaene Debaene overleed op 24 december 2015, net voor ze 102 zou worden en in een periode die al getekend was door tegenslag. Liliaenes schoondochter was bij een ongeval zwaargewond geraakt en een goede vriendin had het moeilijk.
Liliaenes moeder verblijft dan al in een woonzorgcentrum. “Een plastic kerstboompje en een houten kerststalletje worden stilletjes in een hoekje op de vensterbank geplaatst”, vertelt ze. “Dan worden er balletjes en enkele strikjes in het boompje gehangen. Straks is het Kerstmis. Moeder, die eindeloos zit te staren, vraagt voorzichtig: ‘Is dat voor mij?’ ‘Ja’, antwoord ik, ‘want straks is het Kerstmis, het is voor jou.’ Nog twee weken en ze is 102 jaar. Iets om naar uit te kijken.”
“In de vele jaren waarin ik voor haar heb gezorgd, heb ik meegemaakt dat de wereld voor haar onbekender en onbekender werd. Stilletjes ging de werkelijkheid aan haar voorbij. Bekenden werden onbekenden, en vele bewuste momenten daalden verder af. Alzheimer, een moeilijk te vatten woord.”
De woorden
Liliaene zwijgt even. Dan vertelt ze verder. Over de woorden die voor altijd in haar geheugen staan gegrift, woorden die toen nog niet de betekenis hadden die ze op kerstavond zouden krijgen.
“’Jezus, Maria, Jozef, kom… Jezus, Maria, Jozef, kom…’: moeder blijft het maar herhalen, tot ik naar huis ga – de verpleegsters vertellen me later dat ze dat heel veel herhaalt, ook als we er niet bij zijn… Enige tijd later zitten we samen naar een film te kijken, een film die dan trouwens niet meer tot haar doordringt, en plots begint ze weer: ‘Jezus, Maria, Jozef, kom… Jezus, Maria, Jozef, kom…’ En dan zegt ze de naam van haar dochter. En dan weer: ‘Jezus, Maria, Jozef, kom… Jezus, Maria, Jozef, kom…’ En dan zegt ze de naam van haar zoon. En dan weer: ‘Jezus, Maria, Jozef, kom… Jezus, Maria, Jozef, kom…’ En plots begint ze precies na te denken, met haar handen gevouwen, alsof ze bidt. En dan valt er een intens gevoel op me neer: moeder is hier afscheid aan het nemen, besef ik.”
En dan valt er een intens gevoel op me neer: moeder is hier afscheid aan het nemen, besef ik
In de namiddag voor kerstavond gaan Liliaene en haar man Marcel niet op bezoek bij Liliaenes moeder. Ze hadden al hun schoondochter bezocht die zwaargewond in het ziekenhuis lag, en wilden nog bij de kinderen langsgaan. Er was zoveel triestigs gebeurd, de laatste maanden, ze waren allebei op.
“Op kerstavond – we liggen al te slapen – gaat plots de telefoon: het is mijn broer, die ons een zalige kerst wil wensen… Niet veel later, opnieuw de telefoon: we krijgen de mededeling dat moeder aan het sterven is. We rijden naar het woonzorgcentrum. De verpleegster vertelt dat moeder nog een glas wijn had gedronken en een stuk taart had gegeten, en dat ze had gezegd dat het haar had gesmaakt, toen ze haar in bed stopten… Ik loop weg en wanneer ik terug ben, is ze aan het weggaan. Stilletjes zien we haar weg-glijden, haar wereld achter zich latend. We nemen afscheid, allemaal samen, haar dochter en haar zoon zijn bij haar, haar geliefden om haar heen. Rustig is ze heengegaan. Vredig en mooi.”
“Het overlijden van moeder heeft een blijvende impact op onze kerstavond. We kunnen weer vieren, maar nooit zonder moeder te herdenken. Het verdriet heeft ondertussen plaatsgemaakt voor een warme herinnering.”
Kerstbabbels
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
